عصر ارتباط – در ابتدای سال 2020، اکثر کشورها در سراسر جهان از ویروس جدید و غیرقابل پیشبینی کووید 19 رنج میبردند. لهستان نیز مانند سایر نقاط دنیا، تحتتاثیر ویروس قرار گرفت و در مدت زمان کم، عملکرد تمام موسسات محدود شد و تعلیق کلاسهای حضوری در اکثر مراکز آموزشی لهستان (از جمله پیشدبستانیها، مدارس ابتدایی و مدارس زبان) در پی اعلام سازمان جهانی بهداشت درخصوص شیوع همهگیری کرونا صورت گرفت.
- آموزش آنلاین زبان دوم
با شیوع ویروس کرونا در مارس 2020، وزارت آموزش و پرورش لهستان تصمیم گرفت تقریبا همه موسسات آموزشی را تعطیل کند. معلمان مجبور شدند با استفاده از ابزار آموزش از راه دور، تدریس را انجام دهند. اکنون سوال این است که معلمان زبان انگلیسی در زمینه آموزش زبان خارجی، به عنوان زبان دوم (ESL) در سه نوع موسسه مختلف شامل مدارس دولتی، خصوصی و موسسات زبان، در این شرایط غیرمعمول چگونه کار میکنند؟ در این گزارش، چالشها و نتایج فعالیتهای معلمان انگلیسی که با زبانآموزان جوان در لهستان به عنوان زبان دوم (ESL) کار میکنند و اینکه چگونه با انتقال غیرمنتظره کلاسهای حضوری با آموزش از راه دور، کنار آمدند، در مدارس دولتی، خصوصی و مدارس زبان موردتوجه قرار گرفته است. ارايه
این پژوهش، شامل مصاحبه با دوازده معلم زبان انگلیسی است که با خردسالترین دانشآموزان در مهد کودکها و مدارس ابتدایی دولتی و غیردولتی و همچنین در مدارس زبان خصوصی در روستاها، شهرهای کوچک و بزرگ کار میکنند. شرکتکنندگان در این مطالعه، معلمان 25 تا 50 ساله، با شایستگیها و درجه پیشرفت حرفهای مختلف هستند. این نظرسنجی در جولای و آگوست سال 2020، پس از پایان سال تحصیلی 2020-2019، و پس از اولین قرنطینه در زمان موج اول ویروس انجام شد. همه معلمان شرکتکننده در این بررسی، در زمینه آموزش از راه دور، در اولین تعطیلی مدرسه ناشی از شیوع کرونا، به دو صورت همزمان (در زمان واقعی) یا ناهمزمان تجربه داشتند.
در این زمینه، 85درصد معلمان لهستان هیچ تجربهای در زمینه آموزش آنلاین نداشتند و مردم نیز برای سازگاری با واقعیت و آموزش مبتنی بر آنلاین به زمان نیاز داشتند. در حالی که بیش از 51درصد جمعیت جهان در سال 2019، به اینترنت دسترسی داشتند، بیش از 90درصد خانوادههای لهستانی، با اینترنت در منزل کار میکردند و 99.5 درصد خانوارهای دارای فرزند به اینترنت پهنباند متصل بودند در حالی که تقریبا فقط 60درصد کودکان و جوانان اروپای شرقی 25 سال به بالا، در خانه به اینترنت دسترسی دارند.
- معلمان زبان انگلیسی و چالشهای آموزش آنلاین
طبق تعریف، فناوریهای مدرن برای سهولت کارها، حل مشکلات و صرفهجویی در وقت طراحی شدهاند. قبلا معلمان باید در مدارس مراقب کودکانی بودند که در حال گذر از راهرو مدرسه بودند. از طرف دیگر، یکی از بزرگترین چالشهای معلمان، افزایش شدید زمان آمادهسازی کلاس بود. در حالی که معلمان کمکهای آماده بسیاری برای دروس عادی مانند کتاب درسی، کاربرگ، بازی، عروسک و غيره داشتند، استفاده از ابزاری که کاملا با آنها آشنا نبودند، وقت و تلاش زیادی از آنها میگرفت. به گفته یکی از معلمان: «گاهی اوقات به جای شش هفت ساعت کار، حدودا 12 ساعت، باید وقت صرف میکردم.»
چالش دوم، مهارتهای محدود کودکان در امور رایانهای است. انجام فعالیتها بدون کمک والدین یا سرپرست به سادگی ممکن نبود و یک فرد بزرگسال باید وارد کلاس میشد تا کودک بتواند در فعالیتها شرکت کند. یکی از معلمان میگوید: «مطمئنا حمایت والدین بسیار مهم بود.»
چالش سوم، استفاده از این ابزارها به روشی بود که انجام فعالیتهای مطابق با روش آموزش به زبانآموزان جوان را تسهیل کند تا کودکان بتوانند با استفاده از ICT تکالیف خود را انجام دهند. کمک والدین برای تحویل برنامه آموزش از راه دور ضروری بود. یکی از شرکتکنندگان در این تحقیق میگوید: والدین تمایلی به کمک به فرزندان خود برای یادگیری زبان انگلیسی با استفاده از ICT ندارند و تعداد بسیار کمی از کودکان چهار یا پنجساله در کلاسها شرکت میکردند. والدین آنها میگفتند این کودکان، خیلی کوچک هستند و نمیخواهند در کلاس زبان شرکت کنند. علت این بود که والدین نمیدانند چگونه با آنها کار کنند.
چالش چهارم، محدودیتهای ناشی از ویژگیهای کار با کودکان خردسال بود. قبلا معلمان برای حمایت از فعالیتهای کلاس به ابزارهای ICT متکی بودند اما استفاده از بسترهای تدریس در زمان واقعی یا تهیه مطالب جذاب و ساده برای خردسالان به منظور کنار آمدن با آنها، چالش مهمی برای معلمان بوده است. بسیاری از آنها بر دشواری عدم درگیر كردن كودكان از نظر فعالیت بدنی تاكید داشتند. یکی از معلمان میگوید: نکته ناخوشایند این کلاسها این است که احساس میکنم انجام بیش از حد فعالیتهای مبتنی بر حرکت، غیرممکن است و تمرکز بیشتر بر فعالیتهایی است که در آن مینشینید و زیاد حرکت نمیکنید.
چالش پنجم اینکه موضوعات فنی مربوط به عملکرد اپلیکیشنهای مورداستفاده برای معلمان مشکلساز بود. مثلا دسترسی کودکان به عملکردهای خاصی که معلمان احساس میکنند نباید در دسترس آنها باشد یا عدم توانایی مشاهده همزمان تعداد خاصی از دانشآموزان.
چالش ششم، اشکال جدید و جذاب ارتباطی بین معلم و کلاس است. این امر، گاهی دستاویزی برای آزمون و خطای دانشآموزانی است که با داشتن چنین امکان فنی، مانع آموزش به روشهای مختلف میشدند. علاوه بر آن مشکلات فنی در تهیه مطالب آموزشی و دستورالعملهای موردنیاز برای آموزش ناهمزمان وجود داشت. چالشهای فنی یادشده توسط شرکتکنندگان، هم معلمان و هم فراگیران را تحتتاثیر قرار داده است.
چالش هفتم اینکه فاکتورهای زیادی در کیفیت یادگیری از راه دور کودکان تاثیرگذار است. در این زمینه، مصاحبهشوندگان به وضعیت زندگی افراد اشاره کردند که فضای کار معلم و دانشآموز را تعیین میکند. اظهارات بیشماری درخصوص مشکلات کار در خانه با سایر اعضای خانواده که در آن محل حضور داشتند، وجود داشت مانند سازماندهی فضای مناسب برای کودکان در خانه و جلوگیری از سروصداهایی که از اتاق دیگر میآید.
چالش هشتم اینکه به اشتراک گذاشتن فضا برای اهداف آموزشی و حرفهای، اغلب نیاز به سازگاری مجدد فضا دارد اما این امر ممکن است به معنای بدتر شدن راحتی کار باشد.
چالش نهم اینکه مشکلات ناشی از فقدان یا دسترسی محدود برخی افراد به پشتیبانی فنی نیز باید برجسته شود. آمادهسازی کلاسهای از راه دور، به صورت همزمان یا غیرهمزمان، نیاز به اتصال پایدار اینترنت برای برقراری ارتباط دارد. کیفیت اتصال به اینترنت نیز اغلب مشکلساز به نظر میرسید.
چالش دهم عمدتا در مورد خانوارهای دارای فرزند، بیشتر از نظر تعداد و شرایط فنی تجهیزات موجود بود. بعضی اوقات، کودکان نمیتوانستند در کلاسهای آنلاین شرکت کنند زیرا وسایل، موردنیاز خواهر و برادر بزرگتر آنها بود یا اصلا در دسترس نبود.
- چه باید کرد؟
نتایج این پژوهش کیفی در پایان اولین موج کووید 19 در لهستان، در جولای و آگوست سال 2020 نشان میدهد معلمان در هر یک از این سه نوع محیط آموزشی شامل دولتی، خصوصی و مدارس زبان، پشتیبانی متفاوتی دریافت میکنند. این امر به آنها کمک میکند تا با شرایط جدید آموزش از راه دور، از طریق شیوههای زیر کنار بیایند:
– انتخاب بستر آموزش آنلاین
– برگزاری جلسات با یک متخصص حوزه روششناسی (در مدارس خصوصی و مدارس زبان)
– واگذاری تصمیمات به معلمان (مدارس عمومی یا دولتی)
یافتههای این پژوهش میتواند در زمینه توسعه دانشهای مربوط به آموزش از راه دور و پیادهسازی فناوریهای جدید در آموزش انگلیسی به زبانآموزان جوان کمک کند تا در آینده، آموزش زبان، با کیفیت بالاتر صورت گیرد.
نکته دیگر اینکه بدونشک فناوریهای اطلاعات و ارتباطات، صرفنظر از نوع موسسهای که در آن به کار گرفته میشوند، ابزار مهمی برای معلمان هستند. در مصاحبههای این پژوهش، میتوان به آگاهی فنی بالایی پی برد که قبلا در مرحله آموزش ایجاد شده بود. در مجموع، انتقال آموزش از راه دور، منجر به نیاز معلمان برای استفاده گسترده از ICT نسبت به گذشته شد. بر این اساس، مشکلات ناشی از آموزش آنلاین، مطرح و معلمان با چالشهایی در این زمینه مواجه شدند.
نتایج این پژوهش، نشان میدهد سطح آمادگی معلم برای آموزش از راه دور کافی نبوده و یادگیری آن، استرس زیادی را برای آنها ایجاد کرده است. در حالی که حتی قبل از همهگیری کرونا، تلاشهایی برای آموزش رسمی و غیررسمی در دوران پسادیجیتال وجود داشت اما نمیتوان نگرانی در زمینه شکاف مهارتها در استفاده از سیستمهای آموزش از راه دور را که توسط یونسکو بیان شده، نادیده گرفت. بر این اساس، تقریبا معلمان دوسوم کشورها، مهارت لازم برای تسهیل آموزش از راه دور را دارند.
در این زمینه، تجارب معلمان انگلیسی از ارايه آموزش از راه دور به زبانآموزان به دلایل متعدد، دشوار است زیرا هنوز تعداد دانشآموزان، محدود و برخی از آموزش از راه دور، محروم هستند. انجام فعالیت جامع، با خردسالان حتی گاهی اوقات، غیرممکن تلقی میشد. این امر همچنین نتیجه مهارتهای روششناختی خاص معلمان زبان انگلیسی برای خردسالان است. با توجه به این نکته، به نظر میرسد تامل در هر دو روش تدریس و ابزار استفاده، بسیار مهم است و خردسالان نیز باید پشتیبانی شوند.
توصیه دیگر، انتشار روشهای خوب آموزشی در بین معلمان است. به نظر میرسد امکان حمایت از آموزش از راه دور، بهخصوص در مورد خردسالان از سوی والدین با روشهایی مانند انعطافپذیرتر كردن ساعات كاری یا استفاده از اشتغال ترکیبی برای اطمینان از مشاركت کودکان در زمینه آموزش زبان، امر مهمی است.
طبق گفته معلمان، بیشترین منبع اطلاعاتی در طول دوره آموزش آنلاین، آموزش یا دستورالعملهای رسمی نبود بلکه به مواردی همانند اینترنت با 26درصد، مطالعه خودآموز با 22درصد و اطلاعات ارايهشده توسط سایر معلمان با 21درصد اختصاص داشته است. بنابراین میتوان با توسعه شبکههای آموزشی، آموزشها، وبینارها و ارتقای استفاده از ICT در زمینه آموزش زبان و کار با کودکان، گامهای بیشتری در جهت بهبود فعالیت معلمان برداشت.