سعید طاهری
ماجرای بکارگیری فناوری انقلابی نسل 5 موبایل (5G) در دنیا به واگذاری فرکانس‌ها و زیرساخت‌های مورد نیاز از سوی دولت‌ها به سال 2018 باز می‌گردد.
به جز کشورهای نخست و پیشتاز در این عرصه همچون آمریکا، چین و کره جنوبی، در منطقه کشورهای امارات، کویت، قطر، ترکیه و بحرین به مرور از سال 2018 تا 2020 پرونده آغاز توسعه نسل پنج را بسته‌اند.
در ایران اما زمزمه‌ها و مقدمات واگذاری این فرکانس‌ها بر اساس رصد اخبار، اظهارات و وعده‌های مسوولان وقت در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، به حدود سال 1394 می‌رسد.
در آبان ماه ۱۳۹۴ نخستین بار نام فرکانس 3500 در کنار مزایده واگذاری فرکانس‌های ۲۳۰۰ و ۲۶۰۰ شنیده شد، اما در آن مقطع برای این طیف فرکانسی تقاضایی نبود.
5 سال بعد در دیماه سال ۱۳۹۹ و در جریان نشست موسوم به «هفته ایران دیجیتال» سازمان رگولاتوری اعلام کرد که برای اولین بار مزایده رسمی باند ۳۵۰۰ مگاهرتز (باند طلایی 5G) در دستور کار قرار گرفته است.
مقطع بعدی وعده واگذاری این فرکانس به خرداد ماه سال 1400 باز می‌گردد که نسترن محسنی، معاون وقت رگولاتوری گفت: در خرداد ماه (سال 1400) کمیسیون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مشخص می‌کند فرکانس‌ها را به صورت مزایده به اپراتورهای همراه واگذار کند یا خیر؟
در اردیبهشت‌ماه سال 1401 مجددا وعده قبلی واگذاری فرکانس‌های نسل 5 مطرح شد و به سرنوشت وعده‌های قبلی دچار شد. این موضوع بار دیگر در سال 1402 هم مطرح شد و باز هم به نتیجه‌ای نرسید.
در دیماه سال 1403 در حالیکه مدت زیادی از استقرار دولت فعلی نمی‌گذشت، بار دیگر موضوع واگذاری‌ها مطرح شد و سرانجام در روزهای پایانی اردیبهشت‌ماه سال جاری قائم مقام وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد: دو شرکت خدمات ارتباطی رایتل و مخابرات ایران در مزایده واگذاری باندهای فرکانسی 3800-3600 مگاهرتز به ترتیب برنده بلوک اول و دوم فرکانسی شدند.
به عبارت دیگر این خبر کوتاه اما مهم در حالی منتشر شد که تنها 9 ماه از آغاز بکار ستار هاشمی به عنوان وزیر ارتباطات می‌گذرد و این گره حدودا 10 ساله شد.
اگرچه با توجه به سابقه موضوع و تلاش وزرای ارتباطات 3 دولت قبل برای به سرانجام رسیدن این مزایده، موضوع واگذاری فرکانس‌های مهم و حساس، ماه قبل بدون مراسم و تدارک ویژه‌‌ای برگزار شد، اما این موضوع آثار مهم و زیادی خواهد داشت.
واقعیت این است که نسل پنجم تلفن همراه یا فناوری 5G، تنها یک جهش در سرعت اینترنت نیست، بلکه سکوی تحول‌آفرینی است که زیرساخت بسیاری از فناوری‌های نوین و خدمات آینده‌محور را تشکیل می‌دهد. با واگذاری فرکانس‌های کلیدی این نسل، امکان بهره‌برداری واقعی از ظرفیت‌های کم‌نظیر آن در حوزه‌های متنوع فراهم می‌شود. 5G با ویژگی‌هایی همچون سرعت بسیار بالا، تأخیر بسیار پایین، پایداری ارتباطی و امکان اتصال هم‌زمان میلیون‌ها دستگاه، بستری برای تحقق مفاهیمی است که تا دیروز صرفاً در سطح نظری مطرح بودند.
یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که از 5G بهره‌مند می‌شود، صنعت و تولید هوشمند است. فناوری 5G زیرساخت اصلی «صنعت ۴.۰» محسوب می‌شود و ارتباط آنی و مطمئن بین ماشین‌ها، ربات‌ها و سامانه‌های هوشمند را ممکن می‌سازد. در این فضا، کارخانه‌ها می‌توانند با استفاده از حسگرها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی، تولید را در لحظه پایش و اصلاح کرده و بهره‌وری و کیفیت را به شکل بی‌سابقه‌ای ارتقاء دهند.
در حوزه سلامت دیجیتال، شبکه 5G امکان ارائه خدمات پزشکی از راه دور، جراحی رباتیک و پایش لحظه‌ای بیماران از طریق ابزارهای پوشیدنی را فراهم می‌کند.
همچنین، مدیریت هوشمند ترافیک شهری، پایش لحظه‌ای جاده‌ها، خودروهای اشتراکی و ارتباط بین خودروها (V2V) و زیرساخت‌ها (V2I) همگی در بستر 5G توسعه می‌یابند.
در شهرهای هوشمند، 5G زمینه‌ساز یکپارچه‌سازی خدمات شهری است. از کنترل هوشمند روشنایی معابر گرفته تا مدیریت مصرف انرژی، کنترل آلودگی هوا و سامانه‌های هشدار سریع در شرایط بحرانی، همگی بر بستر ارتباطی پایدار و پرظرفیت نسل پنجم قابل اجراست.
در بخش آموزش و سرگرمی، با واگذاری فرکانس‌های 5G ، امکان بهره‌برداری گسترده از واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR)، کلاس‌های تعاملی و استریم‌های سه‌بعدی فراهم می‌شود.
همچنین در حوزه کشاورزی هوشمند، پهپادهای پایش محصول، سنسورهای خاک و ماشین‌آلات خودکار به واسطه شبکه 5G می‌توانند عملکرد بهینه‌تری داشته باشند و مصرف منابع را کاهش دهند.
در نهایت، واگذاری فرکانس‌های نسل پنجم نه‌تنها یک الزام فنی برای توسعه شبکه است، بلکه گام اول در راه ورود به زیست‌بوم خدمات دیجیتال پیشرفته است.
