گوشی اکسپریا XZ سونی یکی از آخرین گوشی‌های پیشتاز عرضه‌شده در سال 2016 است که نزدیک‌ترین معادل و رقیب آن را شاید بتوان یک گوشی در رده گلکسی S7 سامسونگ دانست. اگرچه XZ یک گوشی موفق در بیشتر ارزیابی‌های مستقل تشخیص داده شده اما برخی منتقدان معتقدند، پیشرفت زیادی نسبت به یکی دیگر از گوشی‌های سونی یعنی اکسپریا Z5 به‌ویژه در بخش دوربین گوشی مشاهده نمی‌شود. به‌عبارت دیگر، اشتراکات زیادی میان این دوگوشی وجود دارد، اما با این وجود گوشی XZ می‌تواند جایگزین خوبی برای کسانی که از آیفون‌ها یا گوشی‌های رقیب کره‌ای خسته هستند باشد.
از نظر طراحی و ظاهر اگرچه xz دو سیم‌کارته مانند دیگر مدل‌های گوشی‌های این خانواده از طراحی خاص سونی تبعیت می‌کند، اما در این گوشی قاب پشتی و حاشیه‌ها فلزی شده و شیشه جلو هم دارای انحنای ظریفی است. طراحی این گوشی با نمونه‌هایی همچون Z3 و Z5 تفاوت‌های محسوسی کرده است.
صفحه‌نمایش این گوشی نیز 2/5 اینچی با وضوح تصویر فول‌اچ‌دی است که کار مشاهده متن‌ها و صفحات وب را حتی از زوایای کنار گوشی بسیار مناسب کرده است. همچنین شفافیت در این گوشی هیچ مشکل خاصی نداشته و به‌خصوص در فضای باز و زیر نور آفتاب نیز با مساله‌ای مواجه نیست؛ به این دلیل xz برای مشاهده عکس و فیلم یک ابزار خوب محسوب می‌شود.
این گوشی با داشتن پردازنده اسنپ‌دراگون 820 و GPU آدرنو 530 و 3 گیگ رم در اجرای بازی‌های سنگین بسیار نرم عمل می‌کند و سایر موارد معمول روزانه همچون مشاهده ویدیوها، ایمیل‌ها، اجرای اپ‌ها و وبگردی نیز با مساله خاصی مواجه نمی‌شوید. این در حالی است که با وجود آنکه بیشتر گوشی‌های پیشتاز موجود در بازار از چهار گیگ رم بهره می‌برند، اما رم سه گیگ این گوشی تحمل اجرای هم‌زمان برنامه‌های مختلف را داشته و کاربر تفاوت خاصی را در اجرا احساس نمی‌کند.
حجم ذخیره در این گوشی 32 و 64 گیگ است و امکان ارتقای حافظه با میکرو SD تا 256 گیگ امکان‌پذیر است. البته این گوشی مدل تک سیم‌کارت را هم دارد، اما در مدلی که در ایران عرضه شده و در اختیار ما بود این گوشی نسخه دو سیم‌کارته هم دارد.
گوشی XZ از استاندارد IP68 برخوردار است که این گوشی را در استفاده زیر باران یا در حمام مقاوم کرده است. البته ظاهرا این گوشی زیر آب هم می‌تواند دوام بیاورد، اما سونی رسما ادعا و توصیه‌ای در این باره نداشته است.
بخش صوتی این گوشی یکی از نقاط قوت آن به‌شمار می‌رود و چه با اسپیکر و چه با هدفون عملکرد مناسبی دارد.
همان‌طور که همه فعالان و گوشی‌بازها می‌دانند، سونی یکی از سازندگان خوب دوربین و سنسورهای آن برای گوشی‌های هوشمند به‌شمار می‌رود، اما مشکل اینجاست که این قدرت در گوشی‌های خود سونی گاه به‌خوبی به‌کار گرفته نمی‌شود، اگرچه در این خصوص پیشرفت‌های خوبی دیده می‌شود و دوربین گوشی XZ از نظر وضوح 23 مگاپیکسلی و فنی شباهت زیادی به دوربین قوی گوشی اکسپریا X Compact دارد، به این مفهوم که با بهره‌گیری از سنسور لیزری فوکوس خودکار و فناوری RGBC-IR امکان عکاسی مناسب در هر شرایط نوری را فراهم می‌کند.
تفاوت XZ با X Compact در دوربین جلویی آن است، یعنی جایی که XZ از وضوح 13 مگاپیکسلی بهره می‌برد و X Compact از وضوع پنج مگاپیکسلی. در واقع دوربین جلویی این گوشی عملکردی در حد دوربین اصلی گوشی‌ها داشته و امکان زوم، جزییات و رنگ‌های بیشتر را به‌نمایش می‌گذارد و هر دو دوربین گوشی هم از سرعت عمل بالایی برخوردارند.
مانند همیشه مهم‌ترین پرسش قیمت گوشی و کاربران احتمالی آن است. باید گفت با قیمتی در حد دو میلیون و 350 هزار تومان این گوشی هم‌رده مدل‌های پیشتازی همچون Galaxy S7 Edge  و تازه‌واردهای پرسروصدای گوگل یعنی پیکسل‌ها قرار می‌گیرد. به این موارد می‌توان دو گوشی OnePlus 3 وZTE Axon 7 را نیز افزود.
به‌عبارت دیگر، گوشی XZ یکی از گوشی‌های موفق سونی است که در آن خبری از تکرارهای قبلی از بعد فنی و ظاهری نیست و دوربین‌های خوبی هم دارد. این ویژگی‌ها در حدی است که می‌توان فقدان نمایشگرQuad HD و سنسور اثر انگشت را نادیده گرفت، اما قیمت آن را نمی‌توان چندان نادیده گرفت.
اگرچه خبر خوب این است که ظاهرا سونی متوجه انتقاد نسبت به قیمت گوشی اکسپریا XZ شده و هم‌زمان با عرضه آن در بازار ایران (25 مهرماه) برای مدت یک هفته فروش Xperia XZ با کارت تخفیف 350 هزار تومانی در مراکز خرید تهران خیابان جمهوری، پاساژ علاءالدین؛ اصفهان: خیابان فردوسی، بازار موبایل اصفهان؛ اهواز: خیابان نادری، مرکز خریدآرین؛ شیراز: خیابان توحید، مرکز خرید صوت و تصویر و مشهد: خیابان احمدآباد، پاساژ بازارچه انجام شد و قرار است در هفته‌های بعدی مقدار کارت تخفیف به مرور کاهش پیدا کند.
 در مجموع اگر بتوانید از تخفیف‌های ویژه بازار ایران بهره‌مند شوید، اکسپریا XZ یک گوشی جوان‌پسند است و از جهاتی همچون عکاسی، سلفی، فیلم‌برداری، بازی، صوتی و اجرایی در مقایسه با رقبای پیشتاز موجود در بازار کم نمی‌آورد.