آسیه فروردین – امیلیو ایزیلو در مقاله‌ای برای سایت OODA لوپ نوشت: وقتی صحبت از قطعی اینترنت به میان می‌آید، توجه فورا به سمت حقوق بشر، سانسور عقاید مخالف، موضوعات سیاسی و تلاش برای کنترل اطلاعات متمرکز می‌شود. چنین تاکتیک‌هایی توسط برخی دولت‌ها برای حفظ ثبات کشور و معمولا در زمان ناآرامی‌های داخلی اجرا می‌شود.
- شیوه‌های خاموشی اینترنت توسط دولت‌ها
با این حال، گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد خاموشی اینترنت به یک تاکتیک مکرر فزاینده توسط بیشتر از تعداد انگشت‌شمار در بین دولت‌ها تبدیل شده است؛ یک روند نگران‌کننده که نشان می‌دهد در فضای تهدید سایبری، اطلاعات نادرست، کمپین‌های نفوذ و تبلیغات، خاموشی اینترنت می‌تواند به گزینه‌ای برای کاهش تهدیدات و پیامدهای بالقوه برای دولت‌ها درنظر گرفته شود.
بسته به اهدافی که دولت در مسند قدرت، به دنبال دستیابی به آن است، قطع شدن اینترنت، به معنای اختلالات کوتاه مدت یا بلندمدت هدفمند در دسترسی به اینترنت و ارتباطات دیجیتال است.
یکی از رایج‌ترین مسیرها برای محدود کردن اینترنت، قطع کامل شبکه یا استفاده از کلید قطع اضطراری یا وادار کردن ارایه‌دهندگان خدمات اینترنت و اپراتورهای تلفن‌همراه برای قطع مدارهای حیاتی شبکه مخابراتی کشور است. گزینه دیگر از طریق دستکاری پروتکل دروازه مرزی است. این پروتکل، یک فرایند دقیق برای ناپدید شدن برخی موجودیت‌ها از اینترنت و غیرقابل دسترس بودن برای مردم یک کشور است. همچنین فیلترینگ نام دامنه و مسدودسازی آدرس IP، راه‌هایی برای مسدود کردن دسترسی داخلی به سایت‌ها و تنظیم نحوه دسترسی مخاطبان داخلی به دنیای خارج، از دیگر روش‌هاست.
- روند فزاینده قطعی اینترنت در سال 2022
طبق گزارش منتشرشده درباره هزینه قطع اینترنت، در سال 2022، تعداد 114 خاموشی عمده در 23 کشور رخ داد که این خاموشی‌ها بر حدود 700 میلیون نفر تاثیر گذاشت (اگرچه منبع دیگری، این رقم را تا 4.2 میلیارد نفر اعلام کرده است.)
این امر، بیانگر افزایش 41 درصدی نسبت به سال قبل است.
یافته‌های کلیدی نشان داد این خاموشی‌ها، تقریبا 51 هزار ساعت قطعی اینترنت را شامل می‌شود که عمدا پهنای باند را برای کنترل ترافیک وب محدود می‌کند.
تاثیرگذارترین پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی، توییتر، اینستاگرام، فیس‌بوک، واتس‌اپ و یوتیوب بودند که اتفاقا در سال 2022 نیز جزء محبوب‌ترین رسانه‌های جهانی محسوب می‌شدند و بسیاری از مردم، اخبار سنتی و غیرسنتی را از این طریق، ایجاد، انتقال، دریافت و مصرف می‌کنند.
منابع کاتالیزورهای قطع اینترنت شامل درگیری‌های منطقه‌ای، اعتراضات داخلی، کودتاهای نظامی، کنترل اطلاعات عمومی، سرکوب سیاسی و… بوده اما چنین خاموشی‌هایی را می‌توان به دلایل امور دفاعی نیز انجام داد.
هک، باج‌افزار و نقض داده‌ها، تنها برخی از راه‌هایی هستند که بخش‌های دولتی و خصوصی، برای کسب داده‌های مالی و اطلاعاتی توسط بازیگران دولتی و غیردولتی مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند.
این امر برخی دولت‌ها را وادار به آزمایش قطع ارتباط با اینترنت به عنوان ابزار محافظت از صنایع حیاتی کرد و باعث نگرانی درباره پیدایش یک اکوسیستم انشعابی شد که در آن دولت‌ها، اینترنت را بر اساس برخی منافع شخصی از جمله فناوری، منافع سیاسی و اقتصادی و نه تنها محدود به ناسیونالیسم، تقسیم‌بندی کرده‌اند.
در این رابطه، روسیه کمی پس از تهاجم به اوکراین، یک آزمایش محدود در مارس 2022 انجام داد که احتمالا به دلیل پیش‌بینی حملات سایبری علیه این کشور انجام شد. با این وجود، واضح است حجم خاموشی‌ها در سال قبل، زمانی رخ داد که تاکتیک‌های اقتدارگرایانه برای جلوگیری از ابراز مخالفت و اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌کار گرفته شده بود.
- خسارت 42 میلیارد دلاری
چنین اقداماتی اما بی‌هزینه نیست و خسارت مالی به همراه دارد.
بر اساس این گزارش، از سال 2019، این خاموشی‌ها حدود 42 میلیارد دلار برای اقتصاد جهانی هزینه داشته است.
در این رابطه، قطعی‌های سال 2022، به تنهایی معادل 24 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال 2021 افزایش 323 درصدی را نشان می‌دهد. خاورمیانه، آفریقای شمالی، آسیا، آفریقای جنوب صحرا و آمریکای شمالی به ترتیب بالاترین رتبه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. روسیه 21.5 میلیارد دلار، ایران 773 میلیون دلار و قزاقستان 410 میلیون دلار زیان دیده‌اند.
سازمان ملل متوجه شد علی‌رغم دوره محدود برخی از این قطعی‌ها، این تعطیلی‌ها در دوره‌های زمانی طولانی نیز احساس می‌شوند که فقط مسائل اقتصادی را تشدید می‌کند و در برخی موارد، شرایطی ایجاد می‌کند که شرکت‌ها برای انجام عملیات تجاری خود، بسته به نحوه تعطیلی، احساس محدودیت می‌کنند.
بنابراین چنین اقداماتی، نه تنها بر آنچه در فضای اطلاعاتی رخ می‌دهد، تاثیر می‌گذارد، بلکه پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای نیز دارد که فراتر از محدودیت‌های دولتی دسترسی به اینترنت است. علی‌رغم مواجهه با قطعی‌های جزئی یا کامل اینترنت، به نظر نمی‌رسد نشانه‌ای از کاهش آن وجود داشته باشد.
- دموکراسی‌های سانسورگرا!
اگرچه از کشورهای اقتدارگرا، می‌توان این انتظار را داشت اما دولت‌هایی که دارای اصول دموکراتیک هستند، باید الگو باشند. این امر، همچنین مستلزم آن است که از مشارکت در فعالیت‌هایی که می‌تواند به سانسور گزینشی یا معادل یک قطع محدود، هرچند هدفمند منجر شود، خودداری کنند، زیرا اعتبار آنها را از بین می‌برد.
با این همه، گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد حتی دموکراسی‌ها نیز درگیر این موضوع هستند؛ چه به عنوان ابزاری برای مبارزه با اطلاعات نادرست یا سرکوب محتوای مشکوک که می‌تواند بر تصمیم‌گیری اجتماعی تاثیر بگذارد.
یکی از گزارش‌ها نشان می‌دهد که هند، به عنوان بزرگ‌ترین دموکراسی جهان (با توجه به جمعیت آن)، بیشترین قطعی اینترنت را در سال 2021 داشته است. حتی ایالات متحده، یک مقام رسمی و چندین آژانس دارد که ادعا می‌شود این مقامات و آژانس‌ها، در تلاش برای محدودسازی دسترسی عمومی به برخی اخبار، رسانه‌های اجتماعی را سانسور کرده‌اند.
- مسیرهای تغییر
این تصور، باید تغییر کند. با روند رو به جلو در زمینه خاموشی اینترنت، هرگونه کاهش خاموشی، مستلزم تلاش جهانی توسط بخش‌های دولتی و خصوصی، برای مهار این عمل از طریق تعامل چندجانبه قوی در قالب نظارت، مستندسازی خاموشی‌ها، هشدار فعالانه به مردم قبل از تعطیلی‌های احتمالی و در نهایت، پاسخگو کردن دولت‌های متخلف است.
سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل، اتحادیه اروپا و گروه G7 ممکن است بهترین موقعیت را داشته باشند تا با ارایه کمک‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای اتصال استارلینک و مبارزه با خاموشی اینترنت، مقاومت جهانی را در برابر قطع شدن آن (توسط دولت‌ها) افزایش دهند.
در حوزه بخش خصوصی نیز، سازمان‌ها تشویق می‌شوند تا استراتژی‌های کاهشی را بررسی کنند که به آنها کمک می‌کند کاملا منزوی نشوند. مانند اینکه در هر طرح اضطراری، سازمان‌های بخش خصوصی باید محیط منطقه‌ای را که در آن قرار دارند، درک کنند تا در صورتی که قربانی قطع شدن اینترنت شوند، یک طرح تداوم قابل اجرا را توسعه دهند.
تجزیه و تحلیل تاثیرگذار به بخش خصوصی کمک می‌کند تا اطلاعات و عملکردهای حیاتی ماموریت را شناسایی کرده و ابزارهای جایگزین را برای حفظ عملیات تجاری، در زمان قطع شدن موقت اینترنت ایجاد کنند.
تمایل فزاینده دولت‌ها برای اجرای نوعی از خاموشی اینترنت، هرچه بیشتر اجرا شود، به یک «امر عادی» دیجیتال تبدیل می‌شود.
برای رسانه‌ای که منافع اجتماعی، اقتصادی، آموزشی و فرهنگی جهانی را فراهم می‌کند و شیوه تعامل افراد و بخش‌های دولتی و خصوصی را با جهان اطراف، متحول کرده، اطمینان از انعطاف‌پذیری و دسترسی آن ضروری است، وگرنه جامعه جهانی موافقت ضمنی خود را برای استفاده دولت‌ها از آن، به عنوان ابزار سیاسی برای اجبار، مجازات و اهرم اعلام می‌کنند. لذا این، یک «هنجار» است که هرگز نباید مجاز باشد.
