فرصت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد فضایی

رزنیکا رادمهر – اقتصاد فضایی طی دو دهه گذشته به دلیل تحولات مختلف، دگرگون شده است. ورود شرکت‌های خصوصی به این صنعت، مسیرهای جدیدی را برای تجارت در مدار زمین و فراتر از آن ایجاد کرده است.

این سفر با پرواز فضایی تجاری SpaceShipOne Scaled Composites در سال 2004 آغاز شد که توسط جایزه ایکس انصاری (Ansari XPrize) تامین مالی شده بود و قابلیت سفرهای فضایی با بودجه خصوصی را به نمایش گذاشت. این موفقیت، بستر لازم را برای پیشگامانی مانند SpaceX، Blue Origin و دیگران فراهم کرد تا به تلاش‌های تجاری شامل اکتشافات فضایی، پرتاب ماهواره، ماموریت‌های خدمه‌ای و غیره بپردازند.

آنیل گودس مدیر تحقیقات بین‌صنعتی EMEA IDC در گروه Industry Insights  در مقاله‌ای که به منظور تشریح فرصت‌های فاوا در اقتصاد فضایی تدوین کرده، نوشت: نمونه‌های کاملا شناخته‌شده، مانند فناوری GPS که سیستم‌های ناوبری ما را شکل می‌دهد و ماهواره‌هایی که پخش تلویزیونی را در خانه‌های ما میسر می‌سازند، بیانگر تاثیر فضا بر زندگی روزمره ما هستند. ما به شتاب اقتصاد فضایی توجه کرده و از آن، برای بررسی فرصت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات ناشی از فناوری و تحقیقات فضایی استفاده می‌کنیم.

هنوز گنجینه وسیعی از پتانسیل تجاری استفاده‌نشده در اقتصاد فضایی وجود دارد. طبق پیش‌بینی مکنزی، این بازار تا سال 2030 به ارزش یک تریلیون دلار می‌رسد، در حالی که اندازه آن در سال 2022 دو برابر شده است. این رشد بی‌سابقه بر چهار حوزه زیر تمرکز دارد:

• اول: فناوری‌های رصد زمین

فناوری‌های مشتق‌شده از فضا به رصد زمین منجر شده‌اند. آنها پیش‌بینی دقیق آب و هوا، مدیریت بلایا و نظارت بر محیط‌زیست، بهینه‌سازی مسیرها، ردیابی دارایی‌ها، نظارت بر زیرساخت‌ها و مدیریت زنجیره تامین را تسهیل می‌کنند. ماهواره‌های مجهز به سیستم‌های ICT پیشرفته، داده‌های ارزشمندی را جمع‌آوری می‌کنند و بخش‌های مختلف را توانمند می‌سازند.

در کشاورزی، داده‌های ماهواره‌ای برای بهینه‌سازی عملکرد محصول با نظارت بر عواملی مانند سطح رطوبت خاک و سلامت محصول کاربرد دارند. این داده‌ها کشاورزان را قادر می‌سازد تا درباره آبیاری، کوددهی و کنترل آفات، آگاهانه تصمیم‌گیری کنند و در نهایت، بهره‌وری را افزایش داده و استفاده از منابع را کاهش دهند.

در مدیریت بلایا، ماهواره‌ها در زمان وقوع بحران‌هایی مانند طوفان، آتش‌سوزی جنگل و سیل، آگاهی موقعیتی را در زمان واقعی ارائه می‌دهند. با نظارت بر تغییرات در الگوهای اقلیمی و وضعیت آن، مقامات می‌توانند تلاش‌های واکنش اضطراری را به طور موثر برنامه‌ریزی و هماهنگ کنند، آسیب را به حداقل برسانند و جان افراد را نجات دهند.

شرکت‌هایی مانند Maxar Technologies، تصاویر ماهواره‌ای و پلتفرم‌های تحلیلی ارائه می‌کنند که از صنایع در نظارت بر جنبه‌های مختلف زمین پشتیبانی می‌نمایند. همچنین Airbus Defense and Space با Maxar Technologies همکاری می‌کند تا توانایی تصویربرداری جهانی را از طریق پروژه‌های ماهواره‌ای افزایش دهد. همچنین بانک جهانی از تخصص Maxar در تصاویر ماهواره‌ای برای مدیریت ریسک بلایا و برنامه‌ریزی زیرساخت استفاده می‌کند. غول‌های معدنی مانند ریوتینتو (Rio Tinto) نیز، برای بهینه‌سازی اکتشاف و نظارت بر اثرات زیست‌محیطی به راهکارهای Maxar تکیه می‌کنند.

• دوم: ماهواره‌های ارتباطی و اتصال جهانی

صورت‌های فلکی ماهواره‌های کوچک در مدار پایین زمین، ارتباطات راه دور را متحول می‌کنند. این ماهواره‌ها، سرعت اینترنت سریع‌تر با تاخیر کمتر ارائه می‌دهند و سیستم‌های ماهواره‌ای سنتی و ISPهای زمینی را به چالش می‌کشند. به نحوی که اکنون معماری شبکه استارلینک، ارتباط یکپارچه بین ماهواره‌ها و ایستگاه‌های زمینی را تسهیل کرده و دسترسی به اینترنت پرسرعت را حتی در مناطق دورافتاده مانند جنگل‌های بارانی آمازون که فاقد زیرساخت‌های فنی هستند، تضمین می‌کند.

این رویکرد نوآورانه، ارتباط افراد و مشاغل را افزایش می‌دهد و فرصت‌های جدیدی را در مقابل ارائه‌دهندگان ارتباطات راه دور، محتوا و پلتفرم‌های تجارت الکترونیک می‌گشاید تا دسترسی و خدمات خود را در سطح جهانی گسترش دهند. همچنین تاثیر استارلینک در سراسر صنایع رو به گسترش است.

استارلینک برای Carnival Cruise Line (یک خط کشتی کروز بین المللی در فلوریدا)، ارتباط خدمه با افراد را تسهیل می‌کند و در عین حال، عملکردهای عملیاتی را در کشتی‌های کلاس جهانی خود افزایش می‌دهد. شرکت برایت‌لاین، یک شرکت حمل‌ونقل معتبر بین‌المللی، استارلینک را انقلابی در اتصال قطارها، اتصال مطمئن برای مهمانان و مسافران و ایجاد هیجان بین علاقه‌مندان به قطار می‌داند. در حوزه آموزش، مناطق مختلف مدارس شیلی، ارتقای قابل‌توجهی را برای اتصال از طریق استارلینک تجربه کرده‌اند؛ فناوری‌ای که معلمان و دانش‌آموزان را با اینترنت پرسرعت قوی و کارآمد، توانمند می‌کند.

• سوم: پزشکی از راه دور از فضا

همگرایی فناوری فضایی و مراقبت‌های بهداشتی، باعث نوآوری‌ قابل‌ توجه در حوزه پزشکی از راه دور شده و از سیستم‌های حضور از راه دور رباتیک برای مشاوره‌ و جراحی‌ تخصصی از راه دور استفاده می‌کند.

این سیستم‌ها با الهام از الزامات ماموریت فضایی برای فعالیت از راه دور، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی را قادر می‌سازند تا مراقبت خود را از بیماران مناطق دورافتاده یا محروم ارائه دهند و از موانع جغرافیایی فراتر روند. ادغام فناوری‌های مشتق‌شده از فضا در مراقبت‌های بهداشتی، ظرفیت ایجاد تحول در مراقبت از بیمار، رسیدگی به تفاوت‌های مراقبت‌های بهداشتی و بهینه‌سازی نتایج بالینی را به همراه دارد.

شرکت‌هایی مانند Intuitive Surgical که نمونه‌ سامانه جراحی داوینچی است، در پیشرفت سیستم‌های جراحی رباتیک نقش بسزایی داشته‌اند. این فناوری با افزایش دقت و کنترل، جراحی‌های کمتر تهاجمی را به طور قابل توجه، بهبود بخشیده است.

همچنین فناوری Single-Site Intuitive که برای رویه‌های خاص طراحی شده، با هدف به حداقل رساندن جای زخم و افزایش رضایت بیمار، مورد استفاده است. پلتفرم‌های رباتیک Intuitive از فناوری‌ تصویربرداری و تجسم با دقت بالا، مانند قابلیت‌های دید سه‌بعدی با وضوح زیاد و بزرگ‌نمایی استفاده می‌کنند. اینها به بهبود دقت جراحی و نتایج بهتر برای بیماران کمک می‌کند.

• چهارم: رباتیک و اتوماسیون فضایی

ربات‌های تخصصی برای اکتشاف فضایی، خدمات ماهواره‌ای و انجام وظایف در محیط‌های فضایی سخت، طراحی و توسعه می‌یابند. این ربات‌ها، ماموریت‌های مونتاژ، نگهداری، تعمیر و اکتشاف را انجام می‌دهند و از راه دور از زمین یا به طور مستقل کار می‌کنند. نقش حیاتی آنها در پیشبرد اکتشافات فضایی، آنها را برای ماموریت‌های آینده و اکتشافات علمی ضروری می‌سازد.

در این زمینه، شرکت هوافضای هانی‌بی رباتیکس (Honeybee Robotics)، ادغام رباتیک فضایی با کاربردهای زمینی را رهبری کرده و صنایعی مانند معدن، انرژی، تحلیل زیرساخت‌ها و کشاورزی را متحول می‌کند. این شرکت با استفاده از فناوری‌های برگرفته از فضا، سیستم‌های مستقل را توسعه می‌دهد؛ سیستم‌هایی که کارایی و ایمنی را در بخش‌های مختلف افزایش می‌دهند.

در حوزه معدن، سیستم‌های حفاری رباتیک و ابزارهای نمونه‌برداری، اکتشاف و استخراج منابع را در محیط‌های دورافتاده یا خطرناک تسهیل کرده، بهره‌وری را افزایش داده و خطرات عملیاتی را به حداقل می‌رسانند. در کشاورزی، سیستم‌های رباتیک، وظایفی مانند نمونه‌برداری از خاک، نظارت بر محصول و برداشت، بهینه‌سازی شیوه‌ها و تقویت عملکرد را ساده می‌کنند.

شرکت گاز و الکتریک اقیانوس آرام (PG&E)، از سکوهای رباتیک شرکت هانی‌بی، برای بازرسی و حفظ زیرساخت‌های حیاتی مانند خطوط لوله گاز طبیعی و انتقال برق استفاده می‌کند. این راهکارها، PG&E را برای انجام بازرسی از راه دور، تشخیص ناهنجاری‌ها و اجرای وظایف تعمیر و نگهداری، با کارآیی و ایمنی بیشتر توانمند می‌سازد. در همین رابطه، هانی‌بی با تولیدکنندگان تجهیزات کشاورزی مانند John Deere همکاری می‌کند تا ادغام فناوری‌های رباتیک در تجهیزات کشاورزی را بررسی کرده و راه‌حل‌های نوآورانه برای کشاورزی دقیق و مدیریت محصول به کشاورزان ارائه دهد.

• پنجم: فناوری اطلاعات و ارتباطات

اگر برخی برنامه‌های کاربردی تحقیقاتی را درنظر بگیریم و به فرصت‌های تجاری آینده نگاه کنیم، شکل دادن به زندگی در فضا مسیری برای حرکت است. در طول برنامه‌ریزی این ماموریت، ابزارهای فناوری به بهینه‌سازی مسیر، تخصیص منابع و مدیریت ریسک کمک می‌کنند و در زمینه استفاده کارآمد از منابع و دستیابی به اهداف ماموریت در محیط فضایی اطمینان می‌دهند.

از منظر عملیاتی، فناوری نظارت و کنترل فوری، ایجاد سیستم‌های فضاپیما و ارتباط بین مراکز کنترل زمینی و فضانوردان روی فضاپیما را میسر می‌سازد. با نگاهی به آینده، پتانسیل بسیار زیادی برای فناوری‌های ICT برای پشتیبانی از فعالیت‌های فرازمینی، مانند استخراج در مریخ یا کره ماه وجود دارد؛ جایی که رباتیک پیشرفته، هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل داده‌‌ها برای استخراج منابع ضروری است.

همان‌طور که به فرصت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد فضایی پایان می‌دهیم، بدیهی است فقط سطح موضوع را بررسی کرده‌ایم. فناوری فضایی در حال تغییر شکل صنایع، از ارتباطات راه دور گرفته تا مراقبت‌های بهداشتی است و چشم‌اندازهای فراوانی برای کسب‌وکار ارائه می‌دهد.

اقتصاد فضایی نه تنها به پیشرفت فناوری و همکاری علمی دامن می‌زند، بلکه کسب‌وکارها را به راه‌حل‌های پیشرفته مجهز می‌کند؛ راهکارهایی که در شرایط واقعی، آزمایش شده‌اند. صنایع با پذیرش فناوری‌های برگرفته از فضا مانند تصویربرداری ماهواره‌ای و سنجش از دور، کارآیی را افزایش می‌دهند، منابع را بهینه می‌کنند و تصمیم‌های حیاتی را به طور موثرتر اتخاذ می‌کنند.

همگرایی فناوری فضایی با بخش‌های مختلف، نیاز به اکوسیستم فناوری قوی و اتصال متقابل را برجسته می‌کند. این ادغام، تقاضا برای فناوری‌های کلیدی ارتباطات و اطلاعات، مانند تجزیه و تحلیل داده‌ها، ارتباطات راه دور، رایانش ابری، هوش مصنوعی و رباتیک را افزایش می‌دهد.

تجزیه و تحلیل داده‌ها، با استفاده از ماهواره‌ها، به کشاورزی دقیق و مدیریت بلایا کمک می‌کند. نوآوری‌های مخابراتی، مانند صورت فلکی ماهواره‌ای کوچک، اتصال جهانی را گسترش می‌‌دهد. رایانش ابری، داده‌های گسترده‌ای را از تصاویر ماهواره‌ای، پردازش و نوآوری را تقویت می‌کند. هوش مصنوعی داده‌های ماهواره‌ای را برای بهینه‌سازی منابع و برنامه‌ریزی شهری، تجزیه و تحلیل می‌کند. همچنین رباتیک مبتنی بر هوش مصنوعی، وظایف خود را از بازرسی زیرساخت‌ها تا روش‌های جراحی، به طور مستقل انجام می‌دهد.

در این مسیر، همکاری در صنعت، سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه و اجرای بیشتر برنامه‌های کاربردی فناوری فضایی، دریچه‌ای به سوی بازارهای جدید  می‌گشاید، نوآوری را هدایت می‌کند و رشد فناوری را تداوم می‌بخشد.

نویسنده