آینده تراکنش‌های غیرحضوری با توسعه کیف پول، امیدوارکننده است

• 03 اسفند 1398 07:5 ق.ظ
• عبداله افتاده

صنعت پرداخت الکترونیکی به عنوان آمیزه‌ای از اقتصاد و فناوری اطلاعات طی سال‌های اخیر گام‌های مهمی در عرصه پرداخت‌های پولی و بانکی برداشته است.‌ گسترش فزاینده اپلیکیشن‌هایی که خدمات پرداخت آنلاین را ارایه می‌کنند و حجم بالای تراکنش‌های اینترنتی موید این ادعاست.‌ با این حال، معضل اساسی در این عرصه، رشد فزاینده تراکنش‌های خُرد در فضای آنلاین و هزینه‌بر بودن آن برای سیستم بانکی کشور است.‌ راه‌حل این مساله، «کیف پول» است‌؛ یک حساب کاربری با سرعت و امنیت بالا که برای انجام تراکنش‌ها خصوصا تراکنش‌های خرد به صورت آنلاین و آفلاین همواره از طریق گوشی هوشمند در دسترس است.‌ با این وجود، موانع بسیاری بر سر راه توسعه کیف پول در کشور وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به سیاست‌های پولی و بانکی کشور در حوزه پرداخت آنلاین اشاره کرد.‌

با همه تنگناها و مشکلات موجود، تلاش‌های فزاینده برخی شرکت‌های فعال و موفق در عرصه پرداخت الکترونیک برای توسعه خدمات کیف پول در قالب اپلیکیشن‌های موبایلی، اقدامی در خور تحسین است.‌ شرکت پرداخت الکترونیک سداد اخیرا با توسعه خدمات کیف پول از طریق اپلیکیشن ایوا فرصت ارزشمندی برای کاربران و مشتریان بانکی فراهم آورده تا از این طریق پرداخت‌های خود را با سهولت و سرعت انجام دهند.‌

محمدمهدی صادق، مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد، در گفت‌وگو با عصر ارتباط، چشم‌انداز این شرکت را در زمینه کیف پول، تبدیل آن به عنوان یک بانک مجازی یا شعبه‌ مجازی از یک بانک می‌داند و وعده می‌دهد که در آینده بسیار نزدیک، قابلیت‌های جدیدی به این کیف پول افزوده می‌شود.‌

ماحصل این گفت‌وگو را بخوانید.‌

* قرار است بانک مرکزی سیاست‌های مربوط به کیف پول (الکترونیک) را به زودی ابلاغ کند.‌ در همین خصوص، شما طی چند ماه اخیر، اقداماتی را در زمینه کیف پول انجام داده‌اید.‌ در ابتدا بفرمایید برنامه‌ها و سیاست‌های شما در اپلیکیشن «ایوا» در زمینه کیف پول چیست؟

راه‌اندازی و فعالیت کیف پول ایوا، با توجه به نیازهای امروز جامعه از جمله رمز پویا، احتمال تغییر میزان کارمزد و حذف تراکنش‌های خرد آنلاین شکل گرفت.‌ با توجه به این موارد، موضوع کیف پول ایوا در مجموعه سداد مطرح شد.‌ در این اپلیکیشن، تلاش شده قابلیت‌های کیف پول نسبت به چند ماه گذشته، تعمیم داده شده و محدودیت‌های قبلی مرتفع شود.‌ طی روزهای آینده تمام قابلیت‌هایی که در ایوا وجود دارد، اعم از پرداخت عوارض خروج از کشور، پرداخت خلافی خودرو، خرید و غیره از طریق کیف پول انجام خواهد شد.‌ با این کیف پول، یک راه‌حل جایگزین برای انواع پرداخت‌های آنلاین در ایوا اتفاق می‌افتد.‌

*یعنی خدمات را آفلاین انجام می‌دهید؟

بله و در گام اول، تلاش می‌کنیم تمام خدمات ایوا را از طریق کیف پول در اختیار مشتریان قرار دهیم تا کیف پول جامع در حوزه ایوا داشته باشیم.‌ این امر را به کسب‌وکارهای حضوری نیز تعمیم داده‌ایم و از محل پرداخت با QR کد هم مشتریان می‌توانند از کیف پول‌شان استفاده کنند.‌

* روی چه تعداد دستگاهPOS؟

از نظر تئوری، روی همه دستگاه‌های POS سداد این امکان قابل اجراست، اما اینکه چه تعداد از پذیرنده‌ها، این توان را دارند بستگی به خواست آنها برای فعال‌سازی دارد.‌ در حال حاضر این قابلیت برای ده‌ها هزار پذیرنده فعال شده، اما میزان استفاده آن وابسته به میزان رغبت مشتریان است.‌ پیش‌بینی ما این است که کیف پول و پرداخت مبتنی بر QR در پرداخت‌های حضوری، زمانی افزایش چشمگیر پیدا می‌کند که تغییر قانون‌گذاری وجود داشته باشد‌؛ یعنی تراکنش‌های پایین‌تر از یک مبلغ، بسته شود یا کارمزدی برای آن وضع شود.‌ قبل از این اقدام، ما خودمان به عنوان یک کاربر توجیه پیدا نمی‌کنیم که چرا ‌فرد باید موبایل را از جیبش خارج و یک کد را وارد کند، وارد کیف پولش شود و پرداخت انجام دهد.‌ تازه اینترنت متصل باشد یا نباشد و بالاخره کلی ریسک بپذیرد یا اینکه کارت بانکی‌اش را بدون هیچ هزینه‌ای بکشد و کار خود را انجام دهد.‌ چون کیف پول در پرداخت حضوری، مزیت جدی ندارد، رشد چندانی نکرده و در کوتاه‌مدت هم رشد چندانی نخواهد کرد.‌

* پس اقدامات شما در زمینه توسعه کیف پول به چه معناست؟

به هر حال ما بستر و زیرساخت را آماده می‌کنیم که به محض تغییر قوانین بتوانیم از فضای ایجادشده استفاده کنیم.‌ جلوتر از این، ما به کیف پول به عنوان شعبه مجازی یک بانک نگاه می‌کنیم‌؛ یعنی وقتی قابلیت‌های پرداخت به کیف پول اضافه شود، وقتی قابلیت واریز و برداشت از آن وجود داشته باشد، وقتی قابلیت انتقال به کیف پول دیگر در آن وجود داشته باشد، تقریبا مشابه با قابلیت‌هایی است که یک بانک مجازی باید داشته باشد.‌ اگر موضوعات تخصیص اعتبار را به آن اضافه کنیم که کامل‌تر هم خواهد شد.‌ این موضوع، آینده‌ای است که در زمان نه چندان دور باید از آن صحبت کنیم.‌ در حال حاضر چون بستر کافی را نداریم نمی‌توان عنوان بانک مجازی یا شعبه مجازی یک بانک را به آن اطلاق کرد.‌

*شما در کیف پول ایوا، در خصوص سقف تراکنش قرار است چه مسیری را دنبال کنید یا اینکه نگاه شما تنها روی پرداخت‌های زیر 200 هزار تومان است؟

عدد 200 هزار تومان در یک دستورالعمل گفته شده اما هیچ جایی رسما ابلاغ نشده است.‌ ما هم تنظیماتی که روی کیف پول انجام دادیم، اعداد بین 200 هزار تومان تا یک میلیون تومان است و اعتقادمان هم این است اساسا کیف پول اگر قرار باشد بیش از این باشد، کیف پول نیست و می‌شود حساب بانکی که الان وجود دارد.‌ به خاطر همین ما به دنبال این نیستیم که بدون محدودیت یا مشابه حساب بانکی باشد.‌ معتقدیم هر چه کیف پول جلوتر می‌رود و به شعبه مجازی و بانک مجازی نزدیک‌تر می‌شود، این سقف‌ها افزایش پیدا می‌کند اما قطعا نباید به آن سقف بانکی که در پشت آن احراز هویت قوی‌تری وجود دارد، برسد.‌

ما می‌گوییم آینده کیف پول می‌تواند بانک مجازی یا شعبه مجازی یک بانک هم باشد، اما قرار نیست تمام عملکردهای یک بانک سنتی را داشته باشد.‌ یعنی ضمانت‌نامه را قطعا در ایوا نخواهیم داشت اما درباره موضوع افتتاح حساب، وقتی در بانک هستید، حسابی با مشخصات متفاوت وجود دارد و ممکن است به عنوان یک مشتری چندین بار افتتاح حساب انجام دهید اما در بانک مجازی، هر مشتری عملا یک بار کیف پول را افتتاح می‌کند و یک کیف پول دارد و با آن کار می‌کند و نیازی نیست همزمان چند کیف پول داشته باشد.‌

*پس الان کیف پول شما حساب بانکی نیست‌ و هیچ شباهتی با آنچه که در بانک ملی در حال وقوع است، ندارد؟

خیر،‌ همان کیف پول است.‌ اگر قرار باشد به غایت آن یعنی بانک مجازی یا شعبه مجازی یک بانک برسد، در نهایت هم افراد آن را کیف پول می‌بینند.‌ در حال حاضر تمام مانده این کیف پول‌ها در قالب یک حساب تجمیع می‌شود و ممکن است معادل آن در آینده به ازای هر فرد، یک حساب یا سرفصلی در آن بانک ایجاد شود‌ بنابراین هر کیف پول، عملا معادل یک اکانت است.‌

*وقتی صحبت از QR روی کیف پول می‌شود، یک دیدگاه این است که موضوع به سمت حذف دستگاه‌های POS که خرید و پشتیبانی آنها هزینه‌بر نیز هستند، برود و البته با QR این هزینه‌ها حذف شود، سیاست شما در سداد این است که با QR ایوا به تدریج دستگاه‌های POS جمع‌آوری شود؟

شخصا معتقدم در آینده نزدیک، QR جایگزین POS در کشور نخواهد شد‌ زیرا در کشورهای دیگر مانند چین که QR رایج است، با توجه به ابعاد آن، زیرساخت پرداخت حضوری یا همان POS، هیچ‌گاه به اندازه ایران وجود نداشته و گسترش پیدا نکرده زیرا هزینه‌های تمام‌شده برای گسترش آن بالا بوده، برای همین از همان ابتدا به راه‌حل جایگزین QR روی آورده‌اند که کم‌هزینه‌تر است، اما در مورد ایران، موضوع به شکل دیگری است.‌ بسیاری از این هزینه‌ها انجام شده، یعنی زیرساخت ارتباطی و زیرساخت نرم‌افزاری ایجاد شده است.‌

*پس الزامی برای رفتن به سمت QR وجود ندارد؟

به عنوان روش جایگزین خیر اما به عنوان روش مکمل بله.‌ ضمن اینکه در کشورهایی که این زیرساخت از گذشته در آنها توسعه پیدا کرده بود، پرداخت QR را به عنوان یک راه‌حل جایگزین ارایه نکرده‌اند.‌ پرداخت QR اغلب یا برای بازارهای جدید است یا کسب و کارهایی که پیش از این، برایشان امکان ارایه دستگاه و پرداخت آنلاین نبوده یا محدودیت داشته است که با این روش محدودیت‌ها را مرتفع کردند.‌ مثلا شما یک رستوران را در نظر بگیرید؛ این رستوران برای اینکه تحویل غذا را به خوبی انجام دهد، باید به تعداد افرادی که کار تحویل را انجام می‌دهند، POS  داشته باشد.‌ اینPOSها، با توجه به مسیر رفت‌وآمد و غیره شاید در هر ساعت، چهار پنج تراکنش بیشتر نداشته باشند پس عملا اینPOS، مقرون به صرفه نیست و بسیاری مجبورند یا ناوگان حمل را کوچک کنند یا قبل از اعزام از نحوه پرداخت مطلع شوند و روش‌هایی از این قبیل را به کار گیرند.‌ هرچه این سیستم بزرگ‌تر باشد، وضعیت بدتر می‌شود.‌ اینجا پرداخت QR کد یک جایگزین است.‌ پرداخت QR کد بخش‌هایی از بازار را تحت‌تاثیر خودش قرار می‌دهد و به نظر می‌رسد طیف پرداخت آنلاین را بزرگ‌تر کند یعنی ما با پرداخت QR می‌توانیم به سمتی برویم که پول نقد را بیشتر کاهش دهیم اما اینکه بخواهد به جای POS سهم بزرگی از پرداخت‌های فعلی را بگیرد، به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک این اتفاق بیفتد.‌ البته قطعا بخشی از بازار را خواهد گرفت اما می‌توان گفت QR قادر است این بازار را بزرگ‌تر کند.‌

*آنچه که الان در قالب کیف پول استفاده می‌شود، با توجه به آنکه در یک زنجیره خاص صورت می‌گیرد، قاعدتا کیف پول نیست زیرا زنجیره بسته است.‌ با همه این‌ها، فکر می‌کنید اگر بانک مرکزی تا یک ماه آینده، سیاست‌ها را بدون تغییر نظام کارمزد ابلاغ کند، اصلا مسیر برای کیف پول باز می‌شود که مزیت رقابتی هم داشته باشد؟

در خصوص بخش تراکنش‌های حضوری چندان امیدوار نیستم، اما در حوزه تراکنش‌های غیرحضوری مخصوصا با کلاهبرداری‌هایی که الان مطرح است و موضوع رمز دوم پویا که انجام تراکنش‌ها را دشوار می‌کند، شانس بیشتری وجود دارد که کیف پول فراگیرتر شود.‌ مادامی که امکان انجام تراکنشِ بدون هزینه و سهل برای مشتری وجود دارد، نمی‌توان دلیلی برای جایگزین کردن روش پرداخت مشتری پیدا کرد.‌ به محض اینکه بدون هزینه بودن خدمات یا سهولت به خطر بیفتد، مشتری به سمت روش‌های جایگزین خواهد رفت.‌ درباره پرداخت‌های غیرحضوری، سهولت با موضوع رمز پویا، تحت‌تاثیر قرار گرفته و این امر می‌تواند محرکی برای گسترش استفاده از کیف پول باشد.