الگویی مناسب برای آموزش موبایلی

سامانه‌ای که دانشگاه پیام‌‌‌نور را به خانه دانشجویان می‌برد

• 23 فروردین 1399 07:6 ق.ظ
• سیاوش روشنی

باتوجه به اوج گرفتن ویروس کرونا در کشور و تعطیل شدن دانشگاه‌ها، ضرورت ایجاد یک پلتفرم توانمند که بتواند ارتباط تعاملی بین اساتید و دانشجویان ایجاد کرده و یک کلاس آنلاین را ساخته و پشتیبانی کند بیش از هر زمان دیگر حس می‌شود.‌

با این وجود کمتر دانشگاه‌هایی در کشور هستند که توانسته باشند با ایجاد زیرساخت فنی لازم شرایط را برای ارایه خدمات آموزشی فراهم کنند.‌ در این میان اما دانشگاه پیام‌نور توانسته با ایجاد سامانه هوشمند ارتباطات دانشگاه پیام‌نور که با نام «سامانه پیام من» شناخته می‌شود هم بر بستر گوشی‌های موبایلی و هم بر بستر اینترنت محیطی مناسب براي ارایه خدمات آموزشی به دانشجویانش ایجاد کند.

این سامانه قابلیت‌های ویژه و منحصر‌به‌فردی داشته و می‌توان از طریق آن کلاس‌های آنلاین آموزشی برگزار کرد و در عین حال امکان ارتباط استاد و دانشجویان نیز با محدودیت‌های دلخواه وجود دارد.

در این گزارش ضمن بررسی ویژگی‌های این سامانه موفق دانشگاهی کشور، شما را با نقطه نظرات جامعه دانشگاهی و پدیدآورندگان سامانه «پیام من» آشنا می‌کنیم.

 

سامانه پیام من چیست؟

سامانه «پیام من» مجموعه‌ای از بخش‌های مختلف و تعدادی از زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی منطبق بر نیازمندی‌ها و ساختار دانشگاه است و به عنوان یک سیستم جامع و با قابلیت ارتقا توانایی رفع نیازهای آموزشی دانشجویان و اساتید را دارد.

این نرم‌افزار هم اکنون با ارایه نسخه بیست و سوم بر اساس نیازهای دانشجویی همچنان در حال تکامل بوده و براساس درخواست‌های دانشگاه و تغییرات مورد نیاز به‌روز می‌شود.

از جمله خدمات ارایه شده در سامانه می‌توان به پیام‌رسان دانشگاه، پیام‌رسان واحد، اطلاعات ترمی دانشجو، دسترسی به مقالات همایش‌ها و اخبار دانشگاه اشاره کرد.‌ همچنین قرار است در آینده امکان دسترسی به بخش‌های کلاس‌های ویژه، بازار کار و نهادهای تخصصی فراهم شود.

 

کاربری آسان سامانه

به منظور استفاده آسان و بدون مشکل دانشجویان از این سامانه، به صورت پیش‌فرض نام کاربری، کد دانشجویی فرد در نظر گرفته شده و گذرواژه نیز کدملی کاربر است.‌ پس از ورود به صفحه به راحتی امکان اصلاح نام کاربری یا تغییر گذرواژه برای کاربر فراهم شده است.

همچنین پنل وب سامانه بر اساس نیازکاربری مدیران و ادمین‌های دانشگاه طراحی شده و قابلیت‌های اطلاع‌رسانی و تعامل با کاربران را در اولویت کار خود قرار داده است.

این ابزار با همان گذرواژه اپلیکیشن موبایل فعال شده و در صورت نیاز با استفاده از گزینه فراموشی رمز می‌توان گذرواژه جدید را دریافت کرد.

همچنین از طریق منوی موجود، کاربر به سادگی امکان دسترسی به اخبار دانشگاه را دارد و البته برای درج خبر نیز روابط عمومی دسترسی لازم را داشته و در صورت نیاز می‌تواند این امکان را برای استان‌ها و واحدهای مختلف فراهم کند که اخبار خود را منتشر کنند.

امکان ارسال نوتیفیکیشن نیز در این سامانه دیده شده و در صورت نیاز می‌توان با اعمال فیلتر یا به صورت فردی یا گروهی نوتیفیکيشن برای کاربران ارسال كرد.

 

امکان برقراری ارتباط موثر گروه‌های دانشگاهی 

یکی از قابلیت‌های ویژه سامانه هوشمند ارتباطات دانشگاه پیام‌نور امکان برقراری ارتباط موثر بین گروه‌های دانشگاهی است.‌  

 بر این اساس در بخش گروه‌ها، گروه‌های کاربردی و مورد نیاز بر اساس درخواست مدیران شکل گرفته و ارتباطات مورد نیاز را به وجود می‌آورند.‌ البته در حال حاضر امکان تولید گروه‌ها توسط خود مدیران وجود ندارد اما در صورت نیاز این قابلیت با اعلام مشخصات گروه به مجموعه مرکزی امکان‌پذیر است، همچنین اعلام شده که در آینده امکان تولید گروه‌ها توسط مدیران امکان‌پذیر خواهد بود تا تعامل و ارتباطات بهتری بین گروه‌های مختلف دانشگاه شکل بگیرد.

در بخش گروه‌های سامانه پیام من، دروس ترم جاری هر دانشجو قابل مشاهده است و اطلاعات تکمیلی آن نیز با کلیک کردن روی هر درس قابل دریافت است تا امکان دسترسی آسان و در لحظه برای تمام دانشجویان فراهم باشد.‌ همچنین هرگونه تغییر اعمال شده بر سیستم آموزش در این بخش به سرعت نمایش داده می‌شود.

 

امکان رصد وضعیت آماری

سامانه هوشمند ارتباطات دانشگاه پیام‌نور به‌گونه‌ای طراحی شده که امکان اطلاع از وضعیت آماری به سادگی فراهم شده است.

در بخش وضعیت آماری، برای هر یک از مراکز و استان‌ها تعداد کاربران ثبت شده در سیستم آموزشی (سامانه گلستان)، تعداد افرادی که نرم‌افزار را نصب کرده‌اند و تعداد افرادی که با پرداخت حق عضویت از خدمات کامل سیستم بهره‌برداری می‌کنند، دیده می‌شود.

همچنین نمودار آماری نیز زمان‌های عضویت را به تفکیک لاگین و پرداخت کاربران مشخص می‌کند.

به این ترتیب مدیر سیستم به راحتی می‌تواند بر فرایندها نظارت داشته باشد و بدون کوچک‌ترین مشکلی خدمات لازم را در لحظه به کاربران ارایه دهد.

 

نظر مثبت جامعه دانشگاهی به سامانه «پیام من»

دکتر کریمی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه پیام‌نور در خصوص کارکرد این سامانه می‌گوید: «پیام من» کاربردی‌ترین اپلیکیشن اطلاع‌رسانی، آموزشی و پژوهشی دانشجویی کشور است.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه پیام‌نور با اشاره به دستاوردهای دانشگاه پیام‌نور در حوزه فناوری‌های نوین آموزشی و پژوهشی و برنامه‌های دانشگاه در زمینه کارآفرینی با بهره‌مندی از این فناوری‌ها گفت: امروزه در دنیایی به سر می‌بریم که فردی با سواد شناخته می‌شود که بتواند از آموخته‌ها و دانسته‌هایش برای تغییر زندگی و جامعه بهره‌مند شود.‌

کریمی افزود: کشورهایی که در این حوزه پیشگام شده‌اند توانسته‌اند با توانمندسازی نیروی انسانی و پیاده‌سازی بسترهای الکترونیکی برای فرایندهای مختلف، گوی سبقت را در حوزه‌های مختلف بربایند.‌

وی در خصوص پیاده‌سازی سیستم‌های نوین آموزشی در دانشگاه پیام‌نور گفت: دانشگاه پیام‌نور به عنوان یک دانشگاه باز نسل سه، بهره‌گیری از سیستم‌های نوین را به صورت کاربردی پیاده‌سازی کرده است که برگزاری آزمون‌های آنلاین الکترونیکي یکی از این اقدامات و از ویژگی‌‌های منحصر‌به‌فرد دانشگاه پیام‌نور است.‌

عضو هیات رییسه دانشگاه پیام‌نور با اشاره به راه‌اندازی سامانه هوشمند اطلاع‌رسانی دانشگاه افزود: اپلیکیشن «پیام من»، اولین اپلیکیشن رسمی دانشگاه پیام‌نور است و کاملا منطبق با ذائقه و نیاز دانشجویان و اساتید طراحی شده است.

 وی افزود: دسترسی‌های ویژه «پیام من» به نمرات، پرونده تحصیلی، بانک‌های مقالات و کتب، برنامه‌های کلاسی، ارتباط سهل با اساتید، اطلاعیه‌های اطلاع‌رسانی، همایش‌ها، برنامه‌های کارآفرینی استارت‌آپ‌ها، ...‌ اکثر نیازهای اساتید و دانشجویان را برطرف می‌کند.

کریمی ادامه داد: به منظور سهولت هرچه بیشتر، محتوای الکترونیکي دروس و کتب دانشگاه به زودی در سامانه پیام من در اختیار دانشجویان قرار خواهد گرفت.‌

وی از ویژگی تعاملی این سامانه خبر داده و خاطر نشان کرد: با توجه به عضویت استادان و کارمندان دانشگاه، دانشجویان به راحتی می‌توانند به استاد یا کارشناس خود دسترسی داشته باشند.‌

عضو هیات رییسه دانشگاه پیام‌نور تصریح کرد: با راه‌اندازی این سامانه شرایطی ایجاد شده تا حضور دانشجو در مراکز این دانشگاه به حداقل رسانده شود .

وی یادآور شد: این سامانه برای‌ تلفن‌های هوشمند و معمولی طراحی شده است تا بتوان از فناوری روز نهایت بهره‌مندی را برد چرا که باید نوع آموزش در دانشگاه تقویت شود.

معاون پژوهشی دانشگاه پیام‌نور ادامه داد: آخرین نیازهای حوزه پژوهش در تامین مقاله‌ها و محتواهای آموزشی نیز در سامانه پیام من وجود دارد.

کریمی به تالیفات این دانشگاه اشاره کرد و گفت: تالیفات در منابع درسی در سامانه پیام من به صورت فراخوان اعلام می‌شود تا پس از تایید شورای تخصصی به عنوان منبع معرفی شود.

وی در نهایت خاطر نشان كرد كه لینک دسترسی به سامانه پیام من هم اکنون در آدرس http://apps.pnu.ac.ir قرار گرفته و قابل نصب است.

 

ضرورت استفاده از آموزش الکترونیکي

براي اطلاع از ضرورت‌های استفاده از آموزش الکترونیکي خصوصا اپليکیشن پیام من با کاوه منگلی، مدیر سامانه پیام من و مدیر هسته علمی طراحی و تولید سیستم صحبت کردیم که وی در خصوص ضرورت استفاده از سیستم‌های آموزش تحت موبایل گفت: سامانه‌های آموزش سال‌های سال است که در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند همچنین امروزه ضریب نفوذ تلفن همراه به بیشترین میزان خود تاکنون رسیده است و حتی ممکن است که میزان استفاده از این گجت بیشتر از این نیز شود.‌ به همین دلیل سیستم‌های آموزشی روی یک چنین دیوایسی ضریب نفوذ بالایی دارند و گسترش استفاده از آن می‌تواند بسیار مفید باشد. شما  با استفاده از این پلتفرم در هر جا و مکانی و در هر زمان و شرایطی می‌توانید به محتوای آموزشی از طریق موبایل دست پیدا کنید.

 چند سال پیش شعار یونسکو آموزش برای همه و در همه جا بود که با سیستم آموزشی موبایلی در واقع به نوعی این شعار تحقق یافته است.

 از طریق سیستم آموزش موبایلی می‌توانید بیشترین میزان آموزش را برای هر شخص در هر کجا داشته باشید.‌ فراموش نکنیم که دسترسی به تلفن همراه برای هر کسی ممکن است و امکان دسترسی به آن با کمترین هزینه وجود دارد لذا ما باید بتوانیم روی موبایل یک سیستم آموزشی حرفه‌ای داشته باشیم.

وی ادامه داد: ما این امکان را فراهم کرده‌ایم که دانشجویان از ابزار آموزشی لازم بهره ببرند تا در شرایطی مثل امروز که محدودیت حضور در استفاده از خدمات آموزشی وجود دارد بتوانند بدون نیاز به حضور در دانشگاه محتوای آموزشی تماشا کنند، با استاد خود در ارتباط بوده و همچنین با سیستم آموزش دانشگاه ارتباط داشته باشند.‌ امکان دسترسی به اطلاعیه‌ها و ابراز نظر نیز در سامانه پیام من وجود دارد؛ علاوه بر این دانشجویان در این سامانه امکان دسترسی به مقالات را نیز دارند و در واقع تمامی سیستم دانشگاه روی یک ابزار موبایلی سوییچ می‌شود،‌ پس می‌توانیم بگوییم فراهم کردن آموزش برای هرکس و در هر زمانی مهم‌ترین دستاورد این سیستم آموزشی است.

منگلی در خصوص سابقه ایجاد و نحوه اداره سامانه پیام من در دانشگاه پیام‌نور نیز گفت: از سال ۱۳۹۲ در خصوص زیرساخت‌های این سیستم شروع به بررسی  و به عنوان یک مجموعه علمی کار کردن روی این سیستم را شروع كرديم.‌ در این مدت نمونه‌های مختلف کشورهای دیگر را بررسی کرده‌ایم و باید بگویم نمونه سیستم آموزشی موبایلی در حال حاضر فقط در سامانه پیام من دانشگاه پیام‌نور وجود دارد.‌ سامانه پیام من دارای ضریب پوشش بدون محدودیت است و می‌تواند هر تعداد متقاضی را پوشش دهد و نیز در برگزاری کلاس درس یا اطلاع‌رسانی‌ها اقدامات لازم را انجام دهد.

وی ادامه داد: فراهم کردن خدمات علمی و دسترسی به مقالات علمی از دیگر امکانات این سامانه است همچنین دسترسی‌پذیر کردن کتاب‌ها و محتوای آموزشی و آن چیزی که دانشجو نیاز دارد در این سامانه لحاظ شده است.‌ دانشجو می‌تواند با كمك این سامانه، در خصوص پایان‌نامه خود مشاوره‌های لازم را از استاد دریافت کند؛ این در حالی است که ارتباط حضوری تعداد زیادی دانشجو با یک استاد عملا مقدور نیست اما سامانه پیام من این امکان را فراهم می‌کند که اساتید با دانشجویان بسیاری برای ارایه مشاوره پایان‌نامه در ارتباط باشند.‌ در واقع این سامانه به‌گونه‌ای طراحی شده که گویی چند سامانه مختلف در هم ترکیب شده است؛ یک شبکه اجتماعی، یک سیستم آموزشی، یک سیستم دسترسی کل به جزء و یک سیستم دسترسی جزء به جزء وجود دارد که تمام این‌ها بر اساس نیاز دانشجویان و قوانین دانشگاهی تدوین شده است و امروز تبدیل به یک سامانه موبایلی شده که خدمات دانشگاهی را بر بستر موبایل و نت ارایه می‌دهد.

منگلی در خصوص گستره خدمات قابل ارایه در این سیستم نیز ابراز كرد: در خصوص خدماتی که در حال حاضر ارایه می‌شود باید بگویم که ساده‌ترین سرویس سرویس اطلاع‌رسانی دانشگاه است و از طریق آن اطلاعات در تمامی سطوح برای دانشجویان، اساتید و سایر کاربران سامانه اطلاع‌رسانی می‌شود.‌ بخش دیگر هم مربوط به کلاس‌های آنلاین است.

وی افزود: مهم‌ترین بخش سامانه هوشمند ارتباطات به حوزه پیام‌رسانی برمی‌گردد که می‌توان از طریق آن تشخیص داد یک دانشجو چند واحد خوانده و چند واحد آن را با موفقیت پشت سر گذاشته است یا منابع درسی وی چیست.

همچنین در زمینه اخبار رسمی دانشگاه نیز اقدامات لازم صورت گرفته و در حال حاضر امکان دسترسی به این قابلیت نیز در سامانه پیام من وجود دارد.

منگلی ادامه داد: در سامانه پیام من امکان دسترسی به یک بانک مقالات قوی نیز وجود داشته همچنين امکان برگزاری آزمون و کلاس آنلاین از دیگر قابلیت‌های این سامانه است.

با استفاده از این سامانه دانشجو می‌تواند ایمیل ویژه دانشگاه را داشته باشد و یا مجوزهای مورد نظر خود را از دانشگاه بگیرد.‌ همچنین در برخی حوزه‌ها قصد داریم که گروهی برای گردآوری متخصصان هر رشته پدید آوریم تا افراد متخصص از این طریق بتوانند یکدیگر را بشناسند.‌ در این به اصطلاح «ژورنال‌کلاب‌ها» فقط افراد متخصص امکان ورود دارند مثلا در یک گروه فقط افرادی که متخصص نرم‌افزار کامپیوتر هستند امکان ورود دارند بنابراین کسی که به دنبال یک متخصص خاص می‌گردد به راحتی می‌تواند فرد مورد نظر خود را پیدا کند.‌ در واقع به نوعی امکان کار مشارکتی از این طریق فراهم شده است که تاکنون مصداق و نمونه‌ای برای انجام یک چنین کاری در کشور وجود نداشته است.

منگلی در خاتمه خاطرنشان کرد: بخش مهم دیگر به کلاب‌های ویژه برمی‌گردد و از طریق آنها هر دانشجویی در هر کجای کشور می‌تواند به استاد مورد نظر خود دسترسی داشته باشد و به نوعی عدالت اجتماعی بین تهران و شهرستان‌ها از این طریق برقرار می‌شود.‌ با کمک این کلاب‌ها که در آینده راه‌اندازی خواهند شد هر دانشجویی می‌تواند آنچه را که نیاز دارد در این بخش اعلام کند و به نوعی امکان تهاتر دانشجویی به وجود می‌آید.‌ این بخش در واقع چشم‌اندازی است که داریم روی آن کار می‌کنیم تا آن را به نتیجه و ثمر بنشانیم.‌ آنچه گفتم یک نمای کلی از کاری است که انجام دادیم و اکنون به صورت اپلیکیشن ویژه اندروید و ios بر بستر وب ارایه شده و در اختیار دانشگاه قرار گرفته است.

 

جمع‌بندی

در نهایت باید توجه داشته باشید که هیچ سیستم مشابهی با آنچه که در دانشگاه پیام‌نور ارایه شده وجود ندارد که بر بستر موبایل ارایه شده باشد و بر بستر موبایل قابلیت‌های تعاملی و ویژگی‌های این چنینی ارایه دهد.‌ در حال حاضر ساختارهای دانشگاهی در کشور ما تعاملی نیستند و به دانشجو اعلام می‌شود که در روزی مشخص و در کلاسی تعیین شده باید حضور یابد اما در ساختارهای تعاملی امکان آموزش تعاملی و بر اساس میل و علاقه دانشجو فراهم می‌شود.

یک چنین دورنمایی در کنار ارایه شدن بیش از 80 میلیون مقاله علمی بر بستر سامانه پیام من، این سامانه را به عنوان الگویی مناسب برای آموزش موبایلی در کشور مطرح می‌کند.‌ در نهایت باید در نظر داشته باشیم که باتوجه به کمبودها در حوزه آموزش موبایلی، لازم است که مسوولان امر هرچه سریع‌تر تلاش مضاعفی را برای توسعه سیستم‌های آموزشی موبایلی در دانشگاه‌ها به کار گیرند.