هنگامی‌که یک شبکه مخابراتی به5G تبدیل می‌شود، از فناوری‌های دسترسی چندگانه پشتیبانی می‌کند و می‌تواند آنها را به صورت یکپارچه مدیریت کند. ویژگی «چند دسترسی» سیستم MEC را قادر می‌سازد تا تجربه‌ای ثابت را به مشترکانی که از طریق هر فناوری دسترسی متصل می‌شوند، ارائه دهد.
MEC (Mobile Edge Compute)، پلتفرم محاسبه لبه شبکه موبایل است که به توسعه دهندگان این توانایی را می‌دهد تا محاسبات مورد نیاز و برنامه‌های کاربردی را در لبه شبکه موبایل یعنی نزدیک‌ترین جا به مشترک یا دستگاه سیم‌کارت‌خور، با تأخیر کمتر مهیا کند.
به زبان ساده‌تر در فناوری لبه: قابلیت‌های شبکه و اپلیکیشن‌ها از مرکز به لبه منتقل می‌شوند که تاخیر بسیار کمتر را در اجرای تقاضا و برنامه‌ها ارائه می‌دهد. برای مثال، اگر هم سرورها و هم دروازه‌های شبکه اصلی اپراتورها در نزدیکی خانه شما قرار گرفته باشند، ترافیک می‌تواند به صورت محلی بدون در نظر گرفتن حجم ترافیک و زمان، پردازش شود.
حیطه و گستره خدمات دسترسی چندگانه (MEC) از بسترهای توسعه اینترنت اشیاء، انواع فناوری‌های وای‌فای، شبکه‌های نسل 2G،3G،4G،5G، فناوری‌های LTE-V/V2X، کسب و کارها و مراکز بزرگ را پشتیبانی می‌کند.
در خصوص اهمیت MEC در شبکه‌های مدرن باید گفت در نهایت مجموع خدمات ارایه شده از طریق فناوری پردازش لبه شامل کاهش شدیدتاخیر، ارتقای حریم خصوصی و امنیت پیشرفته، افزایش موثر پهنای باند، مقیاس پذیری و انعطاف پذیری و توانمندسازی زیرساخت‌های هوشمند و اینترنت اشیاء می‌شود.
شبکه 5G و محاسبات لبه‌ای (Edge computing) دو فناوری هستند که به‌طور جدایی‌ناپذیر به هم مرتبط بوده و قادرند تا عملکرد برنامه‌ها را به میزان قابل توجهی بهبود بخشند و امکان پردازش حجم عظیمی از داده‌ها را در زمان واقعی فراهم کنند.
5G سرعت را تا ۱۰ برابر4G افزایش می‌دهد، در حالی که محاسبات لبه تلفن همراه با نزدیک کردن قابلیت‌های محاسباتی به شبکه، باز هم تاخیر را به کاربر نهایی تا چند برابر کاهش می‌دهد.
به عبارت دیگر محاسبات لبه یک الگوی محاسباتی نوظهور است که به طیف وسیعی از شبکه‌ها و دستگاه‌ها در یا نزدیک کاربر اشاره دارد.Edge در مورد پردازش داده‌ها نزدیک‌تر به منبع تولید است و با این قابلیت، پردازش را با سرعت‌ها و حجم‌های بیشتر امکان‌پذیر می‌کند که منجر به نتایج بهتر در زمان واقعی می‌شود.
• زمان محاسبات بدون لبه
همانطور که ذکر شد سرعت و کاهش تاخیر اصلی‌ترین دستاورد پردازش‌های موسوم به لبه است.
برای درک بهتر این تفاوت بزرگ و کلان سرعت پردازش داده از یک دستگاه تا پاسخ‌دهنده نهایی در اینترنت در شبکه فاقد محاسبات لبه (بدون لبه) در مجموع ۷۰ تا ۱۶۰ میلی‌ثانیه است به این ترتیب که از دستگاه تا ایستگاه پایه ۱-۲ میلی‌ثانیه، از ایستگاه پایه تا هسته شبکه ۳۰-۴۰میلی‌ثانیه، از هسته شبکه تا اینترنت (منطقه‌ای) ۴۰ میلی‌ثانیه و از اینترنت منطقه‌ای تا اینترنت جهانی ۵۰-۸۰ میلی‌ثانیه زمان صرف می‌شود.
• زمان محاسبات لبه‌ای
اما با بکاگیری فناوری محاسبه لبه این فرایند با حذف برخی مراحل در مجموع به ۱۰-۳۰ میلی‌ثانیه می‌رسد. به این ترتیب که از دستگاه تا ایستگاه پایه ۱-۲ میلی‌ثانیه و از ایستگاه پایه تا پردازش لبه ۱۰میلی‌ثانیه زمان صرف می‌شود که اختلاف فاحشی از نظر تبادل داده در قیاس با محاسبات بدون لبه داشته و تحولی شگرف به شمار می‌رود.
این پلتفرم را دو شرکت هوآوی، چاینا موبایل و به طور مشترک در اکتبر 2018 با نام5G SA یا 5G standalone راه‌اندازی کردند تا با حذف ریسک‌های امنیتی، کنترل ریسک‌های اپلیکیشن‌های صنعتی، تأمین حفاظت بهره‌گیری از Big Data را در سناریوهای ارائه خدمات گوناگون در مقیاسی بزرگتر یا به عبارتی5G+1 ارزیابی و عملیاتی کنند.
در جریان این راه اندازی و با هدف تقویت اکوسیستم صنایعی که از این مزیت بهره برداری می‌کنند، MEC نیز برجسته و ارائه شد. به عبارتی بهره‌گیری از MEC یا Mobile Edge Computing، باعث می‌شود محاسباتی که بر بستر شبکه، در هسته شبکه انجام می‌شود، به کاربر نزدیک شده و از توان پردازشی که سمت صنایع، در دانشگاه‌ها و هر نهادی که دارای مرکز داده است، وجود دارد، استفاده حداکثری شود.
این قابلیت در کنار قابلیت‌های دیگری که حالت5G Standalone در اختیار مشترکان می‌گذارد، به بهره‌گیری بیشتر از مزایای قابلیت‌های دیجیتال شبکه ارائه‌دهنده این امکان، منجر می‌شود.
همانطور که ذکر شد یکی از قابلیت‌های نسل 5 اینترنت، تأخیر بسیارکم و قابلیت دسترسی با پهنای باند بالا برای برآوردن نیازهای کنترل از راه دور است. برهمین اساس،MEC با پردازش ترافیک محلی و محاسبه منطقی، شرایطی را فراهم می‌کند که تأخیر در شبکه5G کاهشی چشمگیر داشته باشد.
از جمله موارد مورد استفاده این تکنولوژی، می‌توان به توسعه کارآمد پورت‌های هوشمند و کاهش هزینه‌های عملیاتی اشاره کرد. در این حالت، کسانی که از شبکه5G بهره می‌گیرند، بدون اتکا به شبکه 4G، مستقیماً با شبکه بالاتر اتصال برقرار می‌کنند تا از شبکه نسل 5 مستقل بهره بگیرند.
این مزیت برای صنایع و ارائه‌دهندگان5G که با صنایع در ارتباط هستند، مزیتی ویژه محسوب می‌شود.
امروزه کاربردهای متنوع و مهم بکارگیری فناوری محاسبات لبه که وابسته به گسترش شبکه نسل ۵ موبایل است در دنیا رایج شده است.
• رونمایی و گسترش MEC در ایران
در ایران نیز، سوم دی ماه سال 1402، همزمان با برگزاری نمایشگاه تلکام، ایرانسل همگام با تحولات بین‌المللی در این عرصه، برای نخستین بار در کشور با رونمایی از5G SA یا حالت مستقل 5G، این امکان را برای مشترکام خود فراهم کرد تا از این سرویس نیز بهره بگیرند.
همچنین از آن زمان همکاری‌ها و مذاکراتی از سوی ایرانسل با صنایع مختلف جهت انجام طرح‌هایی با استفاده از 5G-SA و MEC شروع شده است تا بتوان نسبت به توسعه هرچه بیشتر کاربردهایی عملی برای این تکنولوژی در کشور اقدام شود.
علاوه بر این، همراه‌اول نیز بعد از ایرانسل اعلام کرد در حوزه سلامت نمونه کاربردی5G را با بهره‌گیری از فناوری MEC ارائه کرده است.
از سوی دیگر جدیدترین گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد ایرانسل در ارایه اینترنت نسل 4 سرعت بیشتری نسبت به همراه اول در اختیار مشترکانش می‌گذارد و با بکارگیری فناوری‌های نوین و مبتنی بر نسل پیشرفته پنجم نیز شاهد بهبود بیشتر کیفیت و سرعت اینترنت ارایه شده خواهیم بود.
و در نهایت اینکه آنچه از MEC می‌توان انتظار داشت، آن است که در کاربردهای صنعتی، بتواند شرایطی را فراهم کند تا کاهش مصرف انرژی و بالابردن بهره‌وری از شبکه مستقل 5G، بیشترین بهره به مشترکان برسد.
