جاعلان ای‌نماد می‌تازند

شیب صعودی کلاهبرداری‌های اینترنتی با شیوع ویروس کرونا

• 17 اردیبهشت 1399 05:25 ب.ظ

شیوع ویروس کرونا در چند ماه گذشته از سویی کسب‌وکار‌های فیزیکی را با مشکلات متعددی نظیر تعطیلی و کاهش مشتری مواجه کرده و از سویی دیگر موجب رونق کسب‌وکار‌های فضای مجازی شده است.

در کنار افزایش خریدهای اینترنتی اما آمار و میزان کلاهبرداری‌های اینترنتی نیز شیب صعودی داشته است و حتی دامن پیشرفته‌ترین‌ کشورهای دنیا در حوزه سایبر را نیز گرفته است. بر اساس بررسی جدید اف‌بی‌آی، شیوع ویروس کرونا در آمریکا باعث رشد چهار برابری وقوع جرایم سایبری در این کشور شده است.

افزایش کلاهبرداری‌های اینترنتی به واسطه شیوع کرونا اما مختص خارجی‌ها نیست و در کشور ما نیز نمودی بارز داشته است تا جایی که سرهنگ «محمدرضا رضایی» رییس‌پلیس فتا کیش در این خصوص اظهار كرده است: با شیوع ویروس کرونا در کشور اکثر شهروندان اقدام به قرنطینه خود در خانه کرده‌اند و اکثر مایحتاج‌شان را از طریق اینترنت و خریدهای اینترنتی انجام می‌دهند که این امر زمینه را برای مجرمان سایبری و افراد سودجو فراهم آورده تا با شگردهای مختلف اقدام به کلاهبرداری از هموطنان عزیز کنند.

این مقام مسوول به مردم توصیه کرده همواره از فروشگاه‌های اینترنتی داری نماد اعتماد الکترونیکي خرید کنند و در زمان برخورد با فروشگاه‌های نامعتبر آنها را معرفی کنند.

اما چگونه می‌توان نماد اعتماد الکترونیکی معتبر از جعلی را شناسایی کرد، مسوولان امر چگونه اقدام به پایش وب‌سایت‌های دارای نماد جعلی می‌کنند و مردم چگونه می‌توانند شکایات خود را از فروشگاه‌های‌ اینترنتی دارای نماد ثبت کنند؟

برای دریافت پاسخ این سوالات و سوالات مشابه دیگر تا انتهای این گزارش با ما همراه باشید.

 

رصد سایت‌های دارای نماد جعلی با سامانه پایشگر هوشمند

مسوولیت اعطای نماد اعتماد الکترونیکی در کشور و نظارت بر آن با مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت است.

باتوجه به افزایش کلاهبرداری‌های اینترنتی توسط سایت‌هایی که نماد اعتماد الکترونیکی را جعل کرده‌اند از این نهاد انتظار می‌رود اقدامی موثر را به انجام رساند.

اگرچه تا چند سال قبل رصد فروشگاه‌های اینترنتی که نماد اعتماد جعلی در وب‌سایتشان قرار می‌دادند به صورت دستی توسط کارشناسان مرکز توسعه تجارت الکترونیک انجام می‌گرفت، حال اما این مرکز فعالیت‌های خود را توسعه داده و با ایجاد «سامانه پایشگر هوشمند» و در کنار آن با کمک رصدهای دستی کارشناسان اقدام به شناسایی جاعلان ای‌نماد می‌کند.

سارا جامی مدیر سامانه پایشگر هوشمند در پاسخ به پرسش خبرنگار عصر ارتباط در خصوص افزایش جعل ای‌نماد در روزهای اخیر و اقدامات صورت گرفته توسط سازمان متبوعش برای کاهش این روند می‌گوید: کلاهبرداری در خصوص تمام لوگوها و مواردی که به نوعی مجوز یک فعالیت محسوب می‌شود، وجود خواهد داشت اما جعل نماد یک جرم است و امکان برخورد قانونی با آن وجود دارد.

وی افزود: مركز توسعه تجارت الکترونیک از سال گذشته سامانه پایشگر هوشمند را پیاده‌سازی کرد و با استفاده از الگوریتم‌های جدید متن‌کاوی آن می‌توان تخلف‌های مختلف را در بین کسب‌وکار‌ها شناسایی کرد. یکی از موارد تخلفی که در کسب‌وکار‌ها مورد بررسی قرار گرفته مربوط به جعل لوگو یا نشان اعتماد الکترونیکی است که با روش متن‌کاوی و اعتبارسنجی لینک و شناسنامه نماد سایت‌ها توسط سامانه پایشگر هوشمند بررسی می‌شود.

جامی ادامه داد: ما در سال گذشته در چند مرحله در خصوص جعل ای‌نماد کاوش‌هایی را انجام دادیم و نهایتا تخلف 200 کسب‌وکار‌ از بین حدود ۵۰ هزار کسب‌وکار‌ مختلف که برای ای‌نماد ثبت نام کرده بودند برایمان مشخص شد.

این سایت‌ها یا مجوز نداشتند یا ای‌نماد آنها منقضی و تعلیق شده بود. بر اساس مصوبه نظارت بر کسب‌وکار‌های اینترنتی به این 200 کسب‌وکار‌ فرصت دادیم تا تخلف خود را رفع کنند که تقریبا ۸۵ درصد آنها این کار را انجام داده و اعلام کردند ناوگان فروشگاه‌سازی که استفاده کردند این نماد را به صورت پیش‌فرض برای آنها قرار داده بوده یا به هر دلیلی دچار اشتباه شدند اما حالا ای‌نماد را حذف کردند.

اما ۱۵ درصد آنها این کار را انجام نداده و پاسخگو نبودند که این گروه نیز به دادستانی ارجاع شدند و مراحل قانونی برای شکایت علیه آنها اجرا می‌شود.

آنچه که از سوی ما برای مقابله با جاعلان ای‌نماد وجود دارد یکی مربوط به همین سامانه پایشگر هوشمند است که کدهای قوی‌ را برای شناسایی جعل‌ها استفاده می‌کند تا بتواند با دقت و سرعت بیشتری جعل‌ها را شناسایی کند.

پیش از این، شناسایی جعل‌ها به صورت دستی بود و کارشناسان نظارت می‌رفتند و سایت‌ها را رصد می‌کردند در صورتی که به مورد مشکل‌داری برخورد می‌کردند، گزارش می‌دادند.

به گفته این مقام مسوول حال اما ترکیبی از توانایی سامانه پایشگر هوشمند و رصد کارشناسان به صورت همزمان برای شناسایی جعل احتمالی ای‌نماد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

رصد همزمان سایت‌ها توسط کارشناسان

یکی از اقدامات مركزتوسعه تجارت الکترونیک برای مقابله با جعل ای‌نماد و کشف سایت‌های خاطی، علاوه بر استفاده از سامانه پایشگر هوشمند، استفاده از کارشناسان این سازمان است.

درواقع مركزتوسعه تجارت الکترونیک از طریق کارشناسان خود با سایت‌هایی که ای‌نماد در آنها قابل مشاهده باشد آشنا شده و با افزودن این موارد به لیست سامانه پایشگر هوشمند، صحت ای‌نماد را بررسی می‌کند.  

مدیر سامانه پایشگر هوشمند در این خصوص به عصر ارتباط گفت: ادامه روند فعالیت صرفا به روش دستی برای کشف تخلفات ممکن نبود چراکه فروشگاه‌های اینترنتی تعدادشان مرتب در حال افزايش است؛ لذا سیستم‌هوشمند را پیاده‌سازی کردیم تا بتوانیم با سرعت و دقت بیشتری جلوی تخلفات را بگیریم.

وی افزود: جامعه آماری ما مربوط به وب‌سایت‌های بود که خودمان داشتیم و اطلاعات آنها در اختیار ما بوده است اما از دستگاه امنیتی و امور تخصصی خود نیز خواستیم اگر وب‌سایت‌هایی را می‌شناسند که در لیست ما نیست آنها را به ما اعلام کنند تا مورد پایش قرار دهیم.

این مقام مسوول ادامه داد: در حال حاضر شناسایی فروشندگان کالاهای ممنوعه مثل ماسک یا داروهای خاصی که مدعی درمان کرونا هستند اولویت ما است و پایش سامانه را به این سمت بردیم اما پایش جعل ای‌نماد را نیز انجام می‌دهیم.

البته به جز این شکل، نظارت کارشناسان نیز وجود خواهد داشت. متاسفانه در حال حاضر خیلی از کسب‌وکار‌هایی که نماد دارند هم مرتكب تخلف مي‌شوند و یا نمادشان نامعتبر شده است مثلا نماد یک ستاره دارند اما عکس نماد دو ستاره را قرار می‌دهند یا پروفایل شناسنامه‌شان مجوز خاصی ندارد.

 بنابراین ما این مشکل را نیز داریم یعنی غیر از جاعلان ای‌نماد که جعل لوگو انجام می‌دهند سایت‌هایی هم هستند که نماد را دارند اما مرتکب تخلف شده‌اند لذا باید سایت‌های دارای نماد هم مورد پایش قرار گیرند تا مشخص شود همان نمادی که برایشان در نظر گرفته شده و همان تصویر و شناسنامه خودشان در پروفایل‌شان قرار گرفته باشد.

در حال حاضر بیشتر کارشناسان ما در حوزه نمادارها فعالیت می‌کنند زيرا بررسی این موارد حساسیت بسیار بالاتری برای ما دارد.

 

امکان ثبت شکایات مردمی از جعل ای‌نماد

آنچه که نباید از نظر دور داشت آن است که باتوجه به تعدد فروشگاه‌های آنلاین در فضای مجازی کشور در عمل هیچ سازمان و نهادی امکان رصد تمام این فروشگاه‌های آنلاین و بررسی معتبر بودن و یا نبودن ای‌نماد آنها را ندارد؛ در چنین شرایطی کاربران و خریداران خود می‌بایست قبل از اقدام به خرید ابتدا از صحت نماد اعتماد قرار داده شده در فروشگاه الکترونیکی اطمینان حاصل کنند و در صورت بروز تخلف موارد را به نهادهای مربوطه اطلاع دهند.

مدیر سامانه پایشگر هوشمند در پاسخ به اینکه اگر مردم بخواهند شکایت خود را از یک فروشگاه دارای ای‌نماد ثبت کنند چطور باید اقدام کنند، گفت: در وب enamad.ir امکان ثبت شکایت و تخلف وجود دارد. توجه داشته باشید که امکان ثبت شکایت با کلیک روی تصویر معتبر کسب‌وکار‌هایی که ای‌نماد را دریافت کردند، وجود دارد.

درواقع کاربر با کلیک روی لوگوی فروشگاه می‌تواند شکایت خود را ثبت کند اما در مواردی که لوگوی ای‌نماد یک وب‌سایت جعلی باشد با کلیک روی آن پروفایل سایت فروشنده به نمایش در نمی‌آید.

با کلیک روی نماد اعتماد جعلی به‌‌طور معمول هیچ اتفاقی نمی‌افتد و یا به آدرسی نامرتبط متصل می‌شود و امکان ثبت شکایت وجود ندارد؛ در چنین مواردی کاربر می‌تواند به سایت ای‌نماد مراجعه کرده و به صورت دستی شکایت خود را از سایت متخلف اعلام کند.

 

کاربران و صحت‌سنجی ای‌نماد

اگر قصد خرید اینترنتی دارید و به سایتی مراجعه کردید در گام اول باید مطمئن شوید که لوگوی ای‌نماد در آن قرار گرفته باشد. در گام دوم می‌بایست از صحت این لوگو و جعلی نبودن آن اطمینان حاصل کنید.

برای اطمینان از جعلی نبودن آن کافی است روی لوگو کلیک کنید آدرس سایت به نمایش درآمده می‌بایست با /trustseal.enamad.ir شروع شده و پس از آن پسوندی اضافی داشته باشد. حتما به املای کلمات انگلیسی دقت کنید تا مطمئن شوید در دام سایت‌های جعلی با آدرس مشابه نیفتاده باشید.

در این صفحه می‌بایست مشخصات سایت اعم از صاحب امتیاز، تاریخ اعطای نماد و مدت زمان اعتبار آن مشخص شده باشد. حتما توجه کنید که ای‌نماد اعطا شده منقضی نشده باشد.  

مدیر سامانه پایشگر هوشمند در خصوص توصیه‌اش به کاربران ایرانی برای اطلاع از صحت ای‌نماد تاکید كرد: با توجه به اینکه تعداد کسب‌وکار‌های اینترنتی بسیار زیاد است و برخی از آنها بر بستر شبکه‌های اجتماعی و برخی دیگر روی وب‌سایت‌ها فعالیت می‌کنند بنابراین خود خریدار می‌بایست بر صحت ای‌نماد دقت داشته باشد.

وی همچنين افزود: کاربر بسیار راحت می‌تواند متوجه شود که کسب‌وکار‌ جعل لوگو انجام داده است یا خیر؛ اگر روی لوگو کلیک کند می‌بایست وارد صفحه پروفایل آن کسب‌وکار‌ شود و صفحه نیز آدرس خاصی دارد که با trustseal.enamad.ir شروع می‌شود.

در این مرحله باید دقت کنیم که آدرس وارد شده در لینک مطابق با آدرس اعلام شده باشد. البته در ۹۰ درصد موارد جعلی این گونه نیست و با کلیک کردن روی لوگو هیچ اتفاقی نمی‌افتد و فقط یک تصویر به نمایش در می‌آید. نحوه کار ما در خصوص اعطای لوگو به این شکل است که کسی که لوگو دریافت می‌کند یک کد اختصاصی دریافت می‌کند که داخل این کد نشان لوگو وجود دارد. اگر کسب‌وکار‌ اینترنتی این کد را در وب‌سایت خود پیاده‌سازی کند نشانه لوگوی دقیق و درست آن به نمایش در خواهد آمد.

جاعلان ای‌نماد که از طرف مرکز توسعه تجارت الکترونیک به آنها لوگویی داده نشده صرفا یک تصویر از لوگو را در سایت‌شان قرار می‌دهند که با کلیک روی آن هیچ اتفاقی نمی‌افتد.

این مقام مسوول بيان كرد: همچنین باید توجه داشته باشید که اگر روی لوگو کلیک کردید و صفحه دیگری باز شد آدرس آغازین سایت دقیقا مشابه و عین آدرس سایت ای‌نماد باشد.

جامی در خصوص روش ساده‌تری که می‌توان از طریق آن از صحت نماد اعتماد الکترونیکی مطلع شد نیز گفت: اگر هیچ یک از این کارها را نیز انجام ندادید به شما توصیه می‌کنیم حتما سایت ای‌نماد را باز کنید و قبل از خرید استعلام کسب‌وکار‌ را انجام دهید.

این امکان در بخش منوی قوانین و مقررات قابل دسترسی است. کاربر می‌تواند در این بخش آدرس کسب‌وکار‌ی را که قصد خرید از آن را دارد، وارد کند اگر سایت مورد نظر دارای نماد معتبر باشد مشخصات آن نمایش داده می‌شود و کاربر می‌تواند صحت نماد فروشگاه را چک کند.

 

اتمام حجت با جاعلان ای‌نماد

همان‌طور که اشاره شد باتوجه به افزایش خریدهای اینترنتی به دلیل عدم تمایل مردم به خروج از منازل در دوران شیوع کرونا، کلاهبرداران اینترنتی نیز دست به کار شده‌اند و با جعل نماد اعتماد الکترونیکی اقدام به جلب اعتماد مردم و اقدامات کلاهبردارانه می‌کنند.

برای مهار کلاهبرداری‌های اینترنتی در چنین شرایط بحرانی از مسوولان امر انتظار می‌رود که با درک شرایط حساس به وجود آمده اقدامات تنبیهی اثرگذاری را براي برخورد با متخلفان حوزه سایبری در نظر بگیرند.

جامی در همین راستا به خبرنگار ما گفت: ما برای ایجاد بازدارندگی در شرایطی که با توجه به کرونا میزان فروش اینترنتی نیز بالا رفته اطلاعیه‌ای را صادر کردیم و روی سایت‌مان قرار دادیم.

 در این اطلاعیه مواردی را که جرم محسوب می‌شود معرفی کردیم و از تاریخ انتشار این اطلاعیه به کسب‌وکار‌های اینترنتی فرصت دادیم که اگر مشکلی در زمینه این مصادیق دارند آن را رفع کنند در غیر این صورت مرکز توسعه تجارت الکترونیک به محض شناسایی، دیگر اخطار نظارتی نمی‌دهد و سریعا اقدام به فیلترینگ سایت و ایجاد دادخواست برای شکایت حقوقی علیه کسب‌وکار‌ متخلف می‌کند.

وی تاکید کرد: این اطلاعیه در واقع اتمام حجتی بود برای کسب‌وکار‌هایی که ممکن است بعد از تخلف اعلام کنند که ناآگاهانه مواردی را رعایت نکردند.

 

جمع‌بندی

در دنیای امروز خرید اینترنتی به عنوان یک فرصت ویژه برای مردم محسوب می‌شود که از طریق آن می‌توانند بدون دغدغه ترافیک و اتلاف وقت، جنس مورد نظرشان را از هر گوشه کشور سفارش داده و درب منزل دریافت کنند.

در عین حال در دو دهه اخیر کسب‌وکار‌های اینترنتی نیز رشد خوبی را در کشور تجربه کرده‌اند و توانسته‌اند ضمن کسب سودهای کلان گامی بزرگ در زمینه خود اشتغالی بردارند.

با وجود تمام مزایای تجارت الکترونیک اما اگر جلوی کلاهبرداران در حوزه تجارت الکترونیک گرفته نشود بدون شک نه تنها مردم به مرور اعتمادشان را به کسب‌وکار‌های آنلاین از دست می‌دهند بلکه فعالان درستکار در حوزه فروش الکترونیکی نیز با بحران کاهش مشتری مواجه می‌شوند.

برای اجتناب از بروز چنین مشکلاتی اعطای نماد اعتماد الکترونیکی و برخورد با جاعلان ای‌نماد می‌تواند به عنوان اقدامی موثر در نظر گرفته شود. اگرچه مرکز توسعه تجارت الکترونیک در این سال‌ها با اعطای نماد اعتماد الکترونیکی توانسته گامی موثر برای جلب اعتماد عمومی بردارد اما حفظ این اعتماد نیازمند تلاشی مضاعف برای برخورد با جاعلان ای‌نماد است.

طبیعی است که در مبارزه با جعل ای‌نماد این مرکز به تنهایی کاری از پیش نمی‌برد و انتظار می‌رود که مردم نیز به عنوان شهروندانی مسوولیت‌شناس در حوزه فضای مجازی از سویی صرفا از فروشگاه‌های دارای ای‌نماد خرید کنند و از سوی دیگر هرگونه جعل و تخلف در خصوص این نماد الکترونیکی را سریعا گزارش کنند.

با اتخاذ چنین رویکرد تعاملی میان مردم و مسوولان می‌توان به آینده تجارت الکترونیک در سال‌های پیش رو خوش‌بین و امیدوار بود.

نويسنده مطلب: نادر نينوايي

• برچسب‌ها
• اخبار داخلی