عصر ارتباط –
عباس پورخصالیان
از آنچه طی دو سال اخیر در این تورنمنت رخ داده، میشود فهمید که “پایداریها” و “کمیسیون مشترک بررسیکننده طرح حمایت از حقوق کابران در فضای مجازی” به احتمال قوی، از دور رقابتهای تاکنونی مسابقات ملی فوتسال “طرح صیانت” حذف شدهاند، و باقیماندگان در این دور از رقابتهای “جام ملی”، به نظر میرسد اینها باشند:
– «سازمان نظام صنفی رایانهای تهران»،
– «مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی»،
– «مرکز ملی فضای مجازی»،
– «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات»،
– «معاونت قوانین مجلس» و
– «هیات مدیره مجلس شورای اسلامیایران».
این در حالی است که:
- «سازمان نظام صنفی رایانهای تهران» نخستین نسخه طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» را نه صیانت از کاربران، بلکه مخدوش کردن فضا برای کاربران و کسبوکارهای فضای مجازی میداند که نتیجه عدم درک درست داشتن طراحان آن از مختصات فنی و اقتصادی زیستبوم دیجیتالی کشور بوده است.
- «مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی» نیز در نامهای به رییس کمیسیون مشترک بررسی طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی، ضمن بر شمردن ایرادات متعدد متن طرح، خواستار تخصیص زمان بیشتر برای اصلاح آن شده و ذکر کرده بود که این طرح مغایر با قانون اساسی است و تبعات مختلفی همچون (تشدید) مهاجرت را به دنبال خواهد داشت.
- رییس مرکز ملی فضای مجازی هم بیان کرده بود که طرح حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی پختگی لازم را ندارد، (و) با توجه به (وجود) مخالفت وسیع اجتماعی و سایر اشکالات، صلاح نیست که این طرح ادامه پیدا کند. این در حالی بود که اعضای شورای عالی فضای مجازی تاکید کرده بودند که وظیفه قانونگذاری (برای کنترل فضای مجازی) بر عهده مجلس شورای اسلامیاست (و لذا باید) طرح صیانت در مجلس به سرانجام برسد، اتفاقی که منجر به تدوین کلیات طرح صیانت و ارایه آن به مجلس شد.
- اکنون (در اواسط بهار 1401) به نظر میرسد تصمیم نمایندگان مجلس در نهایت این است که روند بررسی و تدوین طرح صیانت باید در شورای عالی فضای مجازی ادامه یابد؛ به رغم آن که پیشتر اعضای شورای عالی فضای مجازی، تعیین سرنوشت طرح صیانت را بر عهده مجلس گذاشته بودند. البته پیش از اعلام ارجاع طرح صیانت به شورای عالی فضای مجازی، رسانهای شده بود که پس از «پایان یافتن مهلت قانونی بررسی طرح موسوم به صیانت در کمیسیون مشترک»، گویا روز دوشنبه ۲۲ فروردین سال ۱۴۰۱ جلسه غیرعلنی نمایندگان برگزار شد تا درباره باقی ماندن این طرح در کمیسیون مشترک بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی تصمیمگیری شود و در نتیجه آن جلسه غیرعلنی، نمایندگان مجلس با باقی ماندن این طرح در کمیسیون مشترک، ابراز مخالفت کردند.
– در نهایت، مشاور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، خبر داد که با نامه رییس مجلس شورای اسلامی، طرح موسوم به صیانت، برای بررسی به شورای عالی فضای مجازی ارجاع شده است. دبیر شورای عالی فضای مجازی هم خبر مذکور را با این جملات تایید کرد که رییس مجلس در نامهای به رییس شورای عالی فضای مجازی درخواست کرده است که دولت و شورای عالی فضای مجازی سیاستهای کلان مربوط به فضای مجازی را مشخص کنند.
آیا اکنون جنجالها درباره بررسی طرح صیانت در مجلس را خاتمه یافته باید تلقی کرد؟ – متاسفانه، چنین به نظر نمیرسد!
این جنجال، سریالی ادامهدار است!
طرحی که در آخرین هفته فروردین 1401 با رأی نمایندگان، از فضای نیمهباز کمیسیون مشترک به صحن علنی مجلس آمد، اما بالاخره، با نامه قالیباف به رییس شورای عالی فضای مجازی، فعلا از دستور کار مجلس خارج شده است، با این حال اما میتواند سریالوار، جنجال آفرین باشد.
*اقدام هوشمندانه قالیباف
برخی از ناظران، ارجاع دادن طرح صیانت به مرکز ملی فضای مجازی را اقدام هوشمندانه شخص قالیباف تلقی کردهاند و باور دارند که ارجاع طرح صیانت به شورای عالی فضای مجازی از سوی قالیباف، سه دلیل دارد:
– نخست این که او در اسفند سال گذشته بیان کرده بود که امروز فضای مجازی در زندگی مردم کاربرد فراوانی دارد و […] باید حواسمان جمع باشد که با زندگی مردم بازی نکنیم! به این ترتیب، او مخالفت خود را با این طرح جنجالی مورد بحث اعلام کرده بود،
– دوم به این دلیل که او احتمالا خود را برای نامزدی ریاستجمهوری چهاردهم آماده میکند. این احتمال را محمد مهاجری، فعال رسانهای اصولگرا دلیل موافقت محمدباقر قالیباف به بازگشت طرح صیانت به صحن میداند. به باور مهاجری، قالیباف سه سال دیگر میخواهد در این کشور نامزد ریاستجمهوری شود، اگر خاطرات بدی از ریاست او بر مجلس در اذهان عمومیشکل بگیرد، قاعدتا این مساله به نفع او نخواهد بود. قالیباف حتی اگر اعتقادی به طرح صیانت هم داشته باشد، حاضر نیست خودش را قربانی اهداف پایداریها کند.
– دلیل سوم میتواند تدبیر قالیباف برای مصون نگه داشتن دور یازدهم مجلس از حملات کاربران فضای مجازی باشد.
به این ترتیب، قالیباف با فرستادن توپ طرح صیانت به زمین شورای عالی فضای مجازی از هجمهها و حملات بیشتر به خود و به مجلس یازدهم جلوگیری میکند.
*تقدیر طرح صیانت
در روزهای پایانی فروردین 1401 یکی از پژوهشگران مرکز تحقیقات مخابرات ایران از نگارنده، درخصوص تقدیر طرح صیانت پرسید. پاسخ دادم: به باور من، تصویب طرح صیانت، دیر یا زود دارد اما سوخت و سوز ندارد.
دلیلش را پرسید؛ گفتم: به دلیل اهمیت هسته مرکزی طرح صیانت که همانا “صندوق حمایت از خدمات پایه کاربردي داخلی و محتواي مرتبط” است!
در ماده سیزدهم طرح مذکور صحبت از حقوقی و قانونی کردن تشکیل یک صندوق حمایتی جدید است به نام “صندوق حمایت از خدمات پایه کاربردي داخلی و محتواي مرتبط” آن هم به عنوان موسسهای دولتی که هسته مرکزی طرح و میدان مغناطیسی قدرتمندی برای جذب مخاطبان نهادی طرح است، مخاطبانی که عمدتا عضو شورای عالی فضای مجازی و عضو هیات امنای “صندوق حمایت از خدمات پایه کاربردي داخلی و محتواي مرتبط” هستند؛ در حالی که هر کسی میتواند حدس بزند که این همانی مقرراتگذاران و ذینفعان، چه بر سر محتوای این صندوق خواهد آورد.
بقیه مواد طرح مورد بحث، مربوط هستند به منابع مالی و اعتباری پُر کردن صندوق، و مقررات مربوط به حمایت مالی کردن از تولیدکنندگان خدمات پایه کاربردي داخلی و محتواي مرتبط! در حالی که از قبل معلوم است، ذینفع بزرگ کیست؟ و جام زرین مسابقات فوتسال “طرح صیانت” به کدام نهاد میرسد؟ بزرگترین و قویترین تولیدکننده خدمات پایه کاربردي داخلی و محتواي مرتبط، در کشور، همانا سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامیایران است.