عصر ارتباط – علی عربلو – فناوری برای بسیاری از سازمان‌ها یک دارایی کلیدی بوده و به عنوان یک مزیت در محیط رقابتی تلقی می‌شود. از نقطه‌نظر ایمنی، فناوری با کاهش ضریب خطای انسانی تاثیر بسزایی در صنایع مختلف داشته است.
در دنیایی که تکنولوژی اهمیت روزافزونی دارد، مردم از آن در جنبه‌های زندگی روزمره استفاده می‌کنند. امروزه بسیاری از وظایف با کمک فناوری انجام می‌شود یا حتی به طور کامل توسط فناوری انجام می‌شود.
فناوری همچنین نقش بسیار مهمی‌در صنعت هوانوردی دارد؛ صنعتی که پایه‌های اصلی آن را علم فیزیک و آیرودینامیک تشکیل داده است. تقریبا 120 سال از زمانی که برادران رایت اولین پرواز خود را انجام دادند، می‌گذرد و فناوری هوانوردی از آن زمان پیشرفت‌های باورنکردنی داشته است.
اما با وجود این همه پیشرفت، همچنان مشکلاتی وجود دارد که تجربه پرواز را گاهی اوقات برای پرسنل خطوط هوایی و مسافران مکدر و تلخ می‌کند. برخی از این مشکلات باعث کاهش ضریب ایمنی پرواز شده و اثرات نامطلوب و گاه جبران‌ناپذیری دارد.
در حالی که آموزش خلبانی و رویه‌های بهتر منجر به بهبود ایمنی شده است، برخی از بزرگ‌ترین و چشمگیرترین پیشرفت‌های ایمنی در پرواز به دلیل ظهور فناوری‌های جدید است.
تحولات دیجیتال در حال بازسازی بسیاری از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان است. سازمان‌ها برای حل چالش‌های خود از فناوری‌های همچون هوش مصنوعی و اینترنت اشیا استفاده می‌کنند.
در این میان برخی فناوری‌های نوظهور، تجربیات پرواز را متحول کرده و آن را به یک صنعت مبتنی بر فناوری و مشتری‌محور تبدیل می‌کند. این فناوری‌ها عبارتند از:
1. فناوری بلاک‌چین
با توجه به محبوبیتی که فناوری بلاک‌چین در بخش مالی به دست آورده است، طیف گسترده‌ای از کاربردها را در سایر صنایع نیز مشاهده می‌کند. صنعت هواپیمایی به تازگی شروع به درک پتانسیل بلاک‌چین در جنبه‌های مختلف کرده است. اخیرا، ایرفرانس در حال توسعه استفاده از بلاک‌چین در بهبود فرایندهای عملیاتی، سیستم‌های امنیتی و حتی تجربیات مشتریان است.
با پیاده‌سازی فناوری بلاک‌چین خطوط هوایی می‌توانند با استفاده از اطلاعات ذخیره شده مسافران در پایگاه‌های غیرمتمرکز، خدمات مختلفی را به آنها ارایه دهند. اینجاست که مسافت‌های پروازی مسافران با خطوط مختلف هوایی تبدیل به دارایی‌های با ارزشی می‌شود و به کمک ساختارهایی از بلاک‌چین و توکن‌سازی این امتیازها فرصتی برای پیاده‌سازی خدمات مشتری محور ایجاد می‌شود.
همین فناوری می‌تواند در ایجاد یک سیستم امنیتی قوی برای مدیریت داده‌های مشتریان کاربرد داشته باشد.
2. واقعیت افزوده و واقعیت مجازی (AR/VR)
واقعیت افزوده فناوری جدیدی است که در آن بخشی از دنیای واقعی با اطلاعاتی که توسط کامپیوتر ساخته شده ترکیب می‌شود و به عبارتی المان‌ها و اطلاعاتی به دنیای واقعی از دریچه کامپیوتر اضافه می‌شود. در اینجا وجه تمایز واقعیت افزوده و واقعیت مجازی این است که در واقعیت مجازی همه چیز در کامپیوتر ساخته شده و چیزی از واقعیت به آن اضافه نشده است.
واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، انقلاب بزرگی در صنایعی مانند خرده‌فروشی، مراقبت‌های بهداشتی و غیره ایجاد کرده‌اند. صنعت خطوط هوایی نیز همین روند را دنبال می‌کند. در حال حاضر انتظار می‌رود یکی از واضح‌ترین کاربردهای این فناوری‌ها در فضای فرودگاه دیده شود، جایی که می‌توان تجربه فرودگاه را با کمک برنامه‌های مبتنی بر این فناوری افزایش داد. به عنوان نمونه می‌توان از فرودگاه گاتویک لندن نام برد که از این فناوری برای کمک به مسافران در جهت‌یابی مسیرهای پیچیده ترمینال‌های استفاده می‌کند. در همین فرودگاه از این تکنولوژی در امور کنترل ترافیک هوایی برای افزایش ایمنی حرکت هواپیماها نیز استفاده می‌شود.
3. هوش مصنوعی
هوش مصنوعی تجزیه و تحلیل اطلاعات، تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات، خدمات مشتری و بسیاری فرایندها و وظایف را ساده و خودکار کرده است.
با پیشرفت هوش مصنوعی، صنایع مختلف از آن برای ارتقای تجربه مشتری در هر نقطه استفاده می‌کنند. از روبات‌های چت گرفته تا ابزارهای تجزیه و تحلیلگر اطلاعات، موارد استفاده بی‌شماری از هوش مصنوعی وجود دارد. صنعت هوانوردی نیز از این قافله عقب نمانده و برای استفاده از این فناوری در حوزه‌های مشتری‌مداری و ایمنی سرمایه‌گذاری کرده است.
آنها از قدرت هوش مصنوعی برای مواردی همچون پرکردن خودکار اطلاعات پاسپورت مسافران، تحلیل سوابق انتخاب‌های آنها و ارایه پیشنهادات مختلف مانند صندلی، سرویس غذای درون پروازی و … استفاده می‌کنند.
در حوزه ایمنی، خطوط هوایی از هوش مصنوعی برای کمک به پیاده‌سازی سیستم تعمیر و نگهداری پیشگویانه استفاده کرده‌اند. به این ترتیب آنها به کمک ابزارها و حسگرهای نظارتی، سلامت هواپیما را بهتر مدیریت می‌کنند. این سیستم‌ها دارای سازگاری مناسب با دستگاه‌های رومیزی و موبایل هستند و تکنیسین‌های پروازی درهر زمان و مکانی می‌توانند به سوابق اطلاعاتی سلامت هواپیما دسترسی داشته باشند. آنها با دانستن وضعیت فنی هواپیما از طریق هشدارها، اعلان‌ها و سایر گزارشات، می‌توانند نقص‌های احتمالی را پیش‌بینی کرده و با برطرف کردن آنها باعث بهبود ایمنی، پیشگیری از تاخیرات و بهبود راندمان کلی آن ایرلاین شوند.
4. بیومتریک
فناوری بیومتریک تاثیر بسزایی در صنایع مختلف داشته است. این فناوری در صنایع هوانوردی به عنوان یک تلاش نوسازانه در بهبود تجربه مسافران و افزایش ضریب امنیتی به کار رفته است. با پیشرفت روزافزون هوانوردی، موارد استفاده از بیومتریک نیز افزایش یافته و تکامل می‌یابد.
موسسه بین‌المللی بیومتریک در گزارشی استفاده از این فناوری در هوانوردی را در سه حوزه مهم بیان کرده است.
حوزه امنیت
اما پس از حملات تروریستی در کشورهای مختلف به‌خصوص حمله تروریستی 11 سپتامبر، امنیت هوانوردی در فرودگاه‌ها به شدت تغییر کرد. در نتیجه این تغییرات، تاکید بیشتری بر تقویت سیستم‌های امنیتی و تشخیص هویت برای جلوگیری از خطرات احتمالی شد. با استفاده از یک سیستم امنیتی مبتنی بر بیومتریک.
در این گزارش تاکید شده است که مسافران را می‌توان از اولین لحظه‌ای که وارد محوطه فرودگاه می‌شوند به طور دقیق شناسایی کرد. این فناوری همچنین به تیم‌های امنیتی کمک می‌کند تا اطلاعات پاسپورت و ویزا را تایید کرده، مسافران و چمدان‌ها را به هواپیمای صحیح منتقل کنند. بدین ترتیب می‌توان از بیومتریک برای چیزی فراتر از امنیت استفاده کرد.
حوزه تجربه مسافر
به طور خلاصه با کاربرد بیومتریک می‌توان مسافران را توسط سنسورهای مخصوص در نقاط مختلف فرودگاه شناسایی کرده و با نزدیک شدن آنها به صفحات‌نمایش، اطلاعات مرتبط با پروازشان را نمایش داد. همچنین می‌توان به کمک بیومتریک مسافران کم‌توان را شناسایی کرده و توسط ویلچرهای خودکار به محل گیت خروجی حمل کرد. شرکت‌های هواپیمایی با دانستن محل دقیق مسافران می‌توانند جلوی تاخیرات احتمالی ناشی از عدم حضور به موقع آنها را بگیرند.
حوزه سلامت و ایمنی
آخرین نقشی که بیومتریک می‌تواند ایفا کند، رسیدگی به بزرگ‌ترین نگرانی موجود در بین مسافران امروزی است: ابتلا به یک بیماری. جهان همچنان با شیوع مداوم کووید-19 دست و پنجه نرم می‌کند و در نتیجه، ترس‌هایی که کل ناوگان هوایی را در سال 2020 زمینگیر کرد، همچنان باقی است.
فناوری بیومتریک می‌تواند در کاهش این نگرانی‌ها نقش داشته باشد. این گزارش توضیح می‌دهد که «مسافران امروزی می‌توانند از مبدا خود به مقصد بروند بدون اینکه نیاز باشد به جز بارشان، با چیز دیگری تماس فیزیکی داشته باشند یا به آن دست بزنند.»
علاوه بر این، بیومتریک می‌تواند به فرودگاه‌ها و هواپیماها کمک کند تا نقش حیاتی سلامت عمومی را ایفا کنند و در صورت رضایت مسافران، علائم و نشانه‌های بیماری‌های مختلف را زیر نظر بگیرند. شناسایی افرادی که تب یا علائم دیگر را تجربه می‌کنند می‌تواند به کارکنان پزشکی کمک کند تا در صورت بیمار شدن مسافران، عکس‌العمل بهتری داشته باشند.
5. اینترنت اشیا (IoT)
فناوری اینترنت اشیا در حال حاضر مسیر خود را به درون صنعت هوانوردی پیدا کرده تا آن را ایمن‌تر، هوشمندتر و کارآمدتر کند.
بسیاری از مردم در طول همه‌گیری کرونا چیزهای زیادی درباره کیفیت هوای کابین هواپیما آموختند. مسافرین با شنیدن نامی چون فیلتر هپا (HEPA) احساس آسایش بیشتری پیدا کردند. متخصصین هوانوردی مدت‌هاست که از خطرات بالقوه هوای ناپاک کابین هواپیما آگاه هستند.
به همین دلیل سازندگان هواپیما از بهترین فناوری‌های تصویه هوا برای سیستم تهویه درون‌پروازی استفاده می‌کنند. اینجاست که کاربرد اینترنت اشیا ملموس می‌شود. حسگرهای اینترنت اشیا، پتانسیل بالایی برای بهبود تهویه مطبوع دارند. در واقع باید گفت تهویه مطبوع یکی از اولین حوزه‌هایی است که فناوری اینترنت اشیا در آن به‌کار گرفته شد. حسگرهای مدرن در بسیاری از سیستم‌های گرمایش، تهویه و گردش هوا (HVAC) استفاده می‌شود.
در طول یک دهه آینده این احتمال وجود دارد که همه قطعات موجود در هواپیما به کمک این فناوری به هم متصل شده و سلامت آنها، از عملکرد موتور تا سیستم سرگرمی‌درون‌پروازی، در زمان واقعی نظارت شود. فناوری، چشم‌انداز هر صنعتی را تغییر داده و انقلاب دیجیتال در صنعت هوانوردی به تازگی آغاز شده است. در آینده نزدیک، با کاربرد فناوری‌های مختلف، مسافران تجربه سفر هوایی ایمن‌تر، لذت‌بخش‌تر و باارزش‌تری خواهند داشت.
* کارشناس هوانوردی