آزاده کیاپور – بسیاری از زنان مشهور در علوم رایانهای از چالشهای موجود در بسترهای مردسالارانه عبور کردهاند. مشارکت آنها در علوم رایانهای، مزایایی درباره یادگیری کدنویسی، برنامهنویسی، توسعه نرمافزار و موارد دیگر را برای همه ما، با سرعت و سطح قابل هضمتر، به ارمغان آورده است. بر اساس گزارش وبسایت ComputerScience.org، تنها 20 درصد متخصصان علوم رایانه مدرن، زن هستند. اکنون برای درک اینکه چگونه تاثیر زنان در حوزه کامپیوتر، بسیار بیشتر از این درصد کوچک است، 15 زن مشهور در عرصه علوم رایانه و فناوری را معرفی خواهیم کرد.
گریس شگفتانگیز!
احتمالا قبلا نام گریس هاپر را شنیدهاید. جشن گریس هاپر، بزرگترین گردهمایی سه روزه زنان در حوزه فناوری است که به نام او نامگذاری شد. گریس موری هاپر، همچنین به عنوان “گریس شگفتانگیز” شناخته میشود که با یکی از اولین برنامهنویسان برای هاروارد مارک 1 و توسعه یک کامپایلر که بعدا برای ایجاد زبان برنامهنویسی COBOL مورد استفاده قرار گرفت، تاریخساز شد. زبانهای برنامهنویسی سطح بالا مانند COBOL در ابتدا دلهرهآور به نظر میرسند. به همین دلیل است که درگیر شدن با یک زبان برنامهنویسی سادهتر مانند HTML، به تسهیل فرایند درک نحوه عملکرد برنامهنویسی کمک میکند. میانگین زمان یادگیری زبانآموزان جدید برای HTML، دو هفته است.
*اولین برنامهنویس زن
اولین برنامهنویس زن در تاریخ علوم رایانه، آدا لاولیس است. او در سال 1815 در لندن به دنیا آمد و به عنوان پیشگام برنامهنویسی رایانه شناخته میشود. لاولیس، مسوول ایجاد برنامههای کاربردی برای موتور تحلیلی بود که اولین کامپیوتر عمومی جهان محسوب میشود. زبان برنامهنویسی سطح بالا به نام Ada به نام او، نامگذاری شده است.
فارغ از این دو زن پیشگام، 15 زن مشهور در حوزه علوم رایانه و فناوری، در زیر، معرفی شدهاند:
1 – فرانسیس الیزابت آلن، دانشمند کامپیوتر و معلم ریاضی
فرانسیس الیزابت آلن، علاقه زیادی به تدریس داشت و مدرک لیسانس ریاضیات و دوره تخصصی تکمیلی فیزیک را در دانشگاه ایالتی نیویورک در شهر آلبانی (آمریکا) دریافت کرد. او پس از دریافت مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه میشیگان در زمینه تدریس، گواهینامه دریافت کرد و سپس به IBM پیوست تا زبان برنامهنویسی فرترن (Fortran) را آموزش دهد. پس از آن، بیشتر دوران کاریاش را در IBM، صرف کمک به توسعه تکنیکهای کامپایلرهای بهینهسازی مدرن کرد که پایه اجرای موازی خودکار مدرن است.
2 – جوآن کلارک، رمزنگار و سکهشناس
جوآن کلارک، یک رمزنگار و سکهشناس است که در مدرسهGovernment Code و Cypherاستخدام شد و سپس برای کار در پارک Bletchley در بخش معروف به Hut 8 مستقر شد. او تنها تمرینکننده زن در حوزه Banburismus است که یک فرایند جدید رمزنگاری توسعهیافته توسط آلن تورینگ بود. کلارک بیشتر به عنوان یک رمزشکن در ایستگاه خود در طول جنگ جهانی دوم شناخته شد و نقش مهمی در پروژه انیگما ایفا کرد؛ جایی که ارتباطات مخفی آلمان نازی را رمزگشایی کرد.
3 – مارگارت هیفیلد همیلتون، دانشمند کامپیوتر و مهندس سیستم
ماگارت همیلتون یک دانشمند کامپیوتر و مدیر بخش مهندسی نرمافزار در آزمایشگاه ابزار دقیق MIT بود. قبل از آن، او به عنوان یک برنامهنویس کار میکرد که نرمافزاری را برای نمونههای اولیه در پروژه SAGE نوشت و طراح سیستم ماموریت فضایی آپولو بود. تمرکز همیلتون بر مشروعیت بخشیدن به توسعه نرمافزار، دلیلی است که امروزه میتوانیم آن را مهندسی نرمافزار بنامیم. بدون او، مهندسی نرمافزار به عنوان یک رشته علمی در نظر گرفته نمیشد.
4 – ادیت کلارک، مهندس برق
ادیت کلارک با تبدیل شدن به اولین زن برای تقریبا همهچیز در زمینه مهندسی برق، راه را برای همه زنان در این عرصه هموار کرد. او اولین زنی است که به عنوان یک مهندس برق حرفهای در تاریخ ایالات متحده شناخته میشود، اولین زنی است که مدرک کارشناسی ارشد مهندسی برق را در MIT گرفت و اولین استاد زن در مهندسی برق است و بسیاری افتخارات دیگر. کلارک در تحلیل سیستم قدرت الکتریکی تخصص داشت. وی همچنین اولین زنی بود که مقاله خود را در موسسه مهندسان برق آمریکا ارایه کرد. مقاله کلارک، راهحلی برای کمک به ایجاد سیستمهای کارآمد بزرگ برای خطوط انتقال ارایه کرد.
5 – کارول شاو، طراح بازیهای ویدیویی
کارول شاو یکی از اولین طراحان و برنامهنویسان زن در صنعت بازیهای ویدیویی است. هنگامی که در حوزه آتاری کار میکرد، به عنوان یکی از بهترین برنامهنویسان بود که در آن بازیهایی مانند تیکتاک سهبعدی طراحی کرد. شاو بیشتر به خاطر کارش روی River Raid برای Atari 2600 شناخته شده است. طراحی پیچیده بازی، مانع دشواری برای Atari 2600 بود. مهارتهای طراحی بازی استادانه شاو به او اجازه داد تا شاهکار خلق کند. او توانست راه را برای زنان آینده هموار سازد.
6 – آیدا رودز، ریاضیدان
آیدا رودز که با نام هاداسا ایتزکوویتز نیز شناخته میشود، ریاضیدانی است که بخشی از یک گروه تاثیرگذار زنان در توسعه اولیه رایانه است. او مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد ریاضیات را از دانشگاه کرنل دریافت کرد و اندکی بعد به پروژه جداول ریاضی پیوست. رودز یکی از اولین توسعهدهندگان در تجزیه و تحلیل سیستمهای برنامهنویسی بود. او به همراه همکارش زبان برنامهنویسی C-10 را طراحی کرد. رودز بعدا به دلیل مشارکت در پیشگامی طراحی عملکردی و کاربردهای تجهیزات الکترونیکی دیجیتال، مدال طلا دریافت کرد.
7 – آنیتا بورگ، دانشمند کامپیوتر
فعال زنان، آنیتا بورگ نه تنها یک دانشمند کامپیوتر بود بلکه یک مدافع بزرگ پیشرفت زنان در برنامهنویسی نیز به شمار میرود. او از دانشگاه نیویورک با مدرک دکترا فارغ التحصیل شد. در علوم رایانه، یکی از بنیانگذاران «سیسترز»، یک انجمن آنلاین برای زنان درخصوص بحث درباره تجربیات محل کار است. در سال 1994، جشن گریس هاپر را راهاندازی کرد. بورگ توانست موسسه زنان در فناوری را ایجاد کند. این موسسه، حمایت و برنامههایی را برای زنانی که در حوزه فناوری فعالیت میکردند و کسانی که به فکر استفاده از آن بودند، ارایه میکرد. کمکهای او به شدت، باعث پیشرفت زنان در حوزه فناوری شده است.
8 – رادیا جوی پرلمن، برنامهنویس و مهندس شبکه
رادیا جوی پرلمن، یک برنامهنویس و مهندس شبکه است که در سنین پایین، علاقه فراوانی به ریاضیات و علوم پیدا کرد. او مدرک لیسانس و فوقلیسانسش را از دانشگاه MIT در ریاضیات دریافت کرد و بعدا در مقطع دکترا ادامه داد. در علوم رایانه، پرلمن به دلیل اختراع الگوریتم و پروتکل درخت پوشا شناخته شده است. این پروتکل برای کمک به پلهای شبکه در یافتن حلقهها در یک LAN ضروری شناخته شد. او کمکهایی عمده به پروژههای پروتکل دیگری مانند CLNP داشته و جوایز متعددی از جمله جایزه USENIX Lifetime Achievement را دریافت کرده است.
9 – برنامهنویسان ENIAC
برنامهنویسان ENIAC، تیمی متشکل از شش زن جوان هستند که با همدیگر، روی اولین کامپیوتر قابل برنامهریزی تمامالکترونیکی جهان کار کردند. کاتلین مکنولتی ماچلی آنتونلی، ژان جنینگز بارتیک، فرانسیس اسنایدر هولبرتون، مارلین وسکوف ملتزر، فرانسیس بیلاس اسپنس و روث لیچترمن تیتلبام، همگی برای اداره ENIAC در طول جنگ جهانی دوم انتخاب شدند. آنها از ابتدا برنامهنویسی کردند زیرا هیچ زبان برنامهنویسی یا ابزاری در آن زمان وجود نداشت. این تیم، عمدتا از نمودارهای منطقی و محاسبات مسیرهای بالستیک بسیار پیچیده برای کمک به ENIAC، به منظور پرتاب مسیرهای موشکی دقیق در عرض چند ثانیه استفاده میکرد.
10 – کاترین جانسون، ریاضیدان
کاترین جانسون، دانشآموز باهوشی بود که در سن 13 سالگی به دبیرستان رفت و یکی از سه دانشآموز سیاهپوستی شد که برای شرکت در مدرسه فارغالتحصیلی تازه ادغامشده ویرجینیای غربی انتخاب شدند. بزرگترین اقدامات و دستاوردهای او، زمانی اتفاق افتاد که به کمیته مشاوره ملی هوانوردی (NACA) پیوست. او روی تحلیل مسیر اولین پرواز فضایی انسان در آمریکا کار کرد. محاسبات جانسون، امکان همگامسازی ماژول مداری پروژه آپولو را با ماژول فرماندهی و سرویس در مدار ماه فراهم کرد. جانسون در سال 2015، مدال آزادی ریاستجمهوری را دریافت کرد.
11 – کارن اسپارک جونز
کارن اسپارک جونز، دانشمند کامپیوتر، ابتدا تاریخ و فلسفه خواند و قبل از اینکه به علوم کامپیوتر بپردازد، به عنوان معلم کار میکرد. او به کار در واحد تحقیقات زبان کمبریج ادامه داد و در آنجا 9 کتاب و مقاله متعدد منتشر کرد. اسپارک جونز بیشتر به خاطر آثارش در ترکیب زبانشناسی، آمار و حمایت از زنان در رشته خود، شناخته شده است. او فرکانس مستند معکوس را توسعه داد که عامل حیاتی در ایجاد موتورهای جستوجوی امروزی است. دانشکده محاسبات و ساختمانهای مهندسی دانشگاه هادرسفیلد به افتخار او تغییر نام داد.
12 – الیزابت فاینلر، دانشمند اطلاعات
الیزابت فاینلر قبل از اینکه وارد حوزه فناوری شود، در زمینه متفاوتی مطالعه کرد. او قبل از تلاش در عرصه جمعآوری دادهها، در مقطع دکترای دانشگاه پوردو در حوزه بیوشیمی فعالیت کرد. او به مرکز تحقیقات augmentation پیوست و به مدت دو سال، مرکز اطلاعات شبکه را اداره کرد. فاینلر و همکارانش، سیستم URL داخلی را توسعه دادند که اکنون از آن استفاده میکنیم و شامل متون دامنه مانند com، edu، org و غیره است. او در حوزه مدیریت NIC اینترنتی علمی ناسا به فعالیت خود ادامه داد و در سال 2013، جایزه خدمات Jonathan B. Postel را به دلیل مشارکت در مراحل اولیه توسعه اینترنت دریافت کرد.
13 – شافی گلدواسر، دانشمند کامپیوتر
شافی گلدواسر، دانشمند رایانه است که لیسانس خود را در رشته ریاضیات و علوم از دانشگاه کارنگی ملون و کارشناسی ارشد و دکترای خود را در حوزه علوم کامپیوتر از دانشگاه برکلی کالیفرنیا دریافت کرد. او جوایز متعددی از جمله جایزه گریس موری هاپر و جایزه تورینگ را دریافت کرده است. گلدواسر بیشتر به خاطر کارش در توسعه سیستمهای رمزنگاری شناخته شده است. او رمزگذاری احتمالی به نام سیستم رمزگذاری Blum-Goldwasser را اختراع کرد که به ایجاد استاندارد امروزی برای رمزگذاری دادههای امنیتی کمک کرد. او دو بار، برنده جایزه گودل در علوم نظری کامپیوتر شده است.
14 – ادل گلدبرگ، دانشمند کامپیوتر
ادل گلدبرگ یک دانشمند کامپیوتر بود که در PARC به عنوان دستیار آزمایشگاهی و تحقیقاتی کار میکرد؛ جایی که او و همکارانش Smalltalk-80 را توسعه دادند. این، یک فرمت نوآورانه بود که میتوانست اشیا را از طریق برنامهها به طور یکپارچه منتقل کند. گلدبرگ و تیمش به معرفی و توسعه Simula 67 پرداختند که یک تنظیم برنامهنویسی است و پنجرهها را روی صفحههای نمایش گرافیکی همپوشانی میکند. آنها پیشگام قالبهای مورد استفاده در طراحی نرمافزاری امروزی شدند.
15 – باربارا لیسکوف، دانشمند کامپیوتر
باربارا لیسکوف، استاد موسسه ام.آی.تی، یک دانشمند کامپیوتر است. او قبل از اینکه برای تحصیلات تکمیلی، وارد علوم کامپیوتر شود، در دانشگاه برکلی کالیفرنیا، ریاضیات و فیزیک خواند. او اولین زنی است که دکترای علوم کامپیوتر را از استانفورد آمریکا دریافت کرد. زمانی که لیسکوف در Mitre کار میکرد، با یکی از همکارانش، تعریفی از زیرتایپسازی به نام اصل جایگزینی لیسکوف ارایه کردند. کمکهای او در عرصه طراحی زبانهای برنامهنویسی، روششناسی و سیستمهای توزیعشده، جایزه تورینگ را در سال 2008، برایش به ارمغان آورد.
زنان در بین چالشهای ناشی از شکاف شدید جنسیتی دهه ۱۹۰۰ و حتی اکنون، پشتکار داشتهاند و پیشرفتهای علمی ایجاد کردهاند که به ما اجازه میدهد امروز به راحتی از این فناوریها استفاده کنیم. برای الهام گرفتن بیشتر در این زمینه، میتوان برخی از نقلقولهای اصلی علوم رایانه را بررسی کرد. هر یک از این زنان، سفر خود را در حوزه برنامهنویسی، مهندسی، ریاضیات و… از مسیرهای ویژهای آغاز کردهاند. امروزه، این، یک قدم مهم است که فرزندتان را در سنین پایین، درگیر کدنویسی کنید. کلاسهای آنلاین علوم رایانه، منبع عالی و در دسترس، برای استفاده کودکان است.
