ICT ایرانی در هفته‌ای که گذشت

ایرانی‌ها 2.5 میلیارددلار ارز دیجیتال خریدند!

• 22 اردیبهشت 1397 07:7 ق.ظ
• پريسا خسروداد

در هفته‌ای که گذشت ايران شاهد يكي از بزرگ‌ترين تجربه‌هاي خود طي 40 سال اخير، يعني خروج آمريكا از برجام بود. در همين اثنا بازار ايراني ركوردهاي ديگري را نيز شاهد بود. به‌طوري كه سکه از مرز 2 میلیون تومان عبور کرد و دلار نیز تا مرز نرخ نجومی 7 هزار تومان پیش رفت. اما این دو آیتم چه ارتباطی با ICT ایرانی دارند؟ تاثير اين سه رويداد و به‌خصوص برجام، باعث شد تا بازتاب فيلترينگ تلگرام كه حدود دو هفته پيش با حكم بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران به اجرا گذاشته بود تا حدودي به حاشیه رود. اما اين قضيه باعث نشد كه كاربران تلگرام كه نتوانسته‌اند با مسدودبودن آن -يا بهتر بگوييم حداقل تا هنگام پيداكردن جايگزيني مناسب- كنار بيايند، از جست‌وجو و نصب فيلترشكن دست بردارند. به‌طوري كه بررسي‌ها نشان مي‌دهد غالب كاربران تلگرام كه اكنون با مسدودسازي آن مواجه هستند، هفته گذشته را با تبادل لينك‌ها و فيلترشكن‌هاي مختلف سپري كرده‌اند. به عبارت ديگر تلگرام و دلار در هفته گذشته داراي يك وجه مشترك بودند. اولي در استفاده از فيلترشكن و وي‌پي‌ان رتبه نخست را به خود اختصاص داد و دلار نيز در قيمت!

اما در ميانه اين همهمه اوضاع و احوال پيام‌رسان‌هاي وطني چگونه است؟ به‌طور مستند و مستدل هنوز آمار دقيقي از ميزان استقبال اين كالاهاي وطني منتشر نشده است. البته چه بسا، صرفا ميزان دانلود و نصب اين پيام‌رسان‌ها نيز نمي‌تواند مدعايي بر توفيق آنها باشد. زيرا به‌طور معمول استفاده فعال و بدون قيد و شرط يك پيام‌رسان است كه باعث قرار گرفتن آن در ميان محبوب‌ترين‌ها مي‌شود. با اين وجود در يك نگاه كلي، به نظر مي‌رسد اغلب كاربران پيام‌رسان‌هاي داخلي را افرادي تشكيل مي‌دهند كه از نظر شغلي و يا به واسطه استفاده از يك كانال دولتي و يا وابسته به دولت ناگزيرند، يك يا چندين نوع از اين گونه اپليكیشن‌ها را روي گوشي خود داشته باشند. با محوريت قراردادن اين موضوع، به بررسي و ارزيابي اهم اخبار ICT ايراني در هفته‌اي كه گذشت مي‌پردازيم.

·        كدام اختلال كدام خسارت؟

سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي كه يكي از وظايف اصلي آن نظارت بر عملكرد اپراتورهاي موبايل و ارايه‌دهندگان خدمات اينترنتي و همچنين رسيدگي به كيفيت سرويس‌هاي آنهاست، هفته گذشته اعلام كرد اجرای دستور قضایی برای مسدودسازی تلگرام، نباید اختلالی در دیگر کاربری‌های اینترنتی در برخی سایت‌ها و همچنین بازی‌های آنلاین و نرم‌افزارهای کاربردی ایجاد کند.

اين رويكرد كه بي‌شباهت به يك مانيفست نبود، هفته گذشته در حالي توسط نهاد نظارتي مذكور اتخاذ شد كه همزمان با فيلتر تلگرام و حتي اندكي پيش از آن، كيفيت اينترنت و حتي شبكه‌هاي موبايل در سراسر كشور افت قابل ملاحظه‌اي پيدا كرده است. به‌طوري كه بنا به گزارش‌هاي واصله از كاربران، برخي معتقدند كه چنين اختلالي در ارتباطات را از سال 88 تا كنون تجربه نكرده بودند. در ادامه اين اختلال‌ها كه بعضا مشاهده شده است از قطع و وصلي‌هاي مكرر فراتر رفته و به قطعي كامل سرويس در طول ساعت‌هاي متمادي منجر شده است، علاوه بر كاربران خانگي كه ناگزيرند پول سرويسي كه دريافت نمي‌كنند را به ارايه‌دهندگان خدمات اينترنتي پرداخت كنند، صاحبان كسب‌وكارهاي اينترنتي نيز متحمل ضررهاي اقتصادي قابل ملاحظه‌اي شده‌اند. با توجه به وضعيت پيش آمده، جاي اين پرسش باقي است كه كاربراني كه بر اثر دستكاري‌هاي فني در زيرساخت‌هاي ارتباطي كشور جهت اجراي حكم فيلتر تلگرام از انجام امور بانكي الكترونيكي بازمانده‌اند، در تهيه داروهايي كه نيازمند تاييد اينترنتي است با مشکلاتی مواجه شده‌اند، دانشجوياني كه نمي‌توانند در كلاس‌هاي آنلاين دانشگاه‌هاي مجازي حضور پيدا كنند، صاحبان كانال‌ها و سايت‌هايي كه ثبت سفارش مشتريان آنها به كل مختل شده، بازرگاناني كه كالاي آنها به علت اختلال در پنجره واحد گمرك كشور در حال خاك خوردن در لب مرز است و ساير ذي‌نفعان اينترنت كه در اين گزارش كوتاه مجال پرداختن به نام آنها نيست را در كنار گيمرهاي آنلاين(!) قرار دهيم، بايد خسارت خود را دقيقا از كجا و چگونه دريافت كنند؟

·        خروج ميلياردي ارز به خاطر بيت‌كوين

در حالي كه بانك مركزي متقاضيان سرمايه‌گذاري در ارز ديجيتال را به انحاي مختلف از اين اقدام منع مي‌كند و سعي دارد تا مردم را تشويق كند تا زمان توليد ارز ملي ديجيتال صبر كنند و در سويي ديگر وزارت صنعت و معدن با پاك كردن صورت مساله و انجام اقداماتي همچون ممنوعيت واردات سيستم‌هايي كه قادرند به توليد بيت‌كوين يا همان ارز مجازي بپردازند، سرگرم است، ريیس کمیسیون اقتصادی مجلس از واقعيتي تامل‌برانگيز خبر داد. محمدرضا پورابراهیمي، ضمن اينكه هدف بیشتر فعالان حوزه پول دیجیتال در كشور را سفته‌بازی و دستيابي به سودهای کلان دانست، اعلام كرد تا به امروز رقمی بیش از ۲.۵ میلیارد دلار به منظور خرید ارز دیجیتالی از کشور خارج شده است. بر اساس اين گزارش، خروج ارز از كشور يكي از آفت‌هايي است كه به‌طور مستقيم بر بدنه اقتصاد ايران ضربه وارد مي‌كند. اما مهم‌تر از همه اين است كه كارشناسان دلايل رواج اين پديده را نيز در سازوكارهاي موجود در سياست و عدم وجود ثبات در اقتصاد جست‌وجو مي‌كنند. در پي اظهارات اخير رييس كميسيون اقتصادي مجلس، مي‌توان چنين برداشت کرد كه در كنار دلايلي چون بدهي‌هاي خارجي دولت، واردات بي‌رويه كالا، سفرهاي خارجي ايراني‌ها كه نوروز 97 ركوردشكن شد، مهاجرت، تمايل سرمايه‌داران ايراني براي سرمايه‌گذاري در خارج از كشور و البته بازي‌هاي رايانه‌اي آنلاين، خريد بيت‌كوين را نيز از عوامل خروج ارز از كشور دانست.

·        استوري جديد رييس‌جمهور

يكي از موج‌هايي كه در هفته گذشته به راه افتاد اين بود كه افكار عمومي و به ويژه نخبگان، رسانه‌ها و نمايندگان مجلس درصدد كشف اين مهم برآمدند تا ضمن بررسي مواضع رييس‌جمهور، از نقطه نظر شفاف وي به عنوان رييس دولت در خصوص فيلترينگ تلگرام مطلع شوند. اما رييس‌جمهور كه تا پيش از اين با اقداماتي كه بيشتر به پيچيدگي هر چه بيشتر موضع وي در مورد فيلترينگ تلگرام انجاميده بود از ارايه اظهار نظر رسمي امتناع ورزيده بود، تا اينكه هفته گذشته به درج پستي اقدام کرد كه به استوري روحاني شهرت يافت. وي در پست اينستاگرامي خود گرچه به‌طور مشخص نامي از برند پيام‌رسان تلگرام نبرده بود، اما تم آبي‌رنگ اين پست و همچنين محتواي آن باعث شد تا به نوعي موضع‌گيري وي قلمداد شود. وي با طرح پررنگ اين جمله كه مردم ايران اجبار نمي‌پذيرند نوشته بود اگر مي‌خواهيم در كشور فساد از بين برود، راه آن اطلاع داشتن مردم و جوانان از امور است. صرفنظر از اين كه پست مذكور، چندان به مذاق قوه قضاييه خوش نيامد و معاون فرهنگي قوه مذكور اظهار داشت پست اینستاگرامی درباره فیلترینگ در شأن رییس‌جمهور نبود، اين استوري با توجه به تطابق با شواهد عملكرد كابينه ايشان چندان مورد قبول افكار عمومي نيز قرار نگرفت.

دلايل اين عدم پذيرش مبتني بر مستدلات متعددي بود كه در نهايت اشارات تقي‌پور، عضو حقيقي شوراي‌عالي فضاي مجازي نيز آنها را تقويت کرد. توضيح تقي‌پور كه به‌طور تعمدي يا تصادفي همزمان با انتشار پست اينستاگرامي رييس جمهور بود، نامه‌اي شش ‌بندی را هدف قرار داده بود كه از طرف رييس‌جمهور به وزیر ارتباطات پس از یک جلسه شورای‌عالی امنیت ملی صادر شده بود. در این نامه روحانی به آذری جهرمی درباره برخورد جدی با سایت‌ها و کانال‌های خلاف عفت عمومی، ساماندهی vpnها، برخورد موثر با فیلترشکن‌ها، رفع انحصار از پیام‌رسان‌های خارجی و حمایت و تقویت پیام‌رسان‌های داخلی تاکید کرده بود.

اما نامه شش‌ بندي رييس‌جمهور گويا سردرازي داشت. در همين راستا، مي‌توان به اظهارات محمدجواد ابطحی، نماینده مجلس اشاره كرد كه ضمن شفافیت نامه محرمانه شش ‌بندی رييس‌جمهور به وزیر ارتباطات به طرح اين پرسش پرداخت كه اگر دولت مخالف تلگرام نبوده چرا در بخشنامه‌ای خروج تمام دستگاهای دولتی از تلگرام را خواستار شد.

لذا پست اينستاگرامي رييس‌جمهور از زواياي ديگري نيز مورد انتقاد قرار گرفت. در اين خصوص منتقدان بر اين باورند كه روحاني در حالي اطلاع داشتن مردم را در جهت مبارزه با فساد ضروري مي‌داند كه گردش آزاد اطلاعات يكي از لازمه‌هاي اجراي حقوق شهروندي است كه جزو وعده‌هاي رييس‌جمهور نيز بوده است، اما در عمل عملكرد دولت به عنوان متولي اصلي اجراي اين قانون ضعيف ارزيابي شده است.

·        رد پاي صداي آمريكا در دستمزدهاي جعلي پايتخت

پليس فتا پس از انجام تحقيقات لازم توانست منبعي كه براي نخستين بار در فضاي مجازي اقدام به انتشار تصاويري جعلي در خصوص دستمزدهاي نجومي دست‌اندركاران سريال پايتخت بزند را شناسايي كند. بر اساس اين تحقيقات مشخص شد يكي از مجريان صداي آمريكا عامل انتشار اين تصاوير جعلي در توييتر خود بوده است كه پس از آن ساير رسانه‌هاي داخلي بدون انجام بررسي‌هاي كافي اقدام به نشر محتواي مذكورکرده بودند. اين هم خبري بود كوتاه و تا حدودي فانتزي كه گزارش ICT ايراني در طول يك هفته را به واسطه آن به پايان رسانديم.