«نظام آدرس مکان‌محور» تکلیفی برای شرکت پست

عواید گسترده کشور از اجرای پروژه GNAF

• 09 بهمن 1395 07:5 ق.ظ
• مریم آریایی

آدرس‌دهی بر مبنای عوارض جغرافیایی طرحی است که حالا در تمام دنیا کاربردی شده و کشورهای مختلف با اجرای طرح GNAF (Geocoded National Address File) یا آدرس ملی زمین مرجع کوشیده‌اند با هدف کاهش هزینه خدمات، افزایش دقت خدمات‌رسانی به مردم، بهینه کردن سیاست‌ها و روش‌ها و ارایه دقیق تحلیل‌های جمعیتی، به هر مکان یک نشانی استاندارد اختصاص دهند.

الگوی اولیه GNAF یا  سامانه آدرس‌دهی مشترک، از کشور استرالیا آغاز شده است. با اجرای طرح در این کشور بیش از ۳۰ میلیون آدرس مختلف در GNAF ثبت شده که بر اساس استانداردسازی صورت گرفته در ۱۳ جدول مختلف اطلاعات مکانی و جغرافیایی، نهایتا ۳۰ میلیون آدرس و یا همان ۳۰ میلیون کاربر به ۱۳ میلیون آدرس واحد و منحصر به فرد تبدیل شده‌اند.

یک نشانی سه سیلابی

 در این طرح علاوه بر وجود آدرس‌هاي ثبت شده افراد در پايگاه‌هاي اطلاعاتي دستگاه‌هاي خدمت‌رسان شهري (پست، ثبت اسناد، ثبت احوال، بانك، شهرداري، برق، آب، گاز، مخابرات، نيروي انتظامي و …)، آدرس منحصر به فرد (Unique) سه قسمتي شامل شماره پلاك، نام نزديك‌ترين معبر و نام محله براي هر مكان (ملك) ايجاد مي‌شود كه كليد اتصال پايگاه‌هاي اطلاعاتي فوق باشد و هرگونه تغيير در آدرس افراد در همه پايگاه‌هاي اطلاعاتي اعمال شود.

در ایران هم  شهروندان، تعریف فردی از آدرس محل سکونت خود دارند که این نحوه آدرس‌دهی شخصی و غیر استاندارد بعضاً موجب بروز مشکل در ارایه خدمات از جانب سازمان‌های مختلف می‌شود از این رو جهت تجمیع بانک‌های اطلاعاتی و دستیابی به یک نشانی استاندارد، اجرای طرح GNAF در کشور کلید خورد تا با اتصال تمامی آدرس‌های پستی به GNAF تمامی نشانی‌های پستی کشور به صورت آدرس بین‌المللی قابل دسترس شوند.

تکالیف قانونی برای آدرس‌دهی مکان‌محور

بر اساس قانون الزام اختصاص شماره ملی و شناسه پستی برای تمامی اتباع ایرانی مصوب 17 اردیبهشت سال 76، مدیریت نشانی مکان‌های کشور مبتنی بر بانک‌ اطلاعاتی شناسه (کد) پستی 10 رقمی تکلیف شده است. در همین حال مصوبه ششمین جلسه شورای‌عالی فناوری اطلاعات مورخ در شهریور ماه سال ۹۳ شرکت پست به عنوان متولی پایگاه ملی نظام آدرس مکان‌محور کشور یا GNAF معرفی شد تا این شرکت با همکاری ۱۲ سازمان دیگر آدرس‌ها را طبق استاندارد نظام آدرس‌دهی یکسان و به‌هنگام کند و سیستمی یکپارچه برای مکان‌یابی افراد طراحی شود.

آنچنان که مدیرعامل شرکت پست می‌گوید این پروژه در سه بخش اصلی كدپستی، طبقه‌بندی مشاغل، ژئو كد كردن نشانی و سیماك (تبادل الكترونیكی استعلامات میان دستگاهی اماكن و املاك) تعریف شده است.

**شرکت پست بالغ بر 20 سال است که در حال به‌هنگام‌سازی و انطباق نشانی کدپستی 10 رقمی در کشور است و تاکنون با کدگذاری 37میلیون مکان، بالغ بر 40میلیون رکورد اطلاعات جمع‌آوری کرده است. البته به جز پست، سازمان‌هایی همچون شهرداری‌ها، ثبت‌احوال، ثبت اسناد، بانک مرکزی (تمامی بانک‌های دولتی و خصوصی)، وزارت نیرو (شرکت‌های آبفا و برق)، شرکت ملی گاز، شرکت مخابرات ایران و سایر شرکت‌ها بانک‌های اطلاعاتی خود را دارند که با تجمیع تمامی بانک‌های اطلاعاتی و تجهیز شدن به نظامGNAFبه هر مکان یک نشانی استاندارد تعلق می‌گیرد و به این ترتیب با تبدیل نشانی‌های غیراستاندارد به نشانی‌های یکسان و کوچک، موجب ایجاد وحدت رویه در کل این دستگاه‌ها می‌شود و در شرایط بحرانی و مورد نیاز، اطلاعات درست در اختیار مسوولان قرار می‌گیرد.**

مزایایی برای طرح ملی

با توجه به اینکه GNAF یک شاخص بین‌المللی است، اجرای GIS و GNAF در شرکت پست موجب دریافت گواهینامه بین‌المللی می‌شود. از سوی دیگر، تهیه بانک جامع اطلاعات کشور طبق علم داده‌کاوی به استخراج اطلاعات درست از داده‌ها می‌انجامد و می‌توان با تهیه این بانک پراکندگی اماکن مذهبی، آموزشی، بهداشتی، اصناف و اماکن را روی نقشه‌های رقومی مشخص کرد و در تصمیم‌گیری‌های بعدی تحلیل‌های درستی ارایه داد.

از مزایای این طرح می‌توان به كاهش زمان پاسخگويي به مردم، كاهش هزينه خدمات و افزایش دقت خدمات به مردم اشاره کرد. همچنین خدماتی که از طریق GNAF به واحدهاي صنعتي ارایه می‌‌شود می‌تواند امکان دسترسی آسان و شفاف اطلاعات مکانی ،توليدي و . . توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان را به سهولت فراهم کند. از دیگر فواید طرح فوق، استانداردسازی نشانی املاک در کشور ، سهولت دسترسی به نشانی اماکن از طریق سامانه‌های تحت وب، ایجاد امکان ارایه سرویس‌های مبتنی بر نقشه و بهر‌ه‌برداری همه دستگاه‌ها از نشانی استاندارد است و بر این اساس آزادسازی و شفاف‌سازی اطلاعات مکانی تحول بزرگی را در حوزه لجستیک، اقتصاد دیجیتالی، نگرش‌های نو و ظهور شرکت‌های استارت‌آپ موجب می‌شود.

در همین حال هویت مکانی، پیش‌نیاز ارایه بسیاری از خدمات الکترونیکی مانند کد ملی، کد کالا و خدمات و شناسنامه ملی است.

تعریف پروژه در قالب طرح‌های اقتصاد مقاومتی

در همین حال در هجدهمین جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی که در مرداد ماه امسال برگزار شد مدیریت نشانی مكان‌محور و استعلامات میان دستگاهی اماكن به عنوان برنامه ملی شفاف‌سازی و سالم‌سازی اقتصاد تصویب و مسوولیت اجرای آن به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات سپرده شد.

مدیرعامل شركت پست در تشریح این مصوبه می‌گوید: با توجه به تاثیر این پروژه در بحث سالم‌سازی اقتصاد، افزایش بهره‌وری و كاهش هزینه‌ها، این طرح به ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی پیشنهاد و مورد تصویب واقع شد .علاوه بر این آنچنان که مسوولان شرکت پست می‌گویند: طبق آمارهای بین‌المللی نسبت هزینه به سود استفاده از اطلاعات مکانی 1 به 4 است.

آدرس ملی هم به ناهماهنگی دستگاه‌ها رسید

این پروژه نیز مانند بسیاری دیگر از پروژه‌های مرتبط با الکترونیکی شدن خدمات با مشکلاتی مواجه بوده است. تعدد و تکراری بود نام‌ها در معابر و شهرها و مشکلاتی که اختصاص كدپستی را با دشواری روبه‌رو کرده بود در این زمینه هم مساله‌ساز بود.

ناهماهنگی میان دستگاه‌ها موضوع دیگری است که حسین مهری، مدیرعامل شرکت ملی پست به آن اشاره کرده و می‌گوید: با تعریف نشانی استاندارد، همه موظف به پیروی از آن بوده و باید تمامی خدمات خود را بر اساس كدملی و نشانی استاندارد مكانی ملی به مردم ارایه دهند.

نصراله جهانگرد، معاون وزیر ارتباطات هم می‌گوید: در کشور ما از نظر تعریف یک قطعه زمین 4 سازمان دخیل هستند. مرکز آمار، سازمان ثبت اسناد و املاک، اداره پست و شهرداری‌ها و هر کدام نیز به روش خود این کار را انجام می‌دهند. سعی ما از سال 1375 این است که ادبیات به‌کار رفته در این سازمان‌ها را یکپارچه کنیم. تلاش‌های صورت گرفته باعث ایجاد هماهنگی‌هایی در بین این سازمان‌ها شد. به طوری که در حال حاضر ما به تعریف مشخصی از زمین رسیدیم ولی همچنان چگونگی آدرس‌دهی متفاوت است.

در همین حال عباس رجبی‌فرد، رییس انجمن SDI جهانی و عضو کمیته فنی سازمان ملل در زمینه داده‌های مکانی به نمونه‌ای از آدرس‌‌های جاری یک واحد مسکونی در شهر تهران اشاره کرده و می‌گوید: در ایران شهروندان آدرس منزلشان را خود تعریف می‌کنند و به همین دلیل جهات آدرس‌دهی مشخص و استاندارد نیست.

او همچنین با اشاره به بروز نارسایی‌ در کیفیت ارایه خدمات از جانب سازمان‌های مختلف و وجود مناطق "گپ" یا تکراری در سطح شهر تاکید می‌کند:**  GNAF فقط یک سیستم آدرس‌دهی صرف نیست بلکه شامل چند المان مختصر و قابل استفاده برای سازمان‌های مختلفی است که در اجرای این طرح مشارکت دارند؛ مثل اداره پست، شهرداری تهران، سازمان نقشه‌برداری و مرکز آمار ایران.**

آخرین وضعیت اجرای پروژه

طبق گزارش اعلامی شرکت پست از روند پروژه GNAF تاکنون 48.5 میلیون رکورد کدپستی (38.5 میلیون شهری و 10 میلیون روستایی) در کشور به‌روزرسانی شده است. در این میان میزان شهرهای به‌هنگام شده در زمینه کدپستی 100 درصد و تعداد روستاهای به‌هنگام شده در زمینه کدپستی 55 درصد است. همچنین در این پروژه 90 درصد ساختمان‌ها ژئوکد شده‌اند.

برای بیش از 12.3 میلیون اماکن شهری مختصات جغرافیایی تعیین شده که پیش‌بینی می‌شود 100 درصد شهرها و روستاها تا پایان سال به‌هنگام و ژئوکد ‌شوند. در حال حاضر این طرح در استان‌های کرمان، گیلان و البرز به صورت پایلوت اجرا شده است.

به‌روزرسانی اطلاعات و ساماندهی نشانی اماکن برای 19 میلیون رکورد نقاط شهری 2و40 میلیون رکورد نقاط روستایی تاکنون انجام شده است. 49 شهرداری و 515 دهیاری به سامانه یکپارچه داده‌ای جغرافیایی تجهیز شده‌اند. برای 7 نقطه شهری و 567 نقطه روستایی لایه‌های نقشه پارسل و معابر تأمین شده است.

از نظر شاخص استانی نیز، تعداد استان‌های پایان‌یافته در زمینه ژئوکد 16 استان (90 درصد نقاط شهری) اعلام شده که پیش‌بینی‌ می‌شود عملیات ژئوکدشده در نقاط شهری تا 2 ماه آینده به اتمام برسد.

پیش از این در مرداد ماه گذشته مدیرعامل شركت پست وعده داده بود که در قالب پروژه‌های اقتصاد مقاومتی تا پایان سال ۹۵ تمام كشور دارای كد جغرافیایی می‌شود.

در همین حال بر اساس یکی‌از آخرین اخباری که مدیرعامل پست اعلام کرده‌ دستورالعمل‌های راهبرد فنی GNAF تا پایان بهمن ماه آماده می‌شود و در اختیار دستگاه‌های مرتبط قرار می‌گیرد.

در هفته گذشته در جریان افتتاح پروژه‌های پست در آستانه دهه فجر مدیرعامل شرکت ملی پست از امکان  دریافت آدرس ملی برای تهرانی‌ها خبر داد و اظهار داشت: **به زودی دریافت آدرس ملی برای تمام ایرانی‌ها امکان‌پذیر می‌شود که در حال حاضر این امکان برای تهرانی‌ها از طریق مراجعه به سایت شرکت پست فراهم شده و شهروندان تهرانی می‌توانند همانند کد ملی، آدرس ملی دریافت کنند.**

مهری با اشاره به همکاری شرکت پست و دانشگاه تهران برای تدوین آیین‌نامه آدرس ملی، توضیح داد: طبق بررسی انجام شده در دانشگاه تهران، 70 درصد آدرس‌ها در کشور سه سیلابی هستند که تمامی آدرس‌ها باید مطابق این استاندارد تغییر کنند و درباره مکان‌هایی که امکان تغییر به سه سیلاب وجود نداشته باشد، به جای سیلاب از اسلش استفاده می‌شود تا درنهایت در طولانی‌مدت، آدرس تمامی مکان‌ها در کشور سه سیلابی شوند. مدیرعامل شرکت پست اظهار امیدواری کرد تا سه سال آینده شاهد اجرای طرح هوشمندسازی مکانی در کشور باشیم.

حالا باید دید با تمام عوایدی که این طرح ملی می‌تواند برای کشور داشته باشد آیا تا پایان سال طبق وعده‌ای که پیش‌تر داده شد و یا تا سه سال دیگر می‌تواند شکل اجرایی کاملی به خود بگیرد یا خیر.