اولیـن و پرتیـراژتـرین هفتـه نـامه ICT کشـور

گذار به شهر پایدار هوشمند از دروازه فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات

شهرهای دایره‌ای

گذار به شهر پایدار هوشمند از دروازه فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات

10 آذر 1399 11:25 ق.ظ

چگونه سازمان ملل در حال شکل دادن به مفهوم «شهرهای دایره‌ای» است؟

گذار به شهر پایدار هوشمند از دروازه فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات

مشاور برنامه‌ریزی استراتژیک شهر هوشمند دوبی بر این باور است که افزایش طول عمر یا افزایش استفاده مفید از زندگی، دو عنصر اصلی شهرهای مدور است؛ ایجاد زندگی دیگر، یا زندگی که ارزش‌های بیشتری دارد. به اعتقاد او، این طرز تفکر در عملکرد یک شهر، فرصت بزرگی برای تحقق «شهرهای دایره‌ای» فراهم می‌کند. اکان گری، رهبر کارگروه شهرهای دایره‌ای در برنامه «اتحاد ابتکار شهرهای پایدار هوشمند (U4SSC) است؛ ابتکاری که از سوی 17 شریک سازمان ملل برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار پشتیبانی می‌شود. «شهرها و سکونتگاه‌های انسانی فراگیر، امن، مقاوم و پایدار» از اهداف این گروه است.

در این خصوص، «راهنمای شهرهای دایره‌ای»، چارچوبی را در اختیار شهرها قرار می‌دهد تا در مورد فرصت‌های خود برای دستیابی به مدور بودن، اولویت‌های خود و اقدامات قاطع بیندیشند. به گفته مشاور برنامه‌ریزی استراتژیک شهر هوشمند دوبی، «این راهنما ابتدا یک جهان است. این راهنما با تشریح فرصت ثروت‌آفرین ایجاد این شهرها، دید جامع‌تری از آن، نسبت به ایده کاملا تثبیت‌شده اقتصاد مدور ارايه می‌دهد.»

مفهوم حاصل از شهرهای مدور، طرز تفکر جدیدی را نه تنها درباره جنبه‌های اقتصادی شهرها، بلکه ابعاد اجتماعی و زیست-محیطی آنها نیز ارايه‌ می‌دهد. در یک تعریف کوتاه می‌توان گفت شهر مدور، شهری است که زباله‌ها را از بین می‌برد، کالاها و مواد تشکیل‌دهنده آنها را برای استفاده لازم نگه‌ می‌دارد و سیستم‌های طبیعی را بازسازی می‌کند. این امر می‌تواند شامل روش‌های توزیع‌شده بیشتر برای مدیریت منابع از جمله مبادله یا اجاره کالا به جای خرید آن باشد.

• ‌راهنمای شهرها از ارزیابی تا اقدام

این راهنما یک «چارچوب اجرای مدور شهر» را برای شهرها فراهم می‌کند تا بهترین اقدام را برای بهبود و پیشرفت شهرهای دایره‌ای تعریف کند. این موضوع، یک روش چهار مرحله‌ای را درخصوص ارزیابی فرصت‌های مدور بودن برای شهرها، اولویت‌بندی فرصت‌هایی که می‌توانند بیشترین ارزش را داشته باشند، سرعت بخشیدن به اقدامات دایره‌ای مرتبط و ارزیابی تاثیرات این اقدامات را شامل می‌شود. گری می‌گوید: «مرحله اول مربوط به پایه‌ها و زیرساخت‌هاست. تقریبا فهرستی برای شهرها وجود دارد تا بتوانند جایگاهی را که امروز در آن قرار دارند و اینکه در آینده به کجا می‌خواهند بروند، ارزیابی کنند.»

این راهنما از طریق فرایند شناسایی اقدامات تعیین‌شده برای ارايه‌ جذاب‌ترین بازده، شهرها را در جهت توسعه چشم‌انداز و استراتژی بهبود دایره‌ای یاری می‌کند. این راهنما با تهیه نقشه همه «دارایی‌ها و محصولات» موجود در یک شهر برای طبقه‌بندی سطح بالایی از فرصت‌ها به منظور مدور بودن آغاز می‌شود. این کار با برجسته‌سازی «اقدامات دایره‌ای» که شهرها می‌توانند بر این دارایی‌ها و محصولات اعمال کنند مانند اشتراک‌گذاری، بازیافت، بازسازی، استفاده مجدد، جایگزینی و دیجیتال‌سازی ادامه می‌یابد.

خروجی‌های ناشی از اقدامات دایره‌ای، نتایجی مانند ساختمان‌های با مصرف انرژی بهینه‌تر، طول عمر بیشتر برای منابع آب یا استفاده گسترده‌تر از فضاهای عمومی را برجسته می‌کند.این راهنما همچنین طیف گسترده‌ای از توانمندسازها را که شهرها می‌توانند برای سرعت بخشیدن به این اقدامات استفاده کنند، برجسته می‌سازد. گری می‌گوید: «این توانمندسازها، ابزارهای بالقوه سیاست‌گذاری برای اقدامات دایره‌ای هستند.» به گفته او، «این توانمندسازها ممکن است شاخص‌های اصلی عملکرد، برنامه‌های تحقیق و توسعه، مشارکت‌های خصوصی - عمومی، آموزش، ظرفیت‌سازی و انگیزه‌های مالی برای اقدامات دایره‌ای را شامل شوند.»

• ‌مطالعه موردی

ارزش‌های U4SSC با یادگیری تجربه و اشتراک‌گذاری تجارب آموخته‌شده راهنمای شهرهای دایره‌ای به 17 مورد پژوهشی- پشتیبانی اشاره دارد. در نقشه راه از فرصت‌های متعدد برای مدور کردن و پتانسیل شهرها برای اقدام در این‌ مسیر یاد شده است. مطالعات موردی تنها نگاه اجمالی به این پتانسیل را ارايه‌ می‌دهد.

سریلانکا: در سریلانکا، هتلی وجود دارد که صرفا از مواد محلی تهیه شده و با نیروی محلی ساخته شده است. این هتل، به مردم جامعه امکان می‌دهد طیف وسیعی از مهارت‌ها و منابع درآمد جدید را توسعه دهند.

هند: شهرهای هند در حال ساخت جاده‌های جدید با استفاده از پلاستیک‌های بازیافتی، ایجاد زندگی جدید برای منسوجات از طریق بازیافت و اشتراک غذای اضافی هتل‌ها با افرادی هستند که ممکن است گرسنه باشند.

کانادا: این کشور، با استفاده از آب دریاچه عمیق، باعث بهبود بازده انرژی ساختمان شده و سپس با استفاده از تصفیه آب برای گردش آب آشامیدنی، ساختمان‌ها را خنک می‌کند.

اتریش: در اتریش، جوانان و بزرگ‌ترها برای به اشتراک گذاشتن فضاهای ارزشمند و البته مهارت‌ و دانش‌ خود در مکان‌های مشترک جمع می‌شوند.

امارات: در امارات متحده عربی، دولت دوبی در حال اشتراک‌گذاری زیرساخت‌ها و خدمات دیجیتال است که منجر به افزایش بهره‌وری و بهره‌وری عملیاتی می‌شود.

استرالیا: در استرالیا، برنامه‌ریزی مشارکتی، جوامع را قادر می‌سازد تا شب‌ یا آخر هفته‌ در فضاهای عمومی یا تجاری گردهمایی‌هایی را ترتیب دهند.

همچنین کتابخانه، ابزارها و کالاهای مصرفی در کانادا، انگلیس و فنلاند به صاحبان مشاغل خانگی و مشاغل دیگر، اجازه می‌دهد تا اقلام و وسایل مختلف را به جای خرید، اجاره کنند. در نتیجه، با این اقدام، ضایعات را کاهش می‌دهد.در این مطالعات موردی، مشاهده می‌کنیم که شهرها نه تنها زیرساخت‌ها و کالاها را به اشتراک می‌گذارند، بلکه مهارت‌ها و دانش‌ها را نیز با یکدیگر سهیم می‌شوند. در واقع، آنها جنبه‌های ذاتی اجتماعی شهرهای دایره‌ای را نشان می‌دهند.

• ‌سایر الگوها

در آمستردام، کارخانه کشتی‌سازی سابق DeCeuvel به عنوان «زمین بازی فناوری‌های پایدار» دوباره احداث شد.این مکان، سالانه ده‌ها هزار بازدیدکننده دارد. استفاده از انرژی خورشیدی و استفاده از گیاهان برای از بین بردن آلودگی خاک، نمونه‌ای از مدور بودن آن است.

در منطقه سابق بسته‌بندی گوشت شیکاگو، یک کارخانه سابق فرآوری گوشت با دیگر کارخانه‌های مستقر در منطقه از زباله‌های یکدیگر استفاده می‌کنند. دانه‌های خارج‌شده از یک کارخانه آبجوسازی به پرورش قارچ کمک می‌کند سپس این دانه‌ها، در بازار کشاورزان فروخته می‌شود. گروه‌های مدرسه‌ای می‌توانند در آزمایشگاه Closed Loop با چرخه حیات آن آشنا شوند.

در کدام شهرها، چشم‌اندازهای جامع از خیابان‌ها گرفته تا سیاست‌گذاران، در این زمینه، اجرا می‌شود؟ بروکسل پایتخت بلژیک، از معدود شهرهایی است که به این سمت، تمایل دارد.پایتخت اتحادیه اروپا در آخرین سال تلاش چهارساله Be Circular خود است. بیش از 220 شرکت، در زمینه بازنگری ساختمان‌ها، ساخت‌وساز، خرید، تدارکات، مواد غذایی و زباله مشارکت داشتند. شهر پیتربورو در انگلیس، قصد دارد تا سال 2050 به یک شهر مدور تبدیل شود.

• ‌درباره U4SSC بیشتر بدانیم

ابتکار متحد برای شهرهای پایدار هوشمند(U4SSC)، پلتفرم برای همکاری همه مبتکران شهرهای هوشمند است. این همکاری از پشتیبانی مجموعه متنوعی از تخصص‌های مختلف 17 شریک سازمان ملل متحد، بهره‌مند می‌شود. ابتکار متحد برای شهرهای پایدار هوشمند، ابتکار سازمان ملل متحد است که توسط اتحادیه ارتباطات راه دور (ITU)، کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا (UNECE) و برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد (UN-Habitat) هماهنگ شده است. ابتکار متحد برای شهرهای پایدار هوشمند به عنوان بستر جهانی برای حمایت از سیاست‌های عمومی و تشویق استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، برای تسهیل و سهولت انتقال به شهرهای پایدار هوشمند عمل می‌کند.

بیش از 100 شهر در سرتاسر دنیا با استفاده از شاخص‌های کلیدی عملکرد U4SSC بر اساس استانداردهای ITU، پیشرفت خود را در جهت اهداف توسعه پایدار سازمان ملل ارزیابی می‌کنند. پیاده‌سازی برنامه ابتکار متحد برای شهرهای پایدار هوشمند، با همکاری دولت‌های ملی و رهبران شهرها در ایجاد یک رویکرد جامع برای توسعه شهرهای هوشمند صورت می‌گیرد. این افراد و نهادها، با نگاهی به ارزیابی شاخص‌های کلیدی عملکرد و زمینه‌های ملی گسترده‌تر به منظور برنامه‌ریزی و عمل، از توسعه پایدار شهرها پشتیبانی می‌کنند.

• ‌از اقتصاد دایره‌ای تا شهر هوشمند

شهر پایدار هوشمند در قالب اقتصاد مدور (دایره‌ای، چرخشی) مفهوم پیدا می‌کند. شاید از همین رو، از شهر هوشمند به عنوان شهر دایره‌ای هم یاد می‌شود. بنابراین برای درک بهتر برنامه ابتکار متحد برای شهرهای پایدار هوشمند (U4SSC)، آگاهی درباره دو مفهوم اقتصاد مدور یا دورانی و شهر هوشمند، ضروری است.

اقتصاد مدور یا دایره‌ای، یک نظام اقتصادی است که هدف آن کاهش ضایعات و بیشترین استفاده از منابع است. در سیستم اقتصاد چرخشی، مصرف منابع ورودی، ضایعات خروجی و هدررفت انرژی با بستن یا کوچک کردن حلقه‌های مواد و انرژی کاهش می‌یابد. از طریق طراحی، نگهداری، تعمیر، استفاده مجدد، بازتولید و بازیافت، می‌توان به صورت بلندمدت به اهداف موردنظر دست یافت. اقتصاد چرخشی برای دستیابی به مدل‌هایی که از نظر اقتصادی و زیست‌محیطی پایدارند، بر حوزه‌هایی چون تفکر طراحی، تفکر سیستماتیک، گسترش طول عمر محصول و بازیافت متمرکز شده است.

از سوی دیگر، شهر هوشمند، شهری است که بر اساس آخرین نظریات تکامل‌یافته مدیریت شهری بر پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات، دارای شش معیار اصلی شامل حکمرانی هوشمند، شهروند هوشمند، محیط زندگی و محل زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل‌ونقل هوشمند و انرژی هوشمند باشد. به تعبیر دیگر، شهر هوشمند، فضای شهری است که از انواع مختلف سنسورهای الکترونیکی اینترنت اشیا، برای جمع‌آوری اطلاعات و سپس از این اطلاعات برای مدیریت کارایی دارایی‌ها، منابع و خدمات شهری استفاده می‌کند. این فرایند، شامل جمع‌آوری اطلاعات از شهروندان، دستگاه‌های مختلف و منابع شهری است که برای پایش و مدیریت ترافیک خودروها و سیستم‌های حمل‌ونقل، نیروگاه‌های برق، تاسیسات شهری، شبکه‌های تامین آب، مدیریت پسماند، کشف جرم، سیستم‌های اطلاعاتی، مدارس، کتابخانه‌ها، بیمارستان‌ها و دیگر خدمات اجتماعی، تحلیل و پردازش می‌شود.