در گفت‌وگو با مدیرکل دفتر نوآوری وزارت ارتباطات مطرح شد

تشریح دستاوردهای سند توسعه صادرات نرم‌افزار

• 25 خرداد 1398 07:3 ق.ظ
• طیبه‌سادات صفوی

هفته گذشته به سراغ حمیدرضا احمدیان، مدیركل دفتر نوآوری و حمایت از سرمایه‌گذاری وزارت ارتباطات رفتم. همچون همیشه با روی گشاده پذیرایم بود. از او در خصوص، دستاوردهای سند توسعه صادرات نرم‌افزار پرسیدم و سعی كردم سرنوشت بسته حمایتی وزارت ارتباطات برای حمایت از صادرات فاوا را پیگیری كنم؛ همچنین در این مصاحبه تلاش داشتم از حوزه تخصصی او یعنی استارت‌آپ‌ها نیز غافل نمانم. احمدیان ضمن ارایه پیشنهاداتی به منظور بهبود عملكرد كسب‌و‌كارهای نوپا خواستار همكاری‌های بیشتر بین وزارتخانه‌های مختلف با استارت‌آپ‌ها و دفترنوآوری وزارت ارتباطات شد. مشروح گفت‌وگوی من با مدیركل دفتر نوآوری وزارت ارتباطات در پی ارایه می‌شود.

*بالاخره پس از 18 سال با پیگیری‌های بخش خصوصی فاوا، سازمان توسعه تجارت و وزارت ارتباطات سند توسعه صادرات نرم‌افزار و خدمات نرم‌افزاری كشور به تصویب رسید؛ آیین‌نامه اجرایی آن چه زمان اعلام می‌شود و چه فرایندی برای تصویب آن صورت گرفته است؟

طی جلسه‌ای كه در كمیته كارشناسی صادرات غیرنفتی برگزار شد، مقرر شد كه سند توسعه صادرات نرم‌افزار مورد توجه قرار گیرد و به همین منظور مصوب شد كه دولت به اتاق بازرگانی، سازمان توسعه تجارت و معاونت علمی اعلام كند كه به جمع‌بندی نهایی رسیده و آیین‌نامه مربوطه را ظرف یك ماه به دولت ارایه كنند؛ البته این آیین‌نامه از پیش تهیه شده و فقط نیاز به كمی چكش‌كاری دارد.

تمام پیگیری‌های كارشناسی برای تصویب این سند توسط كمیسیون فاوا اتاق بازرگانی ایران و وزارت ارتباطات به انجام رسیده است و تلاش شده كه مسایلی كه همگی جزو دغدغه‌های بخش خصوصی حوزه نرم‌افزار در پنج سال گذشته بوده در آن لحاظ شود.

*این سند چه آورده‌ای برای بخش خصوصی حوزه نرم‌افزار كشور خواهد داشت؟

این آیین‌نامه می‌تواند كمك شایانی به امكان استفاده از امتیازات برای بخش خصوصی حوزه نرم‌افزار داشته باشد. همچنین تسهیل شراكت با خارجی‌ها و امكان فعالیت گسترده‌تر در بازارهای بین‌المللی برای فعالان حوزه نرم‌افزار از دیگر قابلیت‌های آن خواهد بود.

به كمك محتوای این سند شركت‌های نرم‌افزاری در حوزه فاوا می‌توانند اثبات كنند كه چه میزان صادرات داشته‌اند و بر مبنای آن پشتوانه‌ای جهت دریافت وام از نظام بانكی پیدا كنند.

*خاطرم هست كه در اواسط سال 1396به‌طور جد پیگیر تهیه و تدوین بسته حمایت از صادرات فاوا بودید و جلسات متعددی نیز با بخش خصوصی حوزه فاوا و نیز وزارت خارجه و سازمان توسعه تجارت برگزار كردید. نتیجه این بسته چه شد و كار آن به كجا كشید؟

ابتدا باید بگویم حمایت از صادرات فاوا بحثی است كه در شرایط امروز كشور می‌تواند به عنوان حلقه مفقوده‌ اقتصاد كشور در نظر گرفته شود و می‌بایست زودتر آن را اجرایی كنیم.

درواقع دولت می‌بایست مكانیزم‌ها و راهبردهای لازم را برای صادرات فاوا در نظر بگیرد اگرچه نباید فراموش كرد كه مجری بخش صادرات در نهایت بخش خصوصی است. در حوزه فاوا همواره در دفترنوآوری وزارت ارتباطات به دنبال این بوده‌ایم كه بسته حمایت از صادرات فاوا را تدوین كنیم.

در پاسخ به پرسش شما باید بگویم این بسته در اسفند ماه 1396 تدوین شد و در كارگروه توسعه صادرات غیرنفتی به تصویب رسید و تبدیل به مبنای عملی برای ادامه كارها و اقداماتی كه می‌بایست انجام دهیم، شد.

نكته‌ای كه در این میان وجود دارد این است كه ما در سال گذشته و همچنین در سال جاری به دنبال آن بوده‌ایم كه راهبردها و برنامه‌هایی كه در حوزه صادرات پیش‌بینی كردیم را انجام دهیم.

یكی دیگر از مواردی كه مدنظر ما بوده توجه ویژه به بازارهای منطقه‌ای بوده است كه می‌تواند به عنوان یك راه آغازین و یك اولویت مدنظر قرار گیرد. در همین راستا از طرف دفتر نوآوری وزارت ارتباطات در برخی از كشورهای همسایه از جمله در افغانستان تعاملات و رایزنی‌های اولیه را انجام داده‌ایم و به این جمع‌بندی رسیدیم كه در یك فضای كاملا اشتراكی با شركت‌های افغانستانی بتوانیم بازارهای مشترك را در هر دو كشور ترسیم كنیم.

نمایشگاه ICT افغانستان با همین رویكرد در اواخر خرداد ماه برگزار می‌شود و ما به دنبال آن هستیم كه با برگزاری نمایشگاه مشترك از توانمندی‌های دو كشور در صنعت فاوا بتوانیم توانمندی‌های كشور خود را هر چه بهتر به افغانستان معرفی كنیم.

*در كشور ما بعضا دیده می‌شود كه در برخی شاخه‌های استارت‌آپی حوزه خدمات مثل فروشگاه‌های اینترنتی یا تاكسی‌های آنلاین تراكم بیش از اندازه‌ای وجود دارد اما در برخی از حوزه‌ها با وجود نیاز كشور عملا استارت‌آپی فعالیت ندارد؛ فكر می‌کنید برای تعیین اولویت سرمایه‌گذاری استارت‌آپ‌ها چه اقدامی باید صورت گیرد؟

برای تعیین اولویت سرمایه‌گذاری استارت‌آپ‌ها باید به این امر توجه كنیم كه مسیری كه دنیا به آن ورود پیدا كرده بحث كسب‌و‌كارهای سرویس پایه یا خدمات‌محور است. قطعا این نگاه در كشور ما نیز وجود دارد ولی به تعریف خدمت می‌بایست توجه ویژه‌ای داشته باشیم و جنس خدمات می‌بایست روشن باشد. اساسا كشور با یك سری از اولویت‌هایی مثل مساله كشاورزی، آب و هوا، اقلیمی و بوم‌گردی مواجه است كه می‌تواند در كنار كسب‌و‌كارهای خدمات پایه به كسب‌و‌كارهای ما كمك زیادی کند.

فكر می‌كنم اگر جنس خدمت به درستی تبیین شود و بازیگران آن خدمت درست تبیین شوند ورود به كسب‌وكارهای این حوزه می‌تواند موثر باشد كمااینكه در هر اقلیمی می‌‌بایست متناسب با ویژگی‌های خاص آن اقلیم از كسب‌و‌كارها حمایت شود، یعنی مثلا در استان‌هایی كه در جوار خلیج‌فارس قرار دارند مساله اقتصاد دریا اهمیت بیشتری دارد یا اگر در خصوص استان‌های كویری صحبت می‌كنیم كسب‌و‌كارهای مبتنی بر اقتصاد كویر و گردشگری اهمیت پیدا می‌كنند.

به این ترتیب لازم است كه همگرایی بین كسب‌و‌كارها به وجود آید و با تشویق كسب‌و‌كارهای بین‌رشته‌ای به رشد فضای كسب‌و‌كارهای نوپا در كشور كمك كرد.

*لطفا كمی ملموس‌تر و عینی‌تر موضوع همگرایی بین كسب‌و‌كارها را توضیح دهید و برای مثال كمكی را كه استارت‌آپ‌های ما می‌توانند به صنعت كشاورزی ما كه سنتی است داشته باشند، مشخصا توضیح دهید.

اگر بخواهم عینی‌تر و با مثال‌های ملموس‌تر صحبت كنم باید بگویم مثلا در صنعت كشاورزی ما با مساله آب و منابع زیرزمینی مواجه هستیم و موضوع هوشمندسازی كشاورزی نیز از جمله موضوعات مورد توجه دانش‌بنیان‌ها است. در حال حاضر چند شركت دانش‌بنیان خوب در حوزه هوشمندسازی كشاورزی در كشور مشغول فعالیت هستند و انتظار می‌رود كه وزارت ارتباطات به این حوزه ورود كند اما این وظیفه محدود به وزارت ارتباطات نیست و وزارت جهاد كشاورزی هم باید همكاری داشته باشد. برای مثال وزارت جهاد می‌بایست اعلام كند كه در سال چقدر گندم تولید می‌شود، چه مقدار سیلو داریم و چه میزان گندم نگهداری می‌شود و استارت‌آپ مثلا می‌تواند در خصوص بهبود عملكرد سیلوها وارد عمل شود تا كیفیت گندم نگهداری‌شده بالا برود.

برای تحقق یك چنین پروژه‌ای وزارت ارتباطات می‌بایست زیرساخت كار را آماده كند یعنی اگر یك شركتی بتواند با كمك سنسورهایی وضعیت آنلاین گندم را رصد كند این مساله نیاز به زیرساختی دارد كه وزارت ارتباطات آن را تامین می‌كند تا ساختار هوشمندی شكل بگیرد.

دفتر نوآوری این توان را دارد كه استارت‌آپ را به وزارت جهاد معرفی كند، اكوسیستم را شكل دهیم و بازی هر كدام از بازیگران را معین كرده و حمایت‌های لازم را در دستور كار قرار دهیم؛ مشخصا این برنامه‌ای است كه در وزارت ارتباطات به دنبال اجرای آن هستیم.