قابل توجه مسوولان؛ مزاحمت‌ها تشدید شده است

«پیامک‌های تبلیغاتی» کاسبی با اطلاعات مردم

• 28 بهمن 1396 07:2 ق.ظ
• کاوه درفشانی

پيامك‌هاي تبليغاتي مزاحمان نام‌آشنایی هستند كه سال‌ها است به جان كاربران موبايل در ايران افتاده‌اند و گويا قرار نيست دست از سر مردم ما بردارند. اين نوع از مزاحمت باعث شده كه مسدود و پاك كردن پيامك‌هاي تبليغي مزاحم به يكي از كارهاي روزمره كاربران موبايل در كشور تبديل شود. در این میان خبر مسدودشدن اين شماره‌ها و ايجاد سامانه و طرح‌هاي گوناگون از سوی وزارت ارتباطات هم باعث نشده كه ارسال‌كنندگان اين پيامك‌هاي مزاحم متوقف یا مهار شوند.

سال‌ها است كه از يك‌سو وزارت ارتباطات مدعي برخورد با پيامك‌هاي تبليغي مزاحم است و از سوي ديگر زماني كه بايد برخورد جدي با ارسال‌كنندگان آنها صورت گيرد، با اين توجیه كه مشاغل زيادي توسط شركت‌هاي ارسال‌كننده پيامك تبليغي ايجاد شده، به‌نوعي با آنها مماشات كرده است.

در نتیجه همين برخورد دوگانه و نه‌چندان قاطع، کار را تا جایی پیش برده که اکنون شركت‌هاي ارسال‌كننده پيامك‌هاي تبليغي به‌راحتي در سايت‌هايشان رسما اعلام كنند كه توانايي ارسال «قانونی!» پيامك حتي براي كساني كه امكان دريافت پيامك تبليغي را در سامانه مخابرات مسدود كرده‌اند دارند.

به‌تازگي بار دیگر و در تلاشی مجدد، سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي وزارت ارتباطات مدعي شده كه قرار است سامانه‌اي راه بيندازد كه با آمدن آن تا دو ماه ديگر مشكل اين پيامك‌ها حل مي‌شود. موضوعی که با توجه به وعده‌ها و سامانه‌های پیشین که با انواع ترفندها ناکام ماندند، امکان خوش‌بینی به حل همیشگی این معضل را کمی سخت کرده است.

سامانه‌اي جدید در راه است

چهاردهم آذرماه امسال محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات با تذکر به اپراتورهای تلفن همراه از مدیران آنها خواست هرچه زودتر از ارسال هرگونه پیامک تبلیغاتی با سرشماره‌های اپراتوری امتناع کنند.

وی افزود: بررسی ما نشان داده است که بزرگ‌ترین مزاحم، خود اپراتورها هستند که با سرشماره خود به مشترکان پیامک تبلیغاتی ارسال می‌کنند، لذا امیدوارم اپراتورها این تذکر را جدی بگیرند وگرنه در مرحله بعد مجبور خواهیم شد دستورالعملی صادر کنیم که کار را برای آنها سخت خواهد کرد.

از سوی دیگر به‌تازگی ريیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز از راه‌اندازی سامانه انتخاب پیامک‌های انبوه تبلیغاتی و ارزش‌ افزوده تا دو ماه دیگر و با هدف حل مشکل پیامک‌های مزاحم خبر داده است.

وي گفته در راستای ساماندهی این موضوع، کمیسیون تنظیم مقررات با تصویب مصوبه‌ای به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تکلیف کرده است که چارچوب راه‌اندازی سامانه یکپارچه ارايه این خدمات را تعیین کند.

بر این اساس، چارچوب و ضوابط یکسان‌سازی خدمات پیامک‌های انبوه به اپراتورهای موبایل ابلاغ شده است که برمبنای آن اپراتورهای تلفن همراه باید به‌صورت یکسان از طریق یک سامانه واحد، خدمات پیامکی خود را به مشترکان تلفن همراه اعلام کنند و مشترک هم در صورت تمایل، این دسته از خدمات را انتخاب كند.

به گفته جوشقاني، رييس سازمان تنظيم مقررات وزارت ارتباطات، با راه‌اندازی سامانه جديد رگولاتوري كه احتمالا فروردين‌ماه سال آينده متولد مي‌شود، براي انتخاب پیامک‌های انبوه تبلیغاتی و ارزش‌افزوده، ابتدا از مشترک اجازه گرفته می‌شود.

تبليغات نامتعارف براي ارسال پيامك‌هاي تبليغي

در حال حاضر تعداد بسيار زيادي شركت‌ وجود دارند كه از روش‌هاي قانوني و بعضا غيرقانوني به ارسال پيامك‌هاي تبليغي و انبوه براي كاربران اپراتورهاي موبايل اقدام مي‌كنند. اين شركت‌ها رسما در صفحات اينترنتي خود با توضيح نحوه عمل و حتي با اذعان به غيرقانوني بودن برخي روش‌هايي كه استفاده مي‌كنند مشغول جذب مشتري براي ارسال پيامك‌هاي تبليغي هستند.

در صفحه اينترنتي بسیاری از شركت‌هاي ارسال پيامك‌هاي انبوه آمده: **«شما با استفاده از این ماژول خواهید توانست به شماره‌های بلک‌لیست مخابرات ارسال پیامک انجام دهید!»

اینکه شرکت‌های پیامکی به چه طریقی امکان دور زدن سامانه‌های قبلی را دارند، موضوعی است که روشن نبوده و مسوولان رگولاتوری باید پاسخ آن را بدهند.**

آن‌طور كه یک شركت در سايت خود اعلام كرده، هزینه فعال‌سازی این ماژول براي يك سال فقط 99 هزار تومان است، که در صورت فعال‌سازی فوری بعد از تست آزمایشی دو هزار پیامک رایگان نیز در اختيار خريدار قرار مي‌گيرد.

نكته جالب اما اين است كه اگرچه اين شركت مدعي است از روشي كاملا قانوني پيامك‌هاي انبوه براي شماره‌هاي مسدودشده مي‌فرستد، اما در ادامه متن مسوولیت ارسال پیامک تبلیغاتی با استفاده از این ماژول را بر عهده شخص صاحب پنل گذاشته است!

تجارت با اطلاعات مشترکان موبایل

نکته دیگر و مهمی که در بسیاری از سايت‌هاي ارسال پيامك تبليغي دیده می‌شود، مساله مهم دسترسی به ریز اطلاعات مشترکان تلفن همراه است.

این متنی است که در سایت یکی از اپراتورهای ارسال‌کننده پیامک‌های تبلیغاتی درج شده است: «مرکز خدمات پیام کوتاه «پ» با 10 سال سابقه، نماینده اپراتورهای 021,5000,1000,2000,3000 خدمات خود را با کمترین قیمت و بهترین کیفیت براي ارسال پیامک صوتی و متنی تکی و انبوه با استفاده از پنل تحت وب رایگان به بانک مناطق و مشاغل کل کشور و کاربران تلگرام (حتی بلک‌لیست مخابرات) به تفکیک استان، شهر، کدپستی، جنسیت و سن ارایه می‌نماید.»

نکته جالب‌تر آنکه **در یکی از این سایت‌ها اعلام شده هر نقطه از شهر‌های کشور را که انتخاب کنید، پیامک تبلیغاتی صرفا به دست مشترکان موبایل در همان منطقه خاص می‌رسد.**

امكان ارسال پیامک به افراد شاغل در حرفه‌هاي مشخص از ديگر خدماتي است كه شركت‌هاي ارسال پيامك انبوه ارايه مي‌دهند؛ خدمتي كه به‌نوعي ناقض حريم خصوصي كاربران موبايل به‌نظر مي‌رسد. به اين ترتيب متقاضي ارسال تبليغات انبوه مي‌تواند انتخاب كند كه يك پيامك تبليغي براي كساني كه در زمينه شغلي خاص مانند پزشكي فعاليت دارند ارسال شود.

لذا اندکی بعيد به‌نظر مي‌رسد اين اطلاعات به‌جز اپراتورهاي موبايلي در اختيار كسي ديگر باشد و همين امر شائبه نشت اطلاعات از اپراتورها را جدي‌تر مي‌كند.

این در حالی است كه اوايل دي ماه امسال وزير ارتباطات در حاشيه همایش سراسری مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با انتقاد از برخی اقدامات اپراتورها در زمینه در اختیار گذاشتن اطلاعات کاربران گفت: «اپراتور بیجا می‌کند اطلاعات مشتریانش را در اختیار دیگران می‌گذارد. حتی خودشان هم نباید از این اطلاعات استفاده کنند.»

نحوه ارسال پيامك‌هاي تبليغي و قابليت‌هاي ويژه

نتیجه یک بررسی بسیار کوتاه و ساده در اینترنت و سر زدن به سایت شركت‌هاي ارسال پيامك‌هاي تبليغي، نشان می‌دهد كه این شرکت‌ها براي ارسال پيامك‌هاي انبوه روش‌هاي گوناگوني دارند.

یکی از این شرکت‌ها در سایت خود اعلام کرده، در روش اول برای ارسال پیامک از طريق یک سیم‌کارت و یک مودم GSM استفاده مي‌شود که با قراردادن سیم‌کارت درون مودم GSM و به کمک نرم‌افزاری که روی کامپیوتر نصب شده، پيامك تبليغي ارسال مي‌شود و پيامك‌هاي تبليغي كه از شماره‌هاي عادي موبايل ارسال مي‌شوند از اين نوع است. (این همان روش منهدم‌کننده اعصاب کاربران تلفن همراه، به‌ویژه مشترکان همراه اول است که با سیم‌کارت‌های ارزان و یک‌بار مصرف اقدام به این کار می‌شود.)

در روش دوم، شركت‌هاي ارسال‌كننده پيامك‌هاي انبوه با استفاده از اینترنت و یک شماره مجازی و همچنین یک نرم‌افزار تحت وب پیامک را ارسال مي‌كنند. تهیه نرم‌افزار و همچنین خط مجازی مستلزم هزینه کمتری است و نحوه استفاده از آن نيز بسیار آسان و راحت است و به همين دليل نيز به روش محبوب براي ارسال پيامك تبديل شده است.

مورد عجيب ارسال پيامك به شماره‌هاي مسدود‌شده

بسیاری از مشترکان تلفن‌های همراه از دریافت تعداد زیادی پیامک تبلیغاتی در طول روز ناراضی هستند و بر همين اساس اپراتورها برای مشترکان خودشان راهکاری برای دریافت نكردن پیامک تبلیغاتی ارايه کردند تا هر مشترک بتواند انتخاب کند که پیامك‌های تبلیغاتی برایش ارسال بشوند یا نشوند.

از آنجا که سامانه‌های ارسال پیام کوتاه جنبه تبلیغاتی دارند و بيشتر پیام‌های ارسال‌شده از این سامانه‌ها براي تبلیغ هستند، پس همه اپراتورهای این سامانه‌ها مانند خطوط ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ و ۳۰۰۰ و ۵۰۰۰ خطوط تبلیغاتی تلقی شده و ارسال پيامك از این خطوط به شماره‌های مسدود‌شده خلاف قوانین بوده و طبیعتا غیرفعال شده است؛ یعنی از این خطوط فقط به کسانی که جلوی دریافت پیامک‌های تبلیغاتی را نبسته‌اند می‌توان پیامک ارسال کرد.

راه دور زدن اين روش اما براي شركت‌هاي تبليغي بسيار ساده است؛ اپراتورهای موبايلي شرایطی را تعریف کرد‌ه‌اند كه **اگر فرد اعلام كند كه پيامك‌هايي كه ارسال مي‌كند جنبه اطلاع‌رساني داشته و تبليغاتي نيست خط ارسال پیامک آن واحد را از حالت تبلیغاتی خارج کرده و به خط خدماتی تبدیل می‌کند. به این ترتیب و با یک بازی مضحک با کلمات،‌ ارسال پیامک به تمام مشترکان تلفن همراه حتي آنهايي كه پيامك‌هاي تبليغاتي را مسدود كرده‌اند، وجود دارد.**

رگولاتوری و لزوم تلاش بیشتر

حالا ديگر سال‌ها است كه پيامك‌هاي تبليغي به زايده‌ای در فضاي ارتباطي ايران تبديل شده‌اند كه همچنان تلاش و هزینه برای مهار آنها ادامه دارد.

فارغ از این مزاحمت‌ها، هجدهم بهمن‌ماه سال جاری بود که رییس سازمان رگولاتوری با ادعای مسدودسازی برخی دفاتر خدمات ارتباطی که اقدام به فروش اطلاعات مشترکان موبایل کرده بودند، گفته بود: «‌این موضوع که گفته می‌شود دیتابیس مشترکان تلفن همراه به‌طور گسترده و ساماندهی شده از سوی اپراتورها به بیرون درز می‌شود به هیچ‌وجه درست نیست.»

با فرض صحت این موضوع اما **پرسش اینجاست که انبوهی از تبلیغات در سایت‌های پیامک‌های تبلیغاتی که در آن حتی تاکید شده به اشکال مختلف می‌توانند مشترکان هدف مزاحمت را دسته‌بندی کنند، این اطلاعات را چگونه به دست می‌آورند؟

این در حالی است که مسوولان رگولاتوری به واسطه جایگاه قانونی خود و صرف زمانی بسیار کوتاه و چند ساعته می‌توانند مدیران تمام این شرکت‌ها را فراخوانده و به تحقیق ریشه‌ای و اساسی موضوع بپردازند.**

اگرچه بعضا بهانه‌هايي مثل ايجاد اشتغال توسط شركت‌هاي ارسال‌كننده پيامك‌هاي تبليغي براي مماشات با آنها عنوان مي‌شود اما برخورد نكردن با كساني كه باعث آزار مردم مي‌شوند با هيچ بهانه‌اي پذيرفتني نيست. به عبارت دیگر ایجاد شغل بر مبنای مزاحمت برای مردم و تعرض به حریم خصوصی اصولا قابل پذیرش نیست، مگر آنکه در پس پرده مسایلی وجود داشته باشد که مردم از آن بی‌خبرند.

این در حالی است که پيام‌رسان تلگرام با وجود مدت محدودي كه از پيدايش آن مي‌گذرد به راحتي توانسته ارسال‌كنندگان پيام‌هاي هرز و تبليغي را شناسايي كرده و جلوي ارسال پيام توسط آنها را برای همیشه بگيرد. لذا از رگولاتوري و مجموعه وزارت ارتباطات انتظار مي‌رود كه نظارت قاطعی بر ارسال پيامك‌هاي تبليغي داشته باشند و زمینه تجارت از طریق خرید و فروش اطلاعات مردم، مزاحمت، تعرض به حریم خصوصی آنها را بخشکاند.