اما و اگرهای موفقیت "ایران‌اکسس"

• 11 خرداد 1398 07:3 ق.ظ
• زهرا میرخانی

دو هفته قبل در گزارشی به بررسی موضوع فراموش‌شده آخرین وضعیت کارت‌خوان‌هایی که در خارج از کشور فعال هستند، پرداختیم؛ کارت‌خوان‌هایی که موجب تراکنش‌هایی عمدتا با اهداف مجرمانه همچون قاچاق، پولشویی و خروج ارز از کشور می‌شوند.

این موضوع یکی از مسایل مهم و لاینحلی بود که پای رییس کل جدید بانک مرکزی را هم به موضوع باز کرد به نحوی که به دستور وی، شرکت‌های PSP اقدام به شناسایی و مسدودسازی تعدادی از کارت‌خوان‌های فعال در خارج از کشور کردند و به این ترتیب از ابتدای دی 97 تا نیمه بهمن‌ماه، (تنها به مدت یک و ماه نیم) 930 دستگاه کارت‌خوان خارج از مرزهای کشور شناسایی و مسدود شدند.

اما موضوع مهمی که در گزارش مذکور هم به تفصیل به آن پرداختیم این است که از آن زمان تاکنون خبر و اثری از آمار و اقدامات بیشتر در این خصوص و پیشرفت‌های احتمالی در دست نیست.

هفته گذشته اما با اظهارنظری به نقل از یک مقام مسوول در اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی مواجه شدیم که در آن وعده پیاده‌سازی  "ایران‌اکسس" برای توقف تراکنش کارت‌خوان‌های خارج از کشور در آینده‌ای نامعلوم داده شده بود.

البته در آن خبر، اجرای ایران‌اکسس هم منوط به هماهنگی‌‌هایی با وزارت ارتباطات و شرکت زیرساخت شده است. اگرچه انتظارمان اقدامات عاجل‌تر و ملموس‌تر در این حوزه مهم بود و بدیهی است اگر با همان سرعت که در سال گذشته ادعا کرده بودند کار پیش می‌رفت می‌بایست تا کنون هزاران کارت‌خوان خارج از کشور مسدود و شناسایی شده و البته آمار اقدامات مستمر در این حوزه نیز اطلاع‌رسانی می‌شد. در هرحال از نیمه بهمن‌ماه سال قبل تا کنون معلوم نیست دقیقا این آمار چه وضعیتی دارند و علت توقف اخبار پیشرفت‌ها در خصوص موضوعی با این درجه از اهمیت روشن نیست.

در هر صورت از این قسمت ماجرا که چیز زیادی دستگیرمان نمی‌شود؛ متخلفان مشغول کارند و مسوولان در حال هماهنگی و تصمیم‌گیری! اما در سوی دیگر ماجرا هم هنوز جزییات دقیقی از نحوه فنی پیاده‌سازی ایران‌اکسس ارایه نشده است و بماند که آن هم منوط به هماهنگی‌های بین دستگاهی شده است که اصولا و برحسب تجربه می‌دانیم که زمان‌بر، پیچیده و چه بسا در مواردی ناممکن است. اما همین اطلاعات مبهم و کلی درخصوص راه‌اندازی ایران‌اکسس هم واکنش‌ها و ابهاماتی به دنبال داشته است. از جمله آنکه برخی کارشناسان معتقدند با انجام برخی از اقدامات فنی که چندان هم پیچیده و ناممکن نیست متخلفان به راحتی می‌توانند تنظیمات خود را به گونه‌ای تغییر دهند که مبدا تراکنش همچنان داخل کشور به نظر آید و به راحتی می‌توانند "ایران‌اکسس" را هم دور زده و به هوا بفرستند.

بنابراین بجاست بانک مرکزی و دیگر نهادهای نظارتی، وقت و سرمایه کشور را منوط و معطل هماهنگی‌هایی از این دست نکرده و به شکل موازی تمامی راهکارهای ممکن و موجود از جمله روشی که به زعم مسوولان بانک مرکزی منجر به شناسایی و توقف 930 کارت‌خوان در مدت یک‌ماه و نیم شد را هم در دستور کار داشته باشند. همچنین در مسیرهای دیگر، روی فشار به PSPها،‌ کنترل تراکنش‌های غیرمعمول، پیش‌بینی جرایم برای متخلفان در نظام پرداخت،‌ بازرسی‌های بیشتر و غیره نیز تمرکز کنند.