در کمتر از یک دهه از ظهور رسانه‌های اجتماعی این رسانه‌ها از شکل پلتفرم‌هایی صرفاً سرگرم‌کننده به یک بخش کاملاً یکپارچه از هر جنبه از زندگی روزمره تبدیل شده است. پلتفرم‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی بنا بر امکانات و قابلیت‌هایی که ارائه می‌دهند سلایق گروه‌های مختلف کاربران را پوشش داده‌اند؛ اما بر کسی پوشیده نیست که اینستاگرام به عنوان کاملترین و محبوب‌ترین پلتفرم رسانه‌های اجتماعی در بین کاربران دنیا برای حضور و فعالیت کسب‌وکارهای آنلاین حیاتی است.
اینستاگرام پلتفرمی برای سرگرمی یا کسب‌وکار آنلاین
اگرچه فیس‌بوک بیشترین کاربر را در میان کاربران رسانه‌های اجتماعی در دنیا دارد، اما اینستاگرام به دلیل جذابیت‌های بصری و امکانات گسترده برای اشتراک‌گذاری متن، تصویر و ویدئو در شکل‌های مختلف تا حد زیادی نیاز مخاطبان خود را برای تعامل در شبکه‌های اجتماعی برطرف کرده است؛ به ویژه با توجه به اینکه برندها، نرخ تعامل را در اینستاگرام ۱۰ برابر بیشتر از فیس‌بوک می‌دانند. این غول رسانه‌های اجتماعی که در ابتدا به عنوان یک پلتفرم برای به اشتراک‌گذاری تصاویر راه‌اندازی شد، حساب‌های تجاری را در مسیر خود قرار داد. از آنجایی که بیشتر مردم، محصولات جدید را از طریق اینستاگرام کشف می‌کنند، روشن است که این یک پلتفرم فوق‌العاده جذاب برای مشاغل است.
اینستاگرام دومین پلتفرم پربازدید پس از فیس‌بوک است که بیش از یک میلیارد کاربر فعال ماهانه و ۵۰۰ میلیون استوری روزانه دارد. این پلتفرم ۱۴۰ میلیون کاربر در ایالت متحده دارد. ۸۱ درصد از مردم اینستاگرام برای کمک به تحقیق در مورد محصولات و خدمات استفاده می‌کنند. حدود ۷۱ درصد از مشاغل ایالات متحده از اینستاگرام استفاده می‌کنند.
فیلترینگ، دیواری در برابر کسب‌وکارها
قطعی اینترنت با هدف کنترل ناآرامی‌های شهریور و مهرماه و به دنبال آن فیلترینگ اینستاگرام و پیام‌رسان واتساپ سد بزرگی در برابر فعالیت‌های کسب‌وکارها ایجاد کرد و مشکلاتی جدی برای تجارت الکترونیک به وجود آورد. صاحبان کسب‌وکارهای اینستاگرامی در این مدت آسیب‌های زیادی دیده‌اند و آینده مبهم کاری نگرانی‌های فراوانی را برایشان ایجاد کرده است.
«علیرضا اعتضادی» مدیر یک آژانس تبلیغاتی که مشتریان نامداری چون همراه اول، آپ و اسنپ مارکت دارد در این باره می‌گوید: در شهریورماه یک تیم قوی با فعالیت گسترده داشتیم و علاوه بر ۳ بنیانگذار، ۱۲ نیروی جدید جذب کرده بودیم اما در پایان مهرماه به دلیل فیلترینگ اینستاگرام و محدودیت‌های کار در آن مجبور شدیم؛ همه این ۱۲ نیرو را تعدیل کنیم.
یکی از صاحبان کسب‌وکار اینستاگرامی در زمینه تولید و فروش پوشاک با ۴۵ هزار دنبال‌کننده در اینستاگرام، از کاهش درآمدش از ماهی ۶۰ میلیون به ۲۰ میلیون و کم‌شدن تعداد کارکنان بخش فروش از ۷ نفر به ۳ نفر در جریان فیلترینگ این پلتفرم شکایت داشته و اظهار می‌کند محدودیت‌های اعمال شده در این رسانه اجتماعی در جریان حوادث اخیر امکان فعالیت را بسیار سخت کرده است.
صاحب یک صفحه که به ساخت‌وفروش قطعات چوبی و دکور مشغول بوده و از مراکز مهمی همچون سفارتخانه‌ها نیز سفارش کار داشته، با ۱۳۰۰ نفر دنبال‌کننده در این صفحه که در چند سال فعالیت به دست آورده، در ارتباط با وضعیت فیلترینگ و تاثیر آن بر کسب‌وکارش می‌گوید: چهار نفر سازنده و نصاب از این کسب‌وکار ارتزاق می‌کردند و هر کدام ماهانه حدود ۶ میلیون تومان درآمد داشتند که حالا این درآمد تقریباً به صفر رسیده و دلیل آن عدم دسترسی آسان به صفحه اینستاگرام و واتساپ بوده که ارتباط با مشتریان را سخت و غیرممکن کرده است.
«محمود نادری» خوشنویس بوشهری که در صفحه اینستاگرامش آموزش آنلاین خوشنویسی به هنرجویانی از شهرهای مختلف کشور داشته و از این راه کسب درآمد می‌کرده، نیز با اعمال فیلترینگ دچار مشکل شده است.
فیلترینگ با کسب‌وکارهای نوپا چه کرد؟
علاوه بر صفحه‌های فروش قدیمی و پر فالوئر اینستاگرام که کسب‌وکارشان شناخته شده و مشتریان ثابت و غیرثابت زیادی را جذب کرده‌اند، کسب‌وکارهای نوپا نیز از آسیب‌های فیلترینگ بی‌نصیب نمانده و در آغاز راه فعالیت تجاری خود متحمل ضررهای فراوانی شده‌اند.
صاحب یک صفحه که به تازگی فعالیت خود را آغاز کرده و با تعداد ۲ هزار دنبال‌کننده به فروش محصولات ارگانیک مشغول بوده، می‌گوید: کار ما به صورت خانوادگی بوده و فروش‌مان به طور میانگین نزدیک به ۳۰ میلیون تومان با سود ۲۰ درصد، درآمد ۶ میلیون تومان بوده که بعد از فیلترینگ، فروش صفر شده است؛ اگر روند موجود حداقل تا یکی دو ماه آینده ادامه داشته باشد امیدی به فروش نداریم.
خانم ابراهیمی مدیر یکی دیگر از صفحه‌های کسب‌وکار نوپا در اینستاگرام که تولیدکننده و فروشنده محصولات دست‌ساز است، با ۳۰۰ دنبال‌کننده در صفحه خود گفته: درآمدم در ماه‌ها متغیر است اما میانگین درآمد در ماه، ۳ میلیون تومان بود که بعد از فیلترینگ، این میزان به کمتر از ۵۰۰ هزار تومان رسیده؛ فیلترینگ سبب شده تا به راحتی امکان دسترسی به صفحه را نداشته باشم و این یعنی از دست دادن مشتری.
پلتفرم‌های داخلی رقیب یا جایگزین اینستاگرام
با فیلترینگ اینستاگرام و عدم دسترسی تعداد زیادی از کاربران و صاحبان کسب‌وکارها به صفحات اینستاگرام برای فعالیت‌های تجاری آنلاین، زمزمه جایگزینی پلتفرم بومی برای ادامه این فعالیت‌ها زیاد شد. روبیکا یکی از پلتفرم‌های داخلی است که به عنوان جایگزینی برای اینستاگرام شناخته شده، اما صاحبان کسب‌وکار در مورد کار در پلتفرم‌های داخلی نظرهای مشابهی دارند.
مدیر صفحه «گوشکوه» در این خصوص می‌گوید: امکان ادامه فعالیت در پلتفرم‌های داخلی وجود دارد، اما مخاطب پراکنده است و این کار ما را برای ارتباط با مشتری و محتواگذاری سخت می‌کند.
خانم ابراهیمی صاحب صفحه تولید و فروش محصولات دست‌سازه نیز در این باره می‌گوید: «اصولاً شکل‌گیری پلتفرم خارجی مانند اینستاگرام برای سرگرم شدن مردم بود و به دلیل وجود قابلیت‌های مختلف که مدام هم در حال به‌روزرسانی هستند با استقبال زیادی مواجه شد. پلتفرم‌های ایرانی هنوز برای مردم به عنوان یک رسانه اجتماعی شناخته شده نیستند و فقط برای ارسال پیام از آنها استفاده می‌شود. اگر این پلتفرم‌ها گنجایش حضور میلیونی کاربران را داشته باشند، قابلیت‌ها و امکاناتی در حد پلتفرم‌های فیلتر شده را در اختیار کاربران قرار دهد و مردم به آنها اعتماد کنند، به طور حتم می‌شود در این فضا هم فعالیت و رشد کرد».
فروشنده محصولات دست‌ساز: میانگین درآمد ما در ماه، ۳ میلیون تومان بود که بعد از فیلترینگ، به کمتر از ۵۰۰ هزار تومان رسیده استمدیر صفحه تولید و فروش پوشاک در اینستاگرام نیز گفته، پلتفرم‌های ایرانی، به قدرت و کاربر پسندبودنِ پلتفرم‌های خارجی نیستند و فاقد زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت کسب‌وکارها هستند.
«آماده نبودن زیرساخت‌ها»، «نبود امکانات مورد نیاز برای فعالیت کسب‌وکارها» و «قابلیت‌های جذاب برای ترغیب کاربران به استفاده از پلتفرم‌های داخلی» از دلایل عمده عدم تمایل صاحبان کسب‌وکار برای استفاده از این پلتفرم‌هاست. اما حتی اگر این مشکلات نیز رفع شود، کسب‌وکارها و به‌ویژه آن دسته از آنها که مدت زیادی را در اینستاگرام فعالیت کرده و جایگاه خود را در بین مخاطبان و مشتریان تثبیت کرده‌اند برای حضور و فعالیت در پلتفرم داخلی باید از نقطه صفر شروع کنند و در عمل بخش زیادی از مخاطبان که سرمایه یک کسب‌وکار اینترنتی است، از دست می‌دهند و این امر، آسیب جبران ناپذیری به کسب‌وکارها وارد می‌کند. (منبع: ایرنا)
