نگرانی فعلی مردم تامین لوازم یدکی است

حذف موبایل و کامپیوتر از سبد خرید ایرانی‌ها

90 درصد کاربران فعلا گوشی نمی‌خرند؛ آنها که مجبورند حداکثر 3 میلیون تومان مد نظرشان است

• 18 شهریور 1397 07:2 ق.ظ
• نادر نینوایی

وقتی پوشک بچه در کشور به یک موضوع رسانه‌ای تبدیل شده و حتی مسوولان هم از این معضل انتقاد می‌کنند، شاید حرف زدن از کمبود و نبود گوشی موبایل و کامپیوتر کمی طنز به نظر برسد. **به هر حال هرچه سلسله‌مراتب نیازهای جامعه به طبقات پایین «هرم مازلو» نزدیک‌تر می‌شود، حرف زدن راجع‌به مسایل بالای آن هرم، شاید اصلا گوش شنوایی نداشته باشد.**

اما به هر حال در شرایط موجود این فقط خریداران بازار موبایل و کامپیوتر نیستند که شاید بتوانند به‌کل قید خریدهای خود را زده یا آن را به تعویق بیندازند، این وسط حلقه گسترده‌ای از شاغلان بازار موبایل و کامپیوتر شامل واردکنندگان، توزیع‌کنندگان، فروشندگان و سایر خدمات مرتبط با آنها نیز با کاهش خرید و فروش‌ها باید آماده سرودن غزل خداحافظی از این کسب‌وکار باشند. کما اینکه آمار سال 96 و 97 نشان می‌دهد میزان رشد تعطیلی مغازه‌های عرضه موبایل و کامپیوتر در کشور شتاب بیشتری گرفته است.

تا همین چند ماه قبل گوشی‌های آیفون جزو گوشی‌های گران‌قیمت به حساب می‌آمد، اما با اين وجود تقریبا یک روز پس از رونمایی و عرضه این گوشی در آمریکا، در کمال تعجب در تهران شاهد عرضه این گوشی‌ها هم بودیم، یعنی تقریبا سریع‌تر از هر جای دیگر در دنیا.

البته این سبك گوشی‌ها در روزهای اول عرضه قیمت بالاتری داشتند و فقط ژن‌های خوب این گوشی‌ها را می‌خریدند، اما کمی بعد که قیمت‌ها افت می‌کرد، می‌شد این گوشی‌ها را دست اقشار مختلف جامعه هم دید و برخی افرادی که توانایی خرید آنها را نداشتند، با جمع کردن پولشان می‌توانستند یک گوشی گران‌قیمت چهار میلیون ‌تومانی بخرند.

اما اکنون با همین پول (چهار میلیون تومان) می‌توان یک گوشی پایین‌رده و شاید برخی مدل‌های میان‌رده از برندهای کمتر شناخته‌شده و نه‌چندان خوش‌اقبال بازار را خرید که تا دیروز کسی اصلا نگاهشان هم نمی‌کرد. حالا با نرخ فعلي دلار خريد گوشی‌های لاکچری، 15 تا 16 میلیون‌ تومانی برای خواهانش آب می‌خورد.

در اين ميان قیمت لپ‌تاپ هم سر به فلک کشیده و برخی حتی جرات نگاه کردن به فهرست قیمت آنها را هم ندارند.

ما در هفته‌نامه عصر ارتباط یک بررسی میدانی در خصوص وضعیت خرید موبایل و کامپیوتر انجام دادیم که نتایج آن جالب بود و می‌تواند مورد استفاده فروشندگان و واردکنندگان لپ‌تاپ و موبایل نیز قرار گیرد.

**بررسی‌های ما نشان می‌دهد که تقریبا 90 درصد کاربران ایرانی در شرايط فعلي به‌کل قید خرید گوشی جدیدتر را زده‌اند و ترجیح می‌دهند با همان گوشی قدیمی سر کنند. اما وقتی از آنها پرسیدیم که اگر به هر دلیل از جمله مفقود شدن، دزدی، یا تخریب کامل گوشی، ناچار به خرید یک موبایل جدید باشند، حاضرند چه میزان پول برای گوشی پرداخت کنند؟ پاسخ‌ها جالب بود، تقریبا 95 درصد پاسخ‌دهندگان، حداکثر دو تا سه میلیون ‌تومان مد نظرشان بود.**

قابلیت‌های مورد نظر گوشی

اما طبعا افزایش قیمت‌ها موجب تغییر رفتارهای کاملا محسوس در میان خریداران ایرانی شده است. برخی از كاربران موبايل‌هاي هوشمند كه فقط به خاطر اینکه از گوشی قبلی «خسته» شده بودند، سالي دو يا سه گوشي عوض مي‌كردند، حالا نه‌تنها خستگي از گوشي باعث نمي‌شود گوشي خود را عوض كند، بلكه حتي بسياري رو به استفاده از قاب‌هاي گوشي ضد‌ضربه براي محافظت از گوشي‌هايشان آورده‌اند. درواقع باتوجه به افزايش ناگهاني قيمت موبايل، مراقبت از گوشي‌ها بيشتر شده و البته مردم با اين قيمت‌ها توان خريد گوشي‌هاي به‌روز و با برندهای شناخته‌شده را ندارند.

وقتي از شركت‌كنندگان در نظرسنجي عصر ارتباط پرسيديم، در صورتي كه به هر علت گوشي‌شان خراب يا مفقود شود ترجيح مي‌دهند چه گوشي بخرند، با پاسخ‌هاي جالبي رو‌به‌رو شديم.

آقايان بيشتر سخت‌افزار، پردازنده و پشتيباني گوشي از اپ‌ها و سيستم‌عامل‌هاي جديد اولویت اصلي‌شان بود و با توجه به قيمت‌هاي فعلي ترجيح مي‌دادند گوشي بخرند كه تا مدت بيشتري اپ‌هاي ارايه‌شده را ساپورت كند.

**به اين ترتيب آقايان باتوجه به گراني فعلي قيد قابليت‌هايي مانند دوربين، شكل ظاهري و برند را زده‌اند و اولويت اصلي‌شان را توانايي انجام كارهاي روزمره، توان سخت‌افزاري و ميزان نگهداري شارژ گوشي قرار داده‌اند.

از سوي ديگر خانم‌ها همچنان توان دوربين گوشي و شكل ظاهري آن از اهميت ويژه‌اي برايشان برخوردار است، هرچند كه باتوجه به قيمت‌ها قيد خريد دو يا سه برند خيلي شناخته‌شده را زده‌اند.**

درمجموع باتوجه به شرايط فعلي به نظر مي‌رسد گوشي‌های پنج برند اصلی دنیای موبایل از اين پس با كاهش حجم فروش رو‌به‌رو شوند و از سوي ديگر گوشي‌هاي پایین‌رده و میان‌رده برندهای کوچک‌تر و حتی ناشناخته به بازار کشور راه پیدا کنند. کما اینکه**در حال حاضر برندهای عجیب و غریبی در بازار موبایل دیده می‌شود که تا پیش از این هیچ‌گاه اسم آنها نیز به گوش نخورده بود و به‌عبارتی اصلا مشخص نیست دارای استانداردهای موسوم SAR از سازمان رگولاتوری ایران هستند یا نه؟**

كمبود لوازم يدكي موبايل معضل آتي

در تحقيق صورت‌گرفته توسط عصر ارتباط وقتي از كاربران گوشي‌ها در خصوص اينكه اگر گوشي‌شان آسيب جدي ببيند، مثلا صفحه‌نمايش موبايلشان بشكند يا آنتن‌دهي گوشي از بين برود چه مي‌كنند، حدود 85 درصد آنها اعلام كردند كه با توجه به قيمت‌هاي فعلي ترجيح مي‌دهند همچنان گوشي خود را تعمير كرده و باز هم از همان استفاده كنند.

در شرايطي كه اولويت اصلي مردم تعمير گوشي و استفاده مداوم از آن است، طبيعي است كه در درازمدت باتوجه به استهلاك گوشي‌هاي فرسوده در دست مردم، تقاضاي لوازم يدكي موبايل بيشتر شده و قيمت اين لوازم افزايش يابد.

این در حالی است که از سوي ديگر در سال‌هاي گذشته شاهد بوده‌ايم كه سازندگان گوشي پس از آنكه چند سال از ساخت يك گوشي گذشته است، ديگر لوازم يدكي آن را توليد و عرضه نمي‌كنند تا کاربران مجبور شوند كه گوشي‌هاي جديدتر آنها را بخرند. با اين تفاسير كاملا قابل پيش‌بيني است كه در سال‌هاي آتي بازار سياهي كه براي تامين قطعات يدكي خودرو در كوبا وجود دارد در حوزه لوازم يدكي موبايل‌هاي از رده خارج در ايران نيز شكل بگيرد. صد‌البته که بازار لوازم تقلبی، غیر استاندارد، بی‌مصرف و حتی خطرناک هم داغ خواهد شد.

كوبا سال‌ها است كه با تحريم خودرو مواجه است و به همين دليل هم تعمير خودروهاي قديمي و بازار فروش لوازم يدكي آنها به بازاري پرسود تبديل شده كه حتي در مواردي خريد يك يدكي خاص قيمتش به اندازه يك اتومبيل در خارج از كوبا تمام مي‌شود.

**با ادامه روند فعلي هيچ بعيد نيست در آينده نه‌چندان دور ايران به موزه‌اي از گوشي‌هاي هوشمند از رده خارج تبديل شود كه همين امر اپ‌نويسان داخلي را نيز ناچار مي‌كند كه اپ‌هايي براي سيستم‌عامل‌هاي قديمي و از رده خارج نوشته و به مرور چشم اميدشان از دستيابي به بازارهاي جهاني بسته شود.**

حمید توسلی، عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای نیز در خصوص رونق گرفتن فروش قطعات یدکی و دست دوم در بازار موبایل و کامپیوتر می‌گوید: اکنون در بازار با افزایش قیمت ناشی از کمبود عرضه مواجهیم. واردات كه از ابتدای سال با ارز رسمی 4200 تومانی انجام می‌شد، اکنون به رقم 8100 تومان رسیده؛ یعنی قیمت‌ها دو برابر شده ولی باید توجه داشت درآمد دانشجو، محصل و کارمندی که به لپ‌تاپ و گوشی تلفن همراه، تبلت، هارد و غیره نیاز دارد در این مدت دوبرابر نشده است. بنابراین این افراد به اجناس دست‌دوم جذب می‌شوند یا تعمیر تجهیزات قدیمی را در اولویت قرار می‌دهند و در این میان واردکننده که با دشواری‌های فراوان تجهیزات IT را وارد کشور می‌کند هم نمی‌تواند کالاهای خود را به فروش برساند.

وی در ادامه به آثار مخرب گرانی کالا و تجهیزات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اشتغال‌زایی پرداخته و می‌گوید: در حال حاضر بسیاری از کسب‌وکارها بر بستر IT شکل‌گرفته‌اند. برای مثال به دیتاسنتر، سرور، هارددیسک و غیره احتیاج دارند و درصورتی‌که این اقلام به‌سختی و طی فرایند طولانی وارد کشور شود بسیاری از این کسب‌وکارها و مشاغل امکان ادامه حیات نخواهند داشت.

خطر لطمه جدي به مشاغل موبايل‌محور

از آنجا که به‌هیچ‌وجه مشخص نیست وضع موجود و فاصله زیاد ميان درآمدها و اولویت‌های مهم‌تر مثل نیازهای اساسی مردم با اقلامی همچون موبایل و کامپیوتر تا چه میزان ادامه یافته یا شاید دایمی شود، از این رو می‌توان پیش‌بینی کرد که مشاغل مبتنی بر موبایل و کامپیوتر با صدمات و مشکلات جدی‌تری مواجه شوند.

برای مثال، برنامه‌نویسان و اپ‌نویس‌ها هم شاید در آینده با مشکلاتی مواجه شوند. چرا؟ وقتی یک کاربر با مشکل عدم توانایی برای تغییر مدل گوشی خود مواجه باشد، شاید ترجیح دهد برای استفاده طولانی‌مدت‌تر از آن قید برخی کاربری‌های جانبی گوشی را بزند.

این کاربری‌ها می‌توانند شامل استفاده از برخي بازی‌های کامپیوتری و حتی اپلیکیشن‌ها نیز بشود که قاتل باتری گوشی محسوب شده و موجب استهلاک سریع‌تر گوشی می‌شود.

**این وضعیت درست مشابه شرایط فردی است که در بیابان گیر کرده و ناچار است تا اطلاع‌ ثانونی آبی را که در اختیار دارد صرف استحمام نکرده و تنها برای رفع تشنگی آن هم با مدیریت کامل و حساب‌شده استفاده کند.**

فراموش نكنيم كه در حال حاضر افراد زیادی در حوزه تحویل کسب‌وکارهای اینترنتی مشغول به کار بوده و هر روز از صبح تا شب براي مسير‌يابي جهت گرفتن مسافر و تاييد رسيد سفر مي‌بايست با گوشي خود كار كنند كه همين امر نيز طبيعتا استهلاك گوشي‌هاي آنها را افزايش مي‌دهد و در آينده‌اي نه‌چندان دور تامين قطعات يدكي موبايلشان يا خريد گوشي جديد به چالشي جدي براي آنها تبديل مي‌شود.

به هر حال هرچه بیشتر به موضوع دقت شود، احتمال به خطر افتادن مشاغل و فرصت‌های شغلی بیشتری تنها در حوزه موبایل به چشم می‌خورد.

پرش ناگهاني قيمت لپ‌تاپ

در اين روزها همه اجناس از پوشك بچه گرفته تا موبايل و كنسول‌بازي به تبع نرخ ارز با افزايش قيمت مواجه بوده‌اند و صدالبته كه لپ‌تاپ نيز از اين قاعده مستثنا نبوده و حتي شايد با شيبي سريع‌تر افزايش قيمت داشته است.

براي مثال، قيمت يكي از لپ‌تاپ‌هاي نسبتا معمولی يك برند شناخته‌شده (HP)، از حدود 5/2 ميليون تومان در اواخر سال گذشته به بيش از پنج ميليون تومان رسيده است. اين در حالي است كه پيش‌بیني مي‌شد با از بين رفتن تعرفه لپ‌تاپ قيمت‌ها اندكي كاهش يابد، اما افزايش نرخ ارز اين موضوع را به امري محال تبديل كرده است.

براساس تحقيق ميداني عصر ارتباط **97 درصد پاسخ‌دهندگان اعلام كردند كه در اين شرايط به‌هيچ‌عنوان قصد خريد لپ‌تاپ يا ارتقاي آن را ندارند و اولويت آنها حفظ دستگاه‌هاي قديمي‌شان است.** يكي از پاسخ‌دهندگان با ذكر اينكه قيمت باتري لپ‌تاپش كه خراب شده در همين چند ماه اخير چندبرابر شده به ما گفت كه قيمت باتري لپ‌تاپش حدود 170 هزار تومان شده است و در اين شرايط فعلا ترجيح مي‌دهد به شكل مستقيم آن را به برق متصل كند و قيد خريد باتري را زده است.

از سوي ديگر **حدود 80 درصد پاسخ‌دهندگان نيز به ما اعلام كردند درصورتي‌كه لپ‌تاپشان خراب شود سراغ لپ‌تاپ‌های قديمي خود مي‌روند و باتوجه به قيمت‌هاي فعلي، خيال خريد لپ‌تاپ را نيز به ذهنشان راه نمي‌دهند.**

در حال حاضر قطعات يدكي لپ‌تاپ هم با افزايش قابل ملاحظه‌اي روبه‌رو بوده است و در مراجعه خبرنگار ما به برخی پاساژهای کامپیوتر در تهران مشخص شد كه براي تعويض يك فن ساده مادربورد و سوكت آن هزينه 160 هزار توماني بايد به تعميركاران براي تامين قطعه و نصب آن پرداخت شود که این مبلغ رشدی تقریبا چهار برابری را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد.

جمع‌بندي و نتیجه‌گیری

در حال حاضر اميدي به گشايش در زمينه تعديل قيمت موبايل و لپ‌تاپ در كشور نيست و واردكنندگان نيز يا در اين شرايط، جنسي وارد نكرده‌اند يا در صورت ورود جنس، برنامه‌اي براي عرضه گوشي و لپ‌تاپ‌هاي وارداتي در بازار ندارند. به اين ترتيب حفظ کامپیوتر و گوشي‌‌هاي فعلي اولویت اول ايرانيان است كه طبيعتا با بالا رفتن عمر این لوازم، استهلاك آنها نيز افزايش مي‌يابد. از آنجا كه توقف توليد و عرضه قطعات يدكي گوشي‌هاي قديمي توسط سازندگان خارجي امري طبيعي و عادي است، لذا به نظر لازم است واردكنندگان لوازم يدكي گوشي برنامه‌اي دقيق براي واردات گسترده لوازم يدكي لپ‌تاپ‌ها و موبايل‌هاي رايج و پركاربرد در كشور داشته باشند تا بتوانند در سال‌هاي آتي نياز افزايشي كاربران به تامين قطعات يدكي موبايل و لپ‌تاپ را برآورده كنند.

**همچنین در شرایط فعلی گرانی‌ها، احتمالا برخی واردکنندگان سودجو نیز سراغ برندهای متفرقه و غیراستاندارد در حوزه موبایل و کامپیوتر خواهند رفت که با توجه به تجربه و عدم نظارت‌های کافی بر استاندارد بودن یا نبودن این کالاها، احتمالا مشکلات زیادی برای خریداران این محصولات ایجاد خواهد شد.

و در نهایت اینکه در به‌هم‌ریختگی بازار احتمالا شاهد خروج بیشتر نمایندگی‌های قانونی و فروشندگان خوش‌نام خواهیم بود که جای آنها را افراد سودجو و متقلبی پرخواهد کرد که با هر ترفندی صرفا به دنبال فروش کالاهای تقلبی، کارکرده، مسروقه و ... هستند.**