اين روزها حرف فيلتر اينستاگرام بارها مطرح شده است، اما فارغ از موفق يا ناموفق بودن فيلترينگ اينستاگرام در اين مطلب سعي كرده‌ايم با بررسي پرطرفدارترين صفحات اين شبكه اجتماعي در ميان كاربران ايراني ببينيم در صورت فيلتر شدن اينستاگرام در ايران اصولا چه اتفاقي مي‌افتد.
تعداد كاربران اينستاگرام در ايران به‌طور دقيق مشخص نيست، اما در يكي از ماركت‌هاي اندرويدي ايراني 21 ميليون مرتبه اين اپ دانلود شده كه با احتساب كساني كه اپليكيشن iOS آن را در اختيار دارند و نيز كساني كه شايد از گوگل‌پلي يا ساير منابع آن را دانلود كرده باشند، حد‌اقل 25 ميليون كاربر اينستاگرام در ايران برآورد می‌شود كه اين ميزان تقريبا نصف تعداد كاربران تلگرام در كشور است.
**وقتي همچنان عمده 45 ميليون كاربر ايراني تلگرام با كمك فيلترشكن يا ديگر ابزار از اين پیام‌رسان استفاده مي‌كنند و در شرايطي كه كاربران ايراني فيس‌بوك و توييتر نیز از طريق فيلترشكن به اين شبكه‌هاي اجتماعي دسترسي دارند، به نظر مي‌رسد فيلترينگ اينستاگرام تاثير چنداني بر افزايش استفاده از فيلترشكن نخواهد داشت و در واقع آب از سر کاربران گذشته و دوره فیلترینگ‌درمانی به سر رسیده است.**
در اين مطلب سعي مي‌كنيم ضمن بررسي پرطرفدارترين صفحات ايراني اينستاگرام و ارايه تحليلي بر جنس مخاطب اينستاگرام در كشور، نگاهي به خريد و فروش كالا و خدمات بر بستر آن و نيز هزينه‌هايي كه به منظور تبليغات بر بستر صفحات سلبريتي‌ها و پيج‌هاي شناخته‌شده ايراني در اينستاگرام وجود دارد، بپردازيم.
اينستاگرام زمین بازی سلبریتی‌ها
مهناز افشار، رامبد جوان و بهنوش بختياري به ترتيب با 8.1، 7.6 و 7 ميليون فالوئر، پرطرفدارترين صفحات ايراني را در اينستاگرام دارند.
از 20 صفحه اينستاگرام ايراني پرطرفدار اما 19 مورد مربوط به سلبريتي‌ها بوده و فقط يك مورد به يك صفحه مرتبط با موسيقي تعلق دارد. در اين ميان شش مورد از صفحات پرطرفدار مربوط به خوانندگان ايراني است و دو مورد باقي‌مانده نيز مربوط به صفحات شخصي علي دايي و علي كريمي دو پيشكسوت فوتبالي است.
نگاهي به ديگر صفحات پرطرفدار در ايران مشخص مي‌كند صفحات مربوط به اينفلوئنسرها، صفحات طرفداري يا اطلاع‌رساني برنامه‌هاي تلويزيوني، بهداشت و زيبايي، سرگرمي، مد و زيبايي و صفحات سخنرانان و مدرسان انگيزشي در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند.
همچنین مروری گذرا به پرطرفدارترين صفحات اينستاگرام ايراني مشخص مي‌كند در كشور ما نيز همچون ساير نقاط دنيا اينستاگرام بيش از آنكه جنبه اطلاع‌رساني يا آموزشي داشته باشد كاركرد سرگرمي و تفریحی دارد. درواقع نگاه كاربران به اينستاگرام بيشتر معطوف به صحبت‌هاي مطرح‌شده توسط سلبریتی‌ها و به‌خصوص بازيگران است و پس از آن نيز نيم‌نگاهي به مسايلي همچون مد و زيبايي دارند.
موضوعات پرطرفدار در اينستاگرام
نگاهي كلي به صفحات پرطرفدار اينستاگرام در ايران مشخص مي‌كند كه به‌طور کلی هر صفحه‌ای که در حوزه مسایل مرتبط با خانم‌ها فعالیت کند، با تعداد دنبال‌کنندگان بیشتری نسبت به صفحات مرتبط با مردان ر‌وبه‌رو خواهد شد. درواقع به نظر مي‌رسد در مجموع خانم‌ها بیشتر از آقایان از اینستاگرام استفاده می‌کنند و در نتیجه مشتری‌های خانم بیشتری در اینستاگرام وجود دارند؛ از صفحات مخصوص لباس و مزون بگیرید تا زیورآلات و جواهر همه و همه بيشتر فالوئرهايشان را خانم‌ها تشكيل مي‌دهند.
جالب است بدانید در بسیاری از مواقع حتی مشتریان صفحات لباس‌های مردانه نیز خانم‌ها هستند. يكي از فعالان اينستاگرامي در زمينه فروش پوشاك در اين خصوص معتقد است: در مجموع بسیاری از خانم‌ها سلیقه آقایان در خرید لباس را قبول ندارند و اگر به بوتیک‌های مردانه شهر هم بروید، تعداد خریداران خانم آنها بیشتر است. وي اضافه مي‌كند این ماجرا دقیقا در مورد اینستاگرام هم صدق می‌کند و خانم‌ها هیچ اعتمادی به سلیقه آقایان ندارند و ترجیح می‌دهند خودشان برای آنها از صفحات اینستاگرامی خرید کنند.
در مجموع اما بيشتر صفحات مورد علاقه خانم‌ها به مباحثي مثل مد و زيبايي، رموز خانه‌داري، بچه‌داري، آشپزی و صفحات بازيگران مربوط مي‌شود و در مقابل مردان ايراني نيز بيشتر دنبال‌كننده ورزشكاران، مد و لباس و مطالب سرگرمي‌محور هستند.
كسب‌و‌كار مجازي بر بستر اينستاگرام
هرچند كسب‌و‌كارهاي شكل‌گرفته بر بستر اينستاگرام به سبب آنكه نمي‌توانند نماد اعتماد الكترونيكي براي صفحاتشان از وزارت صمت دريافت كنند قانونا مورد تاييد نيستند، اما نگاهي به حجم بالاي خريد و فروش اينترنتي كالا و هزينه‌هاي تبليغات بر بستر آنها گوياي اين است كه كار و بار بسياري با استفاده از اينستاگرام در ايران سكه شده است.
در مورد تبليغات در اينستاگرام تعداد فالوئرها، لايك‌خوردن پست‌ها و بازديدهاي استوري‌ها تعيين‌كننده اصلي قيمت تبليغات در پيج‌هاي اينستاگرامي است.
تبليغات مرتبط با رستوران‌ها اين روزها بسيار رايج است و البته برخي نيز با نام taster يا چشنده غذا خود را معرفي كرده و با جمع كردن تعداد بالايي فالوئر مشغول به خوردن و معرفي و تبليغ غذاخوري‌ها شده‌اند. تبليغات مرتبط با فشن و زيبايي نيز اين روزها طرفداران زيادي دارد و البته فروش پوشاك نيز رايج است و بسياري از مغازه‌ها از اينستاگرام به عنوان وسيله‌اي براي فروش پوشاك استفاده مي‌كنند. در كنار تمام اينها خريد و فروش فالوئر، لايك و صفحات پرفالوئر نيز از ديگر تجارت‌هاي رايج بر بستر اينستاگرام است. يكي از صفحات ايراني مخصوص فروش فالوئر در ايران بابت فروش هزار فالوئر، 350هزار تومان پول مي‌گيرد.
در اين ميان افرادي نيز هستند كه پيج‌هايي به نام‌هاي مختلف دخترانه ساخته و با انتشار عكس‌هاي خصوصي دزديده‌شده از خانم‌ها، فالوئرهاي پيج را افزايش مي‌دهند و وقتي تعداد فالوئرها به تعداد مشخصي رسيد اقدام به فروش آن مي‌كنند. در اين سبك پيج‌ها معمولا پيامي در بالاي صفحه نوشته شده كه اگر تمايل به خريد اين صفحه داريد پيام دهيد.
براساس برخي گزارش‌ها صفحات ايراني كه در اينستاگرام فروخته مي‌شوند، از ۵۰ هزار تومان تا ۱۰۰ میلیون تومان قيمت‌گذاري شده‌اند. درواقع این بازار به اندازه‌ای فشرده و نفس‌گیر شده که شرکت‌های مختلفی برای فروش تخصصی صفحات اینستاگرامی به راه افتاده‌اند و رقابت شدیدی ميان آنها حکم‌فرما است.
از اين موضوع كه بگذريم، اينفلوئنسرهاي ايراني نيز درآمدهاي باورنكردني از اينستاگرام دارند. براي مثال هزينه تبليغات ويديويي در صفحات چند اينفلوئنسر كه خود را طنزپرداز معرفي كرده‌اند و حدود 1 تا 2 ميليون فالوئر دارند، بين 6 تا 8 ميليون تومان است.
**يك ورزشكار رزمي كه فقط 650 هزار فالوئر دارد نيز براساس برخي از گزارش‌ها براي تبليغات ويديويي 16 ميليون تومان پول درخواست مي‌كند. البته باتوجه به قيمت‌هايي كه توسط ساير ورزشكاران با تعداد فالوئرهاي كمتر اعلام شده، اين نرخ نيز چندان دور از ذهن به نظر نمي‌رسد. يكي ديگر از كساني كه در زمينه طراحي دكور منزل عكس‌هايي را در اينستاگرام منتشر مي‌كند و فقط 237 هزار فالوئر دارد هم براي تبليغات در صفحه‌اش 5 ميليون تومان مي‌گيرد.**
فراموش نكنيم كه برخي صفحات با تعداد فالوئرهاي بسيار كمتر از موارد ذكر شده نيز هستند كه اقدام به دريافت تبليغ و انتشار آن مي‌كنند كه در چنين مواردي خود محصول تبليغ‌شده براي مثال كفش، پوشاك يا محصول آرايشي به عنوان اشانتيون به تبليغ‌كننده ارايه مي‌شود.
از سوي ديگر برخي افراد نيز به واسطه‌هايي بين چهره‌هاي مشهوري مثل بازيگران و فوتباليست‌ها تبديل شده‌اند و با بردن اين چهره‌هاي شناخته‌شده به فروشگاه‌هايي كه از آنها تبليغ مي‌گيرند و انتشار عكس آنها در پيج‌هاي اين فروشگاه‌ها درآمدهاي آنچناني كسب كرده و البته مبالغ هنگفتي نيز از طرف فروشگاه‌ها به چهره‌هاي مشهور پرداخت مي‌شود.
جمع‌بندي
باتوجه به رقم‌هاي بسيار بالايي كه براي تبليغات و فروش محصولات در اينستاگرام هزينه مي‌شود، به نظر مي‌رسد حتي در صورت فيلتر شدن اين شبكه اجتماعي كساني كه به درآمدهاي آنچناني بر بستر آن رسيده‌اند همچنان به فعاليت خود ادامه خواهند داد.
اين موضوع به اين معني است كه كماكان محتواي مورد نظر مخاطب ايراني بر بستر اينستاگرام ارايه خواهد شد. از سوي ديگر باتوجه به اينكه بسياري از كاربران براي اتصال به تلگرام، فيس‌بوك و توييتر اقدام به استفاده از فيلترشكن كرده‌اند، حالا ديگر به‌خوبي راه و چاه استفاده از فيلترشكن را آموخته‌اند و به هر روي به اين شبكه اجتماعي متصل خواهند شد.
از سوي ديگر، سفارش‌دهندگان تبليغات نيز به سبب آنكه همچنان جمع انبوهي از ايرانيان مشتري اين شبكه اجتماعي هستند به سفارش تبليغ و چرخاندن چرخ اقتصاد شكل‌گرفته ادامه خواهند داد. با اين تفاسير بايد گفت اقتصاد عظيمي كه بر بستر اينستاگرام براي ايرانيان ايجاد شده به‌هيچ‌وجه با فيلترينگ متوقف نخواهد شد و اينستاگرام حالا‌حالاها ميهمان خانه‌هاي ايرانيان خواهد بود.
**خلاصه سخن اینکه به واسطه آنچه ذکر شد، دیگر اتکای صرف به فیلترینگ، اثر قبلی خود را از دست داده و سود و زیانی از بابت فیلترینگ یا عدم فیلترینگ اینستاگرام رخ نداده و در نتیجه آب از آب تکان نخواهد خورد.**
