بر اساس قانون دسترسی آزاد به اطلاعات

وزارت ارتباطات از روبيكا رمزگشايي كند

• 23 تیر 1397 07:2 ق.ظ
• سياوش روشني

نام اپليكيشن روبيكا از نوروز امسال با تبليغات گسترده در حاشيه سريال پايتخت 5 كه با حمايت مالي سازمان اوج ساخته شده بود، بر سر زبان‌ها افتاد.

با حمايت مالي روبيكا از برنامه‌هاي پربيننده‌اي مانند مردان آهنين و البته ويژه برنامه شبكه سه براي جام‌ جهاني اما مشخص شد كه هزينه تبليغاتي روبيكا عددی غیرقابل محاسبه شده است. به هزينه‌ تبليغاتي اين اپليكيشن بايد هزينه‌هايي را كه به اپراتورهاي موبايلي براي رايگان محاسبه كردن ترافيك پرداخت مي‌شود نيز اضافه كرد كه به اين ترتيب فهرست هزينه‌هاي آن سر به فلك مي‌كشد. باوجود آنكه تبليغات نجومی اين اپ هر روز روي خروجي صداوسيما است و درحالي‌كه تبليغات ريز و درشت آن هر روز بر خروجي رسانه‌هاي مجازي و غيرمجازي قرار مي‌گيرد، اما هيچ اطلاعاتي از سازندگان و اهداف و مدل کسب‌وکار اين اپليكيشن در دست نيست.

نامشخص بودن سرمايه‌گذاران روبيكا

اگرچه طبق قانون دسترسي آزاد به اطلاعات، هر شركت خصوصي يا غيرخصوصي كه در حال ارايه خدمات عمومي است لازم است شناسنامه داشته باشد و خود را معرفي كند، اما با مراجعه به سايت روبيكا هيچ اطلاعاتي در خصوص پديدآورندگان آن نمي‌توان به دست آورد. در زير صفحه اصلي سايت آنها فقط نوشته شده: «تمامی حقوق برای شرکت فناوران نوین هوشمند پارسی محفوظ است.»

جست‌وجوي اينترنتي درباره اين شركت تنها ما را با يك آگهي استخدام منقضي‌شده از سوي روبيكا براي به خدمت گرفتن يك خانم كارشناس توليد محتوا مواجه كرد. در استعلامي كه از سامانه شناسه ملي اشخاص حقوقي نيز داشتيم، مشخص شد تنها شركتي كه نام مشابهي دارد شركت ابرفناوران نوین هوشمند پارسی است كه مشخصا يك پسوند ابر اضافه داشته و دفتر آن در منطقه مرزداران تهران قرار دارد. اين شركت در ارديبهشت ماه سال 92 ثبت شده است و به اين ترتيب شركت جوان و ناشناخته‌اي هم هست.

با وجود تماس با تنها شماره اعلام‌شده در سايت روبيكا اما مسوولان اين شركت تاكنون تمايلي به پاسخگويي به سوالات خبرنگار ما نشان نداده‌اند. **پاسخگو نبودن روبيكا البته فقط به اين يك مورد محدود نيست و تا اين لحظه سازندگان و توسعه‌دهندگان این کسب‌وکار بزرگ، با هيچ رسانه‌اي گفت‌وگو نكرده يا حدا‌قل گفت‌وگويي از آنها منتشر نشده تا كاملا بي‌نام و نشان باقي بمانند.**

در حال حاضر هيچ اطلاعي از سازندگان روبيكا در دست نيست و مشخص نيست فلسفه كاري آنها چگونه است يا بيزینس‌پلن و چارچوب فعاليت آنها به چه نحوي است. همچنين اطلاعاتی از عدد دقیق کاربرانی که روبیکایی شده‌اند نيز در دست نیست، البته هستند کاربرانی که به علت ناشناخته بودن از نصب این اپلیکیشن صرف‌نظر کرده‌اند.

ناشناخته براي مردم، شناخته براي وزير ارتباطات

اگرچه رسانه‌ها و مردم اطلاعاتي از سازندگان روبيكا ندارند، اما به نظر مي‌رسد وزارت ارتباطات از پديدآورندگان اين اپ شناخت لازم و كافي را دارد. در دوره‌اي ابهاماتی در خصوص حریم خصوصی مطرح شد. وزير ارتباطات در واكنش به درخواست كاربران سوالات آنها را از روبيكا پرسيده و پاسخ شركت روبيكا را نيز منتشر كرد. وي همچنين به سازمان فناوري اطلاعات دستور بررسي موضوع را داد و سازمان فناوري نيز اعلام كرد كه دسترسي غيرمجازي در اين اپ وجود ندارد. به اين ترتيب بايد گفت وزير ارتباطات امكان ارتباط با سازندگان روبيكا را داشته و باتوجه به مكاتبات انجام‌شده و بررسي‌هاي صورت‌گرفته روي اپ روبيكا شناخت روشني نيز از شركت مذكور دارد. با اين شرايط ** انتظار مي‌رود حالا كه روبيكا از معرفي كردن خود طفره مي‌رود، حد‌اقل وزير ارتباطات با معرفي افراد پشت اين مكعب ابهام‌هاي موجود در اين خصوص را برطرف كند.**

فراموش نكنيم كه ايجاد و توسعه اپليكيشني كه در این حد عمل می‌کند، مي‌تواند باعث نقض بي‌طرفي اينترنت شود و البته خطر ايجاد انحصار و حذف كسب‌وكارهاي رقيب در سال‌هاي آتي نيز امري دور از ذهن نيست. از سوي ديگر **در شبكه‌هاي اجتماعي ابهاماتی در خصوص احتمال نقض حريم خصوصي توسط اين اپ مطرح شده اما این ابهامات درست باشد یا غلط، ظاهرا برای سازندگان روبیکا اهمیت ندارد و این مسایل به‌کلي نادیده گرفته می‌شود تا به جاي آن تمام تمرکز ایشان صرفا روی جذب مشترک جدید به هر روش ممکن باشد.**

مشخص نبودن منابع مالي روبيكا

برای آنکه بتوانید بیشتر با ابعاد گسترده اپلیکیشن روبیکا آشنا شوید که به‌جز تبلیغات نجومی، چه هزینه‌های عظیمی در پس آن در حال صرف شدن است، بد نیست یک مثال بزنیم.

اپليكيشن پيام‌رسان سروش 5 ميليارد تومان وام از وزارت ارتباطات دريافت كرده اما با وجود مدت كمي كه از فعاليت اين پيام‌رسان مي‌گذرد، مدير اين پيام‌رسان به‌تازگي اعلام كرده كه تمام اين مبلغ براي صفر كردن پهناي باند به اپراتورها پرداخت شده و اکنون نیز به اتمام رسيده است. لذا از این پس کاربران این پیام‌رسان به میزان یک‌سوم قیمت اینترنت برای دسترسی به این پیام‌رسان شارژ خواهند شد.

**نکته اینجاست که وقتي 5 ميليارد تومان در اين مدت كوتاه، آن‌هم براي يك پيام‌رسانی با مشترکان و کاربری تقریبا محدود تمام مي‌شود، پس براي اپي مانند روبيكا كه فيلم‌ و سريال و فايل‌هاي ويديويي که بسيار پرحجم هستند را به شكل نامحدود به نمايش مي‌گذارد نياز به پرداخت مبالغ بسیار هنگفتی به اپراتورها براي سوبسيدايز شدن وجود دارد.**

جمع اين ارقام با ساير تبليغات روبيكا حاكي از هزينه احتمالا چند صدميلياردي سرمايه‌گذاران آن است كه مشخص نيست بر چه مبنايي اين همه هزينه براي تجارتي پرريسك كه آينده‌اي نامشخص دارد صورت مي‌گيرد.

تبليغات روی اعصاب روبيكا

اگر هشتگ روبيكا را در شبكه‌هاي اجتماعي سرچ كنيد، متوجه مي‌شوید كه حجم بالايي از صحبت‌هايي كه مردم در خصوص آن مطرح كرده‌اند نقدهايي بر حجم بالاي تبليغات توسط اين اپ است كه باعث آزار برخی از مردم شده است. تبليغات بيش از اندازه توسط متخصصان علوم ارتباطات اجتماعي نيز توصيه نمي‌شود و برخي از كارشناسان آن را به نوعي ضدتبليغ قلمداد مي‌كنند كه اصطلاح over pr نيز در توضيح همين امر است.

با اين وجود تكرار آزاردهنده تبليغات، به‌خصوص تبليغ روبيكا در ويژه برنامه جام جهاني به‌قدري مردم را عاصي كرده كه وقتي مهدوي‌كيا پيشكسوت فوتبال روي آنتن صداوسيما به اين حجم بالاي تبليغات اعتراض كرد، به‌سرعت با حمايت كاربران در شبكه‌هاي اجتماعي روبه‌رو شد. برخي از كاربران با اعلام اينكه تبليغات روبيكا صرفا معرفي قابليت‌هاي آن است، دارا نبودن گواهي‌نامه‌هاي بين‌المللي مانند ssl توسط اين اپ را به نقد كشيده‌اند.

تبليغات روبيكا البته فقط محدود به برنامه جام‌ جهاني، پايتخت 5 و مردان آهنين نبوده، بلكه حامي مالي خندوانه ديگر برنامه پربيننده تلويزيون نيز همين اپليكيشن است كه **همين مساله باعث شده برخي اين شائبه را مطرح كنند كه سازندگان اين اپ از چه توانایی و ارتباطاتي برخوردارند که با هیچ در بسته‌ای مواجه نمی‌شوند.**

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

از آنجا که دانستن حق مردم است و اپلیکیشن‌ها نیز به واسطه پیچیدگی‌هایی که دارند، شناخت آنها را برای همه افراد آسان نمی‌کند، چند موضوع باید مد نظر مسوولان وزارت ارتباطات قرار گیرد.

نخست اینکه چرا مردمی که به سمت استفاده از این اپلیکیشن به‌شدت مورد فشار و هجمه تبلیغاتی هستند، نباید بدانند فلسفه این اپلیکیشن چیست و مالکان آن چه کسانی هستند؟ اصولا در کجای دنیا کسب‌وکاری وجود دارد که تا این حد گسترده در تمامی شبکه‌های صداوسیما تبلیغات كند، درحالي‌كه حتی رسانه‌های رسمی نیز به‌درستی نمی‌دانند این اپلیکیشن چیست و چه فرد یا افرادی پشت آن هستند؟

**از آنجا که نمی‌دانیم روبیکا کیست و چیست و گردانندگان آن در جایگاهی قرار دارند که اهمیتی به پرسش‌ها نمی‌دهند، جا دارد تا وزارت ارتباطات، به موجب قانون دسترسی آزاد به اطلاعات و حق قانونی مردم و رسانه‌ها، پاسخگوی ابهامات و عملکرد روبیکا باشد.**