عصر ارتباط – پژوهشگاه ارتباطات به سبب اقدامات پژوهشی شاخصی که هر ساله انجام می‌دهد و نیز به سبب آزمایشگاه مجهزی که در اختیار دارد یکی از مجموعه های با اهمیت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است.
باتوجه به مستقر شدن دولت جدید و شروع سال جدید شمسی مصاحبه‌ای با وحید یزدانیان رییس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام دادیم تا از جدیدترین برنامه‌ها و اقدامات پژوهشگاه ارتباطات مطلع شویم. وی در مصاحبه با عصر ارتباط تاکید کرد که بیشتر برنامه‌ها و اقدامات پژوهشگاه ارتباطات در سال جاری معطوف به موضوعات مرتبط با شبکه ملی اطلاعات است.
یزدانیان همچنین از همکاری با دانشگاه‌ها برای انجام پروژه‌های پژوهشی خبر داد و نیز اقدامات پژوهشگاه ارتباطات برای کمک به شرکت‌های دانش‌بنیان را مطرح کرد.مشروح مصاحبه عصر ارتباط با وحید یزدانیان رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در پی می‌آید.
باتوجه به این که سال جدید آغاز شده و دولت جدید نیز مستقر شده است، مهمترین اولویت‌های پژوهشگاه ارتباطات چگونه تعریف شده اند و در نظر دارید چه برنامه‌هایی را در سال جدید اجرا کنید؟
در سال1401 باتوجه به جهت گیری دولت محترم و وزیر ارتباطات، وزن بیشتر فعالیت‌های پژوهشگاه در حوزه خدمات پژوهشی و مشاوره پژوهشی بوده و در زمینه شبکه ملی اطلاعات است. درواقع بیش از 90درصد تعریف و اجرای پروژه‌های پژوهشگاه ارتباطات در حیطه شبکه ملی اطلاعات است. این حیطه می‌تواند موضوع زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی را پوشش دهد و به فراخور هر یک از نقش‌هایی که دستگاه‌های تابعه وزارت ارتباطات دارند، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان مشاور پژوهی به آنها خدمات ارایه می‌دهد. به عنوان مثال شرکت ارتباطات زیرساخت موضوع توسعه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات را پیگیری خواهد کرد و سازمان فناوری اطلاعات در حوزه سرویس‌ها، زیر ساختِ اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات را پیگیری خواهد کرد. پژوهشگاه ارتباطات در کنار این مجموعه‌ها پروژه‌های پژوهشی داشته و امسال نیز دارد، با این تفاوت که اگر به عنوان مثال در سال گذشته نیمی از فعالیت‌های پژوهشی و مشاوره‌ای پژوهشگاه معطوف به شبکه ملی اطلاعات بود، در سال جاری 90درصد تمرکز پژوهشگاه بر مباحث مرتبط با شبکه ملی اطلاعات است.بنابراین فعالیت پژوهشگاه ارتباطات در سال جاری بیشتر معطوف به شبکه ملی اطلاعات خواهد بود و کمتر از 10درصد مشاوره پژوهشگاه مربوط به سایر حوزه‌های حوزه فاوا در کشور می‌شود.
آیا اقدامات پژوهشگاه ارتباطات صرفا محدود به مشاوره‌های پژوهشی می‌شود و یا سرفصل‌های دیگری را نیز در بر می‌گیرد؟
در پژوهشگاه غیر از مشاوره‌های پژوهشی فعالیت‌های دیگری نیز صورت می‌گیرد به عنوان مثال بحث تایید نمونه در پژوهشگاه وجود دارد که حدود18درصد فعالیت‌های پژوهشگاه در سال در این حوزه است. در پژوهشگاه ارتباطات آزمایشگاه‌هایی وجود دارد که موضوع type approval را چه در زمینه ورود تجهیزات از خارج از کشور و چه برای تایید نمونه تولیدکننده‌های داخل انجام می‌دهد. به طبع به دلیل ارتباطی که با سازمان تنظیم مقررات داریم این سازمان فعالیت‌های مربوطه را به پژوهشگاه ارتباطات ارجاع می‌دهد و پژوهشگاه نیر ارزیابی‌های مرتبط را انجام داده و نتایج را در اختیار سازمان تنظیم مقررات قرار می‌دهد.
فعالیت دیگر پژوهشگاه ارتباطات که در سال جاری مطرح شده و مقدمات آن فراهم شده بحث حمایت از پایان نامه‌ها کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری است. در سال‌های دور شاید بیش از 10 سال پیش این فعالیت انجام می‌شد که بنابر برخی از اقتضائات تعطیل شده بود اما مجددا دکتر زارع پور تاکید دارند که پژوهشگاه ارتباطات از پایان نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری که مرتبط با موضوعات فعالیت وزارتخانه است حمایت کند؛ در همین راستا در حال ایجاد تفاهم‌هایی با دانشگاه‌ها هستیم.
بحث برگزاری و حمایت از رویدادهای علمی‌کشور نیز در پژوهشگاه ارتباطات مد نظر قرار گرفته است. پژوهشگاه ارتباطات کنفرانس ظرفیت شبکه ملی اطلاعات را پیگیری کرده و در هر فصل یک موضوع را در این حوزه برگزار می‌کند. در 28 اردیبهشت ماه جاری نیز نشستی پیرامون ظرفیت شبکه ملی اطلاعات در پژوهشگاه برگزار می‌شود و میزبان رویدادهای بزرگ هستیم. همچنین از رویدادهای علمی‌وزین کشور همچون کنفرانس مهندسی برق و کنفرانس کامپیوتر حمایت کرده و حامی‌مالی آنها هستیم.بحث توسعه مهارت‌های فاوا نیز مد نظر پژوهشگاه ارتباطات قرار دارد. یکی از زیرمجموعه‌های پژوهشگاه ارتباطات مرکز آموزش آن است. در این مرکزِ آموزش، موضوع فرهنگ سازی و ترویج آموزش‌های کاربردی مد نظر است که در این حوزه نیز تاکید پژوهشگاه مسایل مرتبط با شبکه ملی اطلاعات است.
ششمین محور فعالیت پژوهشگاه نیز بحث دیده بانی و گزارش‌های رصدی است. درواقع علاوه بر اجرای پروژه‌های تحقیقاتی که منجر به گزارش‌های پژوهشی می‌شود بحث دیده بانی و گزارش‌های رصدی از آخرین فناوری‌های روز دنیا نیز مطرح است. در این بخش فناوری‌های روز رصد شده و از آنها گزارش تهیه می‌شود و نتیجه را در اختیار متخصصان کشور قرار می‌دهیم. همچنین در زمینه بعضی از اقدامات اصلاحی پیشنهاداتی را ارایه می‌کنیم. گزارش‌های رصدی از جنس پروژه نبوده و خیلی بزرگ نیستند و در عین حال موضوعاتی نیز نیستند که قابل صرف نظر کردن باشند. درواقع گزارش‌های تحقیقاتی هستند که تیم‌های پژوهشگاه آنها را انجام می‌دهند. برای مثال بررسی می‌کنیم که درگیری روسیه و اوکراین بر حوزه فاوا در سطح جهانی چه تاثیراتی می‌گذارد. این یک پروژه نیست بلکه تحقیقی کوتاه مدت است که نتایج آن در اختیار صاحب نظران، وزیر ارتباطات و شورای عالی فضای مجازی قرار می‌گیرد. به عنوان نمونه دیگر می‌توان به بررسی تاثیر شیوع کرونا در سال‌های اخیر بر حوزه فاوا در این قالب پرداخت.
به نظرتان در بین 6 محور اصلی پژوهشگاه که دنبال می‌کنید کدام یک برجسته تر و با اهمیت تر هستند؟
اگر بخواهم به این شش محور مطرح شده وزن دهی کنم باید بگویم که بیش از 60درصد فعالیت‌های پژوهشگاه فاوا مربوط به مشاوره مادر پژوهشی و اجرای پروژه‌های تحقیقاتی است که بیش از 90 درصد آن مربوط به مسایل مرتبط با شبکه ملی اطلاعات است. همچنین چیزی بین 17 تا 18 درصد فعالیت پژوهشگاه در حوزه تایید نمونه و فعالیت و خدمات آزمایشگاهی است، بقیه موارد نیز بین یک تا پنج درصد فعالیت‌های پژوهشگاه ارتباطات را پوشش می‌دهند.
در مجموع می‌توان گفت حدود 85 درصد فعالیت‌های پژوهشگاه در موضوع فعالیت‌های پژوهشی و اجرای پروژه‌ها و آزمایشگاه خواهد بود.
پژوهشگاه ارتباطات به سفارش شرکت زیرساخت 13 پروژه را به انجام رسانده و به این شرکت تحویل داد؛ این پروژها مشخصا چه هستند و اهمیت آنها برای حوزه فاوا در چیست؟
پژوهشگاه ارتباطات در طی 10 تا 15 سال گذشته ارتباطات Ad-Hoc با شرکت زیرساخت داشته و به صورت اقتضایی روی موضوعات خاص مورد نظر این شرکت تحقیقاتی را انجام داده است. دو سال پیش برای نخستین بار جلسه ای با شرکت ارتباطات زیر ساخت داشتیم و مقرر شد که در ابتدای سال نیازهای شرکت زیرساخت اعلام شود تا پژوهشگاه ارتباطات روی آنها کار کند. به این ترتیب به توافق رسیدیم که 30 عنوان پروژه را برای شرکت زیرساخت انجام دهیم.پروژه‌ها در دو فاز تعریف شدند و اولویت‌های اصلی و ضروری شرکت زیرساخت شامل 13عنوان پروژه بودند که در فاز اول قرار گرفتند.چهار عنوان از این 13 عنوان پروژه در معاونت فنی شرکت زیرساخت تعریف شد که مرتبط با بحث شبکه انتقال و شبکه فیبرنوری شرکت زیرساخت بود. همچنین بحث توسعه IXP های شرکت زیرساخت مد نظر قرار داشت. موضوع توسعه مرکز داده شرکت ارتباطات زیر ساخت نیز از دیگر پروژه‌های مد نظر بود. این مجموعه پروژه در معاونت فنی شرکت زیرساخت مطرح شد. حدود یک سال و نیم زمان اجرای این پروژه‌های فنی بود که کار سختی نیز بود چراکه در زمینه انجام پروژه IXP می‌بایست ترافیک شرکت زیرساخت را تحلیل کنیم و مکان یابی انجام دهیم.
پنج عنوان پروژه نیز در معاونت کسب وکار شرکت ارتباطات زیرساخت تعریف شد که علی القاعده در خصوص تعریف سرویس‌های نوین و بهینه سازی فعالیت‌های فعلی کسب و کار شرکت ارتباطات زیرساخت بود. استفاده از هوش مصنوعی در ارایه خدمت شرکت ارتباطات زیرساخت، نظام مدیریت و نظارت یکپارچه بود. همچنین مدل مفهومی‌کسب و کار ترانزیت بین الملل شرکت ارتباطات زیرساخت هم بود که برای این شرکت انجام دادیم.
سه عنوان پروژه نیزدر حوزه فناوری اطلاعات و امنیت شرکت ارتباطات زیرساخت بود و یک عنوان پروژه در خصوص منابع انسانی و آموزش‌های این شرکت بود.
علی رغم اینکه این پروژه‌ها دو سال پیش تعریف شده بود اما بخشی از این پروژه‌ها منطبق با فعالیت‌های زیرساخت ارتباطی شبکه ملی اطلاعات نیز هستند. به عنوان مثال اینکه قطب IXP در کجای کشور قرار گیرد یکی از زیر فصل‌های ذیل شبکه ملی اطلاعات تلقی می‌شود.
انجام این پروژه‌ها برای شرکت ارتباطات زیرساخت حدود یک سال و نیم زمان برد و فکر می‌کنم رقم تقریبی انجام آنها حدود 15میلیارد تومان شده است. این پروژه‌ها نیز با درصد بالای ارزیابی از سوی ناظران شرکت ارتباطات زیرساخت تایید شدند.
باتوجه به تاکیدات رهبری و رییس جمهور بر تولید دانش‌بنیان آیا پژوهشگاه ارتباطات برنامه ای برای انجام پروژه‌های پژوهشی در این حوزه دارد؟ چه اقداماتی برای کمک کردن به دانش‌بنیان‌ها در برنامه پژوهشگاه تعریف شده است؟
پژوهشگاه ارتباطات که مرکز تحقیقات ارتباطات سابق است جزء معدود مجموعه‌هایی در حوزه فاوا است که همکاری خیلی گسترده ای با شرکت‌های دانش‌بنیان داشته است. این نهاد محفلی بوده که شرکت‌های دانش‌بنیان بیش از سایر زیرمجموعه‌های وزارت ارتباطات با آن ارتباط
داشته‌اند. اگر به عنوان نمونه به سندیکای صنعت مخابرات نگاه کنید شرکت‌هایی که آنجا فعالیت می‌کنند برخی از درون پژوهشگاه ارتباطات شکل گرفته اند و یا ارتباط خیلی خوبی با پژوهشگاه داشته اند. اگر بخواهم به صورت مشخص اشاره داشته باشم شرکت دانش‌بنیان فانا که محصول DWDM می‌سازد و قرار دادهای بسیار خوبی با شرکت ارتباطات زیرساخت دارد دانش فنی آن متعلق به پژوهشگاه بود و پژوهشگاه در درصد کمی‌از سود فروش این شرکت سهیم است. شرکت دانش‌بنیان دانیال موج که CWDM تولید می‌کند که مالتی پلکسینگ نوری در ظرفیت مخابراتی است و در لایه دسترسی بیشتر استفاده می‌شود باز هم از مجموعه پژوهشگاه شکل گرفته است. در حال حاضر کارهای تحقیق و توسعه شرکت دانش‌بنیان در پژوهشگاه ارتباطات مستقر است. شرکت پادویش که ضد بدافزار بومی‌پادویش را توسعه داده، پروژه خود را با حمایت پژوهشگاه ارتباطات انجام داده است. شرکت اتصال صنعت میانه که مودم تولید می‌کند و یکی از تولیدکنندگان دانش‌بنیان است و انتقال دانش فنی داشته و بومی‌سازی انجام داده است هم از حمایت‌های پژوهشگاه برخوردار شده است و بخشی از تحقیق و توسعه خود را در پژوهشگاه ارتباطات انجام داده است. بنابراین این ارتباط میان پژوهشگاه و شرکت‌های دانش‌بنیان وجود داشته است و پژوهشگاه ارتباطات با شرکت‌های دانش‌بنیان هم زبان است.
باتوجه به رویکرد جدید پژوهشگاه برای کمک به دانش‌بنیان‌ها چه اقداماتی در نظر گرفته شده است؟
این که مشخصا باتوجه به رویکرد جدید پژوهشگاه ارتباطات چه کاری می‌خواهد انجام دهد در سه سرفصل می‌توانیم با شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت مشترک داشته باشیم. یکی از سرفصل‌های پژوهشگاه موضوع انتقال دانش فنی به شرکت‌های دانش‌بنیان است. پژوهشگاه ارتباطات با توجه به امکاناتی که دارد تعدادی از محصولات را توسعه داده است که می‌تواند این نمونه‌ها را در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهد تا این نمونه‌ها را به نمونه‌های مهندسی تبدیل کرده و به تولید برسانند. درواقع پژوهشگاه ارتباطات محصولات پژوهشی را با صرف هزینه‌های بالا تولید کرده است که می‌تواند این محصولات را در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهد تا این شرکت‌ها پس از بهینه سازی و مهندسی کردن محصولات مورد اشاره، آنها را در بازار عرضه کنند.
همچنین پژوهشگاه می‌تواند باتوجه به امکاناتی که در اختیار دارد خدمات تست و ارزیابی را در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهد که در حوزه فاوا این موضوع خیلی مهم است. توجه داشته باشید که یکی از مشکلات اصلی شرکت‌های حوزه سخت افزار و نرم افزار مشکلات آزمایشگاهی است. یعنی این شرکت‌ها برای ساخت محصول جدای از هزینه‌های هنگفت نیروی انسانی می‌بایست مبالغ زیادی را صرف هزینه‌های آزمایشگاهی کنند. پژوهشگاه ارتباطات این آمادگی را دارد که زیرساخت‌های آزمایشگاهی خود را با هزینه‌های بسیار اندک در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهد تا تست محصولات خود را انجام دهند.
سرفصل دیگر بحث به اشتراک گذاری مستندات پژوهشگاه ارتباطات است. پژوهشگاه ارتباطات سندهای فنی و استانداردی در اختیار دارد که خروجی پروژه‌های پژوهشگاه است و در مرکز اسناد پژوهشگاه ارتباطات نگهداری می‌شود و آمادگی این را داریم که آنها را رایگان در اختیار
علاقه‌مندان و شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهیم. همچنین تا حدودی می‌توانیم داده‌های علمی‌مورد نیاز شرکت‌های دانش‌بنیان را تهیه کنیم.
به عنوان مثال 20میلیون تومان هزینه کردن برای گزارشی که در عرصه بین المللی چاپ شده اما امکان دسترسی عمومی‌برای آن نیست برای پژوهشگاه ارتباطات مقدور است اما برای شرکت دانش‌بنیان و استارتاپی مشکل است، لذا در زمینه دادگان علمی‌تا حدودی می‌توانیم به آنها کمک کنیم. افزون بر این در زمینه تامین دیتاهای فنی نیزمی‌توانیم به شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کنیم. دریافت اطلاعات فنی از اپراتورها و مجموعه‌های دولتی برای یک شرکت دانش‌بنیان بسیار دشوار است اما پژوهشگاه می‌تواند در این زمینه نیز به شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کند.
یک پروتکل همکاری بین پژوهشگاه ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات وجود دارد و یکسری از داده‌های شبکه ارتباطی کشور برای برخی از تحلیل‌ها در اختیار پژوهشگاه قرار می‌گیرد. این امکان وجود دارد که این داده‌ها را نیز در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهیم؛ این موضوع باتوجه به رویکردی که حوزه سرویس دارد در کشور ما بسیار ارزشمند است. ارایه سرویس براساس داده موضوعی است که خیلی مهم است چراکه هم بازار خوبی در دنیا دارد و هم چشم‌انداز خوبی در کشور ما دارد.
سومین سرفصل کاری که پژوهشگاه ارتباطات می‌تواند انجام دهد بحث تسریع در راه اندازی و ثبات شرکت‌های دانش‌بنیان است. پژوهشگاه ارتباطات همچنین موضوع تشکیل هسته‌های نوآوری با همکاری دانشگاه را مورد توجه قرار داده است که حتما این موضوع به توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان کمک خواهد کرد.افزون بر این موارد پژوهشگاه می‌تواند به شرکت‌های دانش‌بنیان با هزینه‌های بسیار اندک نظارت‌های علمی‌و فنی ارایه دهد. پژوهشگاه همچنین آمادگی دارد دوره‌های آموزشی تحول دیجیتال و منتورشیپ را برای شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار کند تا بتوانند اکوسیستم کارآفرینی باثباتی داشته باشند.
یکی از مهمترین بخش‌های پژوهشگاه ارتباطات، آزمایشگاه آن است، آیا آزمایشگاه پژوهشگاه ارتباطات به فناوری‌های لبه همچون هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء مجهز است و امکان استفاده از آنها را دارد؟
آزمایشگاه‌های پژوهشگاه ارتباطات در کشور بسیار منحصر به فرد هستند؛ یعنی به عنوان مثال آزمایشگاه‌های نوری پژوهشگاه، شبیه سازی end to end شبکه را دارند.
آزمایشگاه امنیت پژوهشگاه فاوا که تست امنیتی-صنعتی و تست اتوماسیون‌های صنعتی را انجام می‌دهد و جزء آزمایشگاه‌های مورد تایید افتا است نیز یکی دیگر از آزمایشگاه‌های منحصر به فرد در کشور است.
آزمایشگاه‌های رادیو و امواج پژوهشگاه نیز هستند که هر یک در کشور منحصر به فرد هستند. با این وجود بحث ارتقای آزمایشگاه‌های پژوهشگاه فاوا یکی از کارهایی است که پژوهشگاه زیر سرفصل شبکه ملی اطلاعات می‌خواهد به انجام رساند. آزمایشگاه انتقال نوری پزوهشگاه ارتباطات در حال حاضر 100گیگ ظرفیت دارد علی القاعده وقتی طبق فرمایش وزیر قرار است توسعه شبکه نوری اتفاق بیافتد به همان نسبت آزمایشگاه پژوهشگاه می‌بایست ارتقا پیدا کند. بر همین مبنا قرار است ظرفیت آزمایشگاه انتقال نوری از 100گیگ به یک ترابایت ارتقا پیدا کند. آزمایشگاه دسترسی نوری پژوهشگاه ارتباطات ظرفیت دو و نیم گیگ دارد که ظرفیت آن به 10گیگ ارتقا خواهد یافت.آزمایشگاه شبکه نیز که به سامانه‌های هوشمند مدیریت شبکه مربوط است امسال ارتقا خواهد یافت.
در حال حاضر در زمینه CDN آزمایشگاهی وجود ندارد که ارایه دهندگان خدمات مربوطه ارزیابی شوند اما پژوهشگاه ارتباطات در نظر دارد در این حوزه فعالیت داشته باشد. در زمینه کلاود نیز تست‌های فانکشنال و تست‌های نان فانکشنال را بررسی خواهیم کرد. در زمینه آزمایشگاه امنیت نیز توسعه ایجاد خواهد شد تا بتوانیم تست ارزیابی SOCها و اپلیکیشن‌ها را انجام دهیم.مواردی که جهت توسعه آزمایشگاه در نظر داریم همگی ذیل سرفصل شبکه ملی اطلاعات هستند و رقم مورد نظر برای ارتقای آزمایشگاه برای این موارد در شروع حدود 20میلیارد تومان خواهد بود.
در حوزه فاوا مساله نگاه به آینده و فناوری‌های آتی بسیار اهمیت دارد، آیا پژوهشگاه ارتباطات به مساله آینده پژوهی نگاه داشته است؟
در پژوهشگاه ارتباطات گروه مطالعات آینده پژوهی وجود دارد که به صورت خاص به آینده پژوهی می‌پردازد. بخشی از فعالیت پژوهشگاه فعالیت پژوهشی است اما این انتظار می‌رود که هیات علمی‌پژوهشگاه جدای از پروژه‌هایی که عدد، رقم و فازبندی دارند، بحث رصد و دیده بانی حوزه فاوا را که وزیر ارتباطات بر آن تاکید دارد انجام دهند.
یکی از کارهایی که پژوهشگاه ارتباطات در دو سال گذشته انجام داده است بحث گزارش‌های رصدی است که موضوعات آینده پژوهانه نیز در آن مورد نظر قرار گرفته است. به عنوان مثال زمانی که بحث زنجیره بلوکی(بلاک چین) در پژوهشگاه مطرح شد تازه موضوع در کشور مورد توجه قرار می‌گرفت؛ پژوهشگاه ارتباطات در این مقطع هم دوره آموزشی و هم کارگاه مربط برگزار کرد و هم گزارش رصدی مربوطه را استخراج کردیم. حدودا در سال گذشته در پژوهشگاه در خصوص بیست موضوع گزارش رصدی تهیه شد که بخشی از آن هم موضوعات آینده نگارانه است.
در سال جاری در پژوهشگاه گزارشی با عنوان”سیاست گذاری داده محور در حوزه کشاورزی” را انجام دادیم. در این زمینه همکاری مشترکی نیز با وزارت جهاد کشاورزی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور وجود دارد که بخشی از کار را پژوهشگاه ارتباطات و بخشی را پژوهشگاه فضایی انجام می‌دهند. یکی از چالش‌هایی که در کشور داریم آن است که ارزیابی دقیقی از میزان محصولات کشاورزی در سال نداریم و محاسبات غالبا اقتضایی و چشمی‌است.
ارزیابی در حوزه کشاورزی می‌بایست بر مبنای رصد و با استفاده از هوش مصنوعی و داده‌های ماهواره ای و deep learning باشد تا توان پیش بینی ایجاد شود. در این زمینه پیشنهادات و گزارش‌هایی از سوی پژوهشگاه فاوا مطرح شده است که به ویژه الان با توجه به جنگ روسیه و اوکراین و به تبع آن کاهش مواد غذایی در جهان این موضوع بسیار مهم است.بحث تحلیل و ارزیابی آمادگی استقرار دولت الکترونیک و دولت دیجیتال و بررسی میزان آمادگی پذیرش دولت دیجیتال در کشور نیز وجود دارد که موضوعی است که حتما دولت با آن مواجه خواهد شد.بحث بی طرفه شبکه که مورد تاکید سازمان تنظیم مقررات است و نقشی که تعرفه شبکه در اقتصاد دیجیتال دارد نیز مورد توجه است.موضوع 5G و 6G نیز در حوزه آینده پژوهی مطرح است. در حال حاضر سازمان تنظیم مقررات تاکید دارد که اپراتورها گذار به سمت 5G داشته باشند و براساس برنامه ریزی انجام شده روال آن طی می‌شود و پژوهشگاه نیز در این زمینه همکاری دارد. در حال حاضر اما 6G مطرح شده است و می‌بایست اقتضائات آن شناسایی شده و مشخص شود در CORE شبکه کشور می‌بایست چه تغییراتی صورت گیرد و چگونه می‌بایست ارتقا ایجاد شود. در زمینه تجهیزات دسترسی باید مشخص شود که چگونه در زمینه توسعه 5G می‌بایست عمل کرد تا در آینده قابلیت ارتقا به 6G وجود داشته باشد. باید مشخص شود که در 6G چه اتفاقی می‌افتد و آیا صرفا روی سایت می‌بایست تغییراتی داشته باشیم و یا تعداد سایت دستخوش تغییر می‌شود. در حوزه 6G پژوهشگاه ارتباطات مطالعات آینده پژوهانه خود را شروع کرده است و از این دست پژوهش‌های آینده پژوهانه در پژوهشگاه ارتباطات انجام می‌شود. در زمینه گزارش‌های رصدی نیزحدود 20 گزارش رصدی استخراج شده که آنها را در اختیار وزیر قرار دادیم و ایشان نیز این اطلاعات را برای نهادهای سیاست گذار و خصوصا مرکز ملی فضای مجازی ارسال کرده‌اند.
پیشنهاد شما به عنوان رییس پژوهشگاه فاوا برای بهبود وضعیت حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و نیز ارتقای عملکرد پژوهشگاه چیست؟
در ابتدا باید بگویم علاوه بر بخش دولتی بخش خصوصی اکوسیستم فاوا در کشور نیز می‌بایست توجه ویژه تری به پژوهش داشته باشند؛ البته منظورم این نیست که صرفا به سراغ پژوهشگاه‌ها بروند بلکه منظور آن است که در دنیای امروز بحث تحقیق و توسعه بسیار مهم است. این که شرکتی برای سال‌های متمادی یک سرویس را بدون ارتقا و نوآوری ارایه کند، تجارتش شکست می‌خورد. به نظرم می‌بایست همه اکوسیستم فاوا در کشور به اهمیت تحقیق و توسعه پی ببرند. در مرحله بعد توصیه پژوهشگاه ارتباطات، ایجاد شبکه‌های پژوهشی است. توانمندی‌های پژوهشگاه ارتباطات، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی می‌بایست در کنار یکدیگر در یک زنجیره تجمیع شود. وجود یک چنین زنجیره ای منجر به محصول می‌شود، اما فعلا در کشور ما اقدامات جزیره ای هستند.
پژوهشگاه ارتباطات با چه کم و کاستی‌هایی خصوصا در حوزه بودجه رو به رو است؟
کم و کاستی بودجه ای شاید مهمترین موضوعی است که همه بخش‌های پژوهشی به سبب آن تحت فشار هستند و پژوهشگاه هم با این مشکل مواجه است. یک بخشی از این مشکل به خود مجموعه‌ها بر می‌گردد که می‌بایست کار کاربردی انجام دهند و اگر کار انتزاعی و مجرد انجام دهند نمی‌بایست انتظار داشته باشند که بودجه آن تامین شود. اما زمانی که مجموعه دارد کار کاربردی انجام می‌دهد علی القاعده می‌بایست برای آن اعتبارات در نظر گرفته شود. وزارت ارتباطات تا حد زیادی تلاش می‌کند که این اعتبارات برای پژوهشگاه تامین شود اما در یک لایه بالاتر کل مجموعه دولت نیز باید توجه بیشتری را به حوزه پژوهش انشاالله داشته باشند.
چالش آخر که بسیار مهم است و به مرحله خطرناک می‌رسد موضوع خروج محققان و نخبه‌های پژوهشی کشور است. باید توجه داشته باشیم که مراکز پژوهشی دولتی دارند کار حاکمیتی می‌کنند، سازوکار حفظ و جذب نیروی انسانی خیلی در آنها دیده نشده است. وقتی که بخش خصوصی حاضر است به محققی 40میلیون تومان در ماه بپردازد اگر برای مثال پژوهشگاه از این محقق بخواهد با 20میلیون تومان این کار را انجام دهد نمی‌پذیرد.منظورم این است که در بخش دولت در حوزه سیاست گذاری و راهبرد و تحقیقات استراتژیک می‌بایست از بخش خصوصی یک قدم جلوتر باشیم و در غیر این صورت نیروها از بخش دولتی خارج می‌شوند.
پژوهشگاه‌ها به طور کلی با مشکل تامین نیروی انسانی متخصص و ماهری که در بخش دولتی بماند به شدت مواجه هستند. در حال حااضر یک تعدادی از آزمایشگاه‌های پژوهشگاه ارتباطات با دونفر اداره می‌شود و نیروی متخصص مربوطه وجود ندارد و با فراخوان هم جذب نمی‌شود. به نظرم می‌بایست برای این موضوع ساز و کار و راهکارهای جذب و نگهداری نیروی متخصص و نخبه اندیشیده شود.
حمایت‌های پژوهشگاه ارتباطات از پایان نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری در قالب چه نوع کمک‌هایی است؟
حمایت‌های مالی در نظر گرفته شده است. چهارچوب توافقی که در حال تنظیم آن با دانشگاه‌های مختلف هستیم به این صورت است که پژوهشگاه ارتباطات یک رقمی‌را برای حمایت از پایان نامه‌ها در اختیار دانشگاه قرار می‌دهد که قسمت عمده آن در اختیار دانشجو قرار می‌گیرد، بخشی از آن به استاد رسیده و بخشی نیز به دانشگاه تعلق می‌گیرد.
آیا سقف انجام پروژه برای دانشگاه‌ها در نظر گرفته شده است؟ رقم و میزان این حمایت مالی به چه شکل است؟
سقف مشخصی وجود دارد و احتمالا در سال اول اجرا برای هر دانشگاهی صد پروژه حمایتی در نظر گرفته شود. از صد عنوان پژوهشی که در نظر گرفته شده 70درصد عناوین می‌بایست در راستای محورهای مورد نیاز پژوهشگاه ارتباطات باشد. یعنی ممکن است دانشگاه200عنوان پروژه برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری تعریف کند اما ان پروژه‌ها الزاما پروژه‌های کاربردی نیست که مرتبط با بخش ارتباطات کشور باشد و پژوهشگاه یک چنین مواردی را تایید نمی‌کند. پژوهشگاه ارتباطات محورهای فعالیت حوزه فاوا کشور را که بخش عمده آن مرتبط با شبکه ملی اطلاعات خواهد بود در ابتدای هر سال به دانشگاه‌ها اعلام خواهیم کرد و پروژه‌هایی را که مشخصا مرتبط به محورهای فعالیت تعریف شده باشند و پروپوزال آن در دانشگاه مصوب شده باشد مورد حمایت مالی قرار می‌دهد. همچنین 30درصد نیز ظرفیت برای تعیین پروژه از طرف دانشگاه قرار داده ایم که البته در رد و یا پذیرش آن مختار هستیم. به هر حال پژوهشگاه ارتباطات بر این باور است که دانشگاه محل تحقیق وتفکر هستند و ممکن است دانشگاه علاوه بر محورهای مورد نظرپژوهشگاه پیشنهادهایی داشته باشد که در چشم انداز سال‌های آتی برای حوزه فاوا استفاده داشته باشد لذا این آزادی عمل 30درصدی نیز برای دانشگاه در نظر گرفته شده است.
در خصوص تایید پایان نامه‌ها ساز و کار اجرایی تصمیم گیری و تصویب وجود دارد و از طریق کارگروه مشترکی که بین پژوهشگاه ارتباطات و هر دانشگاه تشکیل می‌شود این کار انجام می‌شود. در این کارگروه عناوین بررسی می‌شود و به تبع مجموعه وزارت ارتباطات نیز در رد و یا قبول آن مختار است.
مبلغ به صورت قطعی نهایی نشده است اما به سبب آن که کار دانشجویی است رقم نجومی‌نیست. رقمی‌است که برای دانشجویی که بخواهد کار تحقیقی انجام دهد مناسب باشد و در حد کران پایین یک میلیون تومان تا سه میلیون تومان در ماه است. البته این موضوع مربوط به بعد از تصویب پروژه است یعنی زمانی که دانشجو درس می‌خواند را شامل نمی‌شود.
هدف اصلی پژوهشگاه ارتباطات از اجرای طرح حمایت از پایان نامه‌ها و رساله‌ها چیست؟
هدف اصلی پژوهشگاه ارتباطات از اجرای این طرح آن است که تا حدودی یک پوشش حمایتی مالی برای نخبگان کشور ایجاد کند تا بتوانیم حمایت مختصری از آنها داشته باشیم و دلگرمی‌ایجاد شده و از خروج نخبگان تا حدی جلوگیری شود.
