صبا رضایی – چندی پیش اخباری منتشر شد مبنی بر آنکه واردات آیفون ممنوع شد، قیمت آیفون به چند برابر رسید و طبق روال و تکنیکی مرسوم در بازار موبایل، مردم ساده دل مانند همیشه هجوم آوردند برای خریداری آیفون.
کمی بعد از فروش گوشی‌های در انبار مانده آن هم با قیمت‌های بالاتر، اعلام شد که واردات آیفون هیچ ممنوعیتی ندارد و اشتباهی در سامانه رخ داده بود. این سناریو بارها و بارها در چندسال گذشته تکرار شده بود.
اگر همین روال و همکاری نهادها با واردکنندگان برای فروش کالای در انبار مانده ادامه یابد، به زودی تبدیل به چوپان دروغگو می‌شوند و ممکن است این بار نتیجه‌ای عکس بگیرند.
با اینهمه روال خبرهای ضد و نقیض همچنان ادامه دارد. بعد از اعلام خبری مبنی بر اینکه واردات آیفون آزاد است، خبری مبنی بر متوقف شدن آن از شهریورماه به گوش می‌رسد. اما این خبر دروغ است یا واقعی؟
از سویی دیگر فعالان بازار مدعی هستند بسیاری از گوشی‌های وارد بازار شده تقلبی هستند اما هیچ نهادی روی آن نظارت نمی‌کند. قیمت گذاری‌ها به طور نجومی و غیر اصولی انجام می‌شود اما هیچ سازمانی کنترل نمی‌کند.
در این میان ضرر اصلی متوجه کیست؟ مردم. بماند که حقوق مصرف‌کنندگان به راحتی بازیچه شده است.
در همین حال مظلوم‌نمایی برخی واردکنندگان موبایل در هنگام ممنوعیت واردات و سودجویی کلان آنها در هنگام قیمت‌گذاری، این ابهام را مطرح می‌کند که آیا این قبیل خبرهای جهت‌دار که به سرعتی بالا نیز فراگیر می‌شوند از سوی خود آنها و شبکه افراد موثر در شبکه‌های اجتماعی یا با جلب همکاری نهادهای مربوطه به هدف فروش هرچه بیشتر موبایل صورت می‌گیرد؟
بر اساس اعلام و آمار انجمن واردکنندگان موبایل، 51 هزار و 21 گوشی اپل، 8 هزار و 94 گوشی آنر، دو هزار گوشی هوآوی، 191 هزار و 88 گوشی نوکیا، 454 هزار و 83 گوشی سامسونگ به صورت تجاری وارد کشور شده‌اند. همچنین 202 هزار و 86 گوشی شیائومی، بیش از 24 هزار گوشی اپل و 5 هزار و 54 گوشی سامسونگ به صورت مسافری وارد کشور شده‌اند.
به هرروی چند روز بعد از انتشار خبر ممنوعیت موبایل، سعید عباسپور، مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت، اعلام کرد که تنها در دو ماه ابتدایی امسال بیش از ۶ میلیارد دلار ثبت سفارش واردات گوشی تلفن همراه صورت گرفته که از نظر ارزش دلاری، سهم بالایی در ثبت سفارش‌های سال جاری دارد. امسال هم با توجه به افزایش میزان ثبت سفارش گوشی تلفن همراه، کماکان اولویت‌بندی گروه‌های کالایی برای واردات کالا برقرار بوده و رویه‌های تخصیص و تامین ارز بر اساس مقررات و اولویت بندی‌های کالایی صورت می‌گیرد.
مشکل ثبت سفارش آیفون حل شد
درپی محدود شدن ثبت سفارش آیفون و گمانه زنی در خصوص ممنوعیت واردات این کالا به کشور، تلاش‌هایی برای رفع آن انجام شد. طبق اعلام سازمان توسعه تجارت، محدودیت صورت گرفته به دلیل به روزرسانی سامانه‌ها رخ داده بود که چندی پیش به روال سابق بازگشته و بازرگانان برای ثبت سفارش محصولات اپل با هیچ محدودیتی روبرو نیستند. اگرچه در زمینه تخصیص و تامین ارز لازم برای واردات موبایل همچنان موانع جدی وجود داشته اما با قول و مساعدت ذینفعان دولتی در روزهای آتی این موانع نیز برداشته خواهد شد.
از سویی دیگر با گذشت ۲ ماه از سال جاری همچنان مشکلات پیرامون زنجیره تامین موبایل کشور همچون اختلال در فرایند ثبت سفارش، تخصیص و تامین ارز، رتبه بندی و قیمت گذاری پابرجا است.
واردات آیفون محدودیت داشت نه ممنوعیت
اگرچه ممنوعیت‌های مربوط به واردات آیفون رفع شده است اما اکنون فعالان بازار و اعضای انجمن واردکنندگان موبایل می‌گویند، واردات آیفون نه با ممنوعیت که با محدودیت مواجه شده بوده است.
رضا عالیان، مدیر روابط عمومی‌انجمن واردکنندگان موبایل به «عصر ارتباط» گفت: واردات آیفون آزاد شده است البته ما هم پیش بینی می‌کردیم قوانین وضع شده مربوط به محدودی باشد و ممنوعیت نباشد. طبق گفته آقای عباسپور از سازمان توسعه، مشکلات مربوط به اختلال سیستمی بوده و برطرف شده است.
عالیان گفت: در حال حاضر ثبت سفارش برای واردات آیفون آزاد است اما ارز به آن تخصیص نمی‌یابد.
او افزود: البته انتقال آیفون از گروه کالایی 23 به 27 محدودیت بوده و ممنوعیت محسوب نمی‌شده است. از این رو دفتر مقررات صادرات و واردات به منظور ایجاد شفافیت اطلاعیه ای صادر و اعلام کرده است که ثبت سفارش واردات گوشی آیفون محدودیتی ندارد.
در همین رابطه سعید عباسپور، مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صمت در واکنش به اخبار مبنی بر ممنوعیت واردات گوشی‌های آیفون، گفت: ثبت سفارش موبایل برای کلیه نشان‌های تجاری (برندها) هیچ محدودیتی ندارد.
عباسپور گفته است: پیرو به‌روزرسانی برخی گروه‌های کالایی و برخی اولویت بندی‌ها برای تامین کالاهای اساسی، برخی اولویت بندی‌های کالایی مقطعی یا برخی اختلالات پیش می‌آید که امری طبیعی است، بنابراین با رفع این اختلالات و تعیین اولویت بندی‌های جدید، ثبت سفارش این کالا از سرگرفته می‌شود.
به گفته اوسازمان توسعه تجارت هیچ ابلاغیه و مقرراتی دال بر ممنوعیت ثبت سفارش واردات موبایل با برندهای خاص به بانک مرکزی و گمرک ابلاغ نکرده است.
مشکلات بازار موبایل بی شمار است
اما مشکلات بازار موبایل و آیفون تنها به محدودیت یا ممنوعیت ثبت سفارش و تخصیص ارز خلاصه نمی‌شود. این خبرها در واقع بیشتر برای گران کردن کالاها در بازار است. بازار موبایل با مشکلات بسیاری مواجه است که ثبت سفارش کوچکترین آن است.
مهدی بکایی، فعال بازار موبایل به «عصر ارتباط» گفت: بازار موبایل با مشکلات بسیاری به جز ثبت سفارش و تخصیص ارز برای صادرات کالا مواجه است. به طور مثال برخی فروشگاه‌های اینترنتی بازار را به هم ریخته‌اند. قیمت‌هایی که این قبیل فروشگاه‌ها اعلام می‌کند روی بازار تاثیر می‌گذارد. برخی از سایت‌ها نیز کالاهای قاچاق به فروش می‌رسانند و هیچ نهادی روی آنها نظارت نمی‌کند. نه قیمت کالاها کنترل می‌شود و نه قاچاق بودن و اصل یا فیک بودن آن.
او افزود: هیچ نهادی پیگیری نمی‌کند که این کالاها از مبادی قانونی وارد کشور شده یا خیر. البته گوشی‌های آیفون تماما قانونی وارد کشور می‌شوند و تمامی‌گوشی‌های آیفون وارداتی، قانونی هستند. با اینهمه در زمینه واردات محصولات برند اپل هیچ نظارت و کنترلی از سوی هیچ ارگانی صورت نمی‌گیرد.
شرکت‌های وابسته به دولتمردان؟
بکایی در ادامه بیان کرد: بخش عمده گوشی‌های وارداتی توسط نهادهای خصولتی که ظاهرا به دولتمردان و مسوولان دولتی متصل هستند، وارد می‌شود. به همین روی است که یک شرکت ناگهان صد هزار گوشی موبایل وارد بازار می‌کند. در واقع بسیاری از ارزها تبدیل به موبایل شده و به این طریق وارد بازار می‌شوند. قیمت موبایل هم که بالا رفته و سود خوبی برای ایشان دارد.
او با اشاره به این که مصرف موبایل در کشور بالاست، بیان کرد: به همین دلیل است که واردات آن مقرون به صرفه است. از طرفی با افزایش قیمت ارز، قیمت موبایل نیز به طور نجومی افزایش یافته و سود خوبی دارد. البته در این میان طرح رجیستری بسیار طرح خوبی بود چراکه هم تعداد موبایل‌های وارداتی مشخص است و هم سهم دولت. همه چیز شفاف و اصولی است. از واردات قاچاق نیز جلوگیری می‌شود.
کالاهای تقلبی در بازار موبایل و کامپیوتر
اما این روزها کالاهای تقلبی به شدت در کشور موجود شده؛ از کتونی‌های آدیداس و نایکی گرفته که تقریبا اصل آن در ایران یافت نمی‌شود تا موبایل و لپ تاپ. فعالان بازار می‌گویند هیچ نهادی نظارت نمی‌کند کالای موجود در بازار اصل هستند یا تقلبی. در این میان مردم هزینه کلانی می‌کنند تا کالای فیک خریداری کنند.
بکایی با اشاره به اینکه اصل یا تقلبی بودن موبایل پیگیری نشده و هیچ نهاد نظارتی روی اصل بودن کالاها نظارت ندارد، گفت: مردم به سختی پول در می‌آورند. با وجود تورم کمرشکن، پول‌های خود را جمع می‌کنند تا گوشی بخرند و سپس گوشی فیک و تقلبی از آب در می‌آید. این امر بسیار آسیب زننده است. اما هیچ نهادی به آن اهمیت نمی‌دهد. یه ویژه در زمینه نوت بوک این قضیه به وفور رخ می‌دهد.
قیمت‌های نجومی بدون نظارت دولت
بکایی معتقد است که قیمت گذاری‌ها غیراصولی انجام می‌شود اما هیچ سازمان نظارتی کنترلی روی قیمت گذاری موبایل‌ها ندارد و تنها سود واردکننده و فروشنده در نظر گرفته می‌شود.
او افزود: به همین دلیل قیمت‌گذاری‌ها بسیار نابخردانه و سودجویانه صورت می‌گیرد اما هیچ سازمان نظارتی نمی‌گوید چرا انقدر موبایل‌ها را گران می‌فروشید؟ شرکت‌ها خصولتی بوده و وصل به افراد دولتی هستند. به همین دلیل هیچ کس کاری با آنها ندارد. ضرر این امر به کی می‌رسد؟ مردم.
بازگشت آرامش به بازار موبایل
در همین حال دبیر انجمن واردکنندگان موبایل اتاق بازرگانی با اشاره به بازگشت آرامش به بازار موبایل گفت: با احتساب ذخیره دستگاه‌های روشن‌نشده ماه‌های قبل، فراوانی کالا در سطح عرضه کاملا مشهود است و جای نگرانی وجود ندارد.
امیر اسحاقی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به متعادل شدن عرضه و تقاضا در بازار گفت: با توجه به میزان ثبت سفارش و تخصیص ارز قابل توجه برای واردات آتی، برنامه‌ریزی لازم از سوی بازرگانان جهت تامین نیاز بازار در ماه‌های آینده با همکاری وزارت صمت و بانک مرکزی صورت گرفته است. همچنین جهت جلوگیری از سوءاستفاده از واردات رویه مسافری آیفون از هرگونه سفته‌بازی، تلاش و اقدامات جدی از سوی نهادهای متولی صورت گرفته است.
او ادامه داد: در خصوص کالاهای بالای ۶۰۰ دلار با توجه به رفع مشکلات سامانه‌ای و رفع احتمال ممنوعیت دائمی واردات، شاهد کاهش قیمت و بازگشت آرامش به بازار و جلوگیری از سوداگری و سفته‌بازی در بازار هستیم.
دبیر انجمن واردکنندگان موبایل اتاق بازرگانی ضمن عادی دانستن وضعیت تامین و عرضه در بازار موبایل، از واردات بیش از ۲ میلیون و ۲۴۰ هزار دستگاه موبایل به کشور از ابتدای سال جاری تا پایان اردیبهشت ماه خبر داد و تاکید کرد که با احتساب ذخیره دستگاه‌های روشن‌نشده ماه‌های قبل، فراوانی کالا در سطح عرضه کاملا مشهود است و جای نگرانی وجود ندارد.
اسحاقی گفت: از ابتدای سال جاری با افزایش واردات از طریق رویه مسافری روبروی بودیم؛ تا جایی که در فروردین ماه تعداد ۲۴ هزارو ۵۴۰ دستگاه و در اردیبهشت ۳۷ هزار ۱۶۰ دستگاه موبایل آیفون از طریق رویه مسافری وارد کشور شد. این در حالیست که واردات قانونی این برند توسط شرکت‌ها طی دو ماه اخیر تا سه برابر کاهش داشته است.
اختصاص ارز واردات آیفون به خودرو
در خبر دیگری از آشفته‌بازار موبایل، عضو کمیسیون صنایع مجلس به نقل از رییس سازمان توسعه و تجارت مدعی شد قرار است ارز واردات آیفون به واردات خودرو اختصاص یابد.
طهماسبی عقیده دارد مردم واردات خودرو را به آیفون ترجیح می‌دهند.
جدیدترین اظهار نظر در این باره، شایعات قبلی مبنی بر اختصاص ارز واردات آیفون به واردات خودرو را تایید می‌کند.
فرهاد طهماسبی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون صنایع و معادن با بیان اینکه از قول رییس سازمان توسعه و تجارت شنیده است که قرار است ارز واردات آیفون به واردات خودرو اختصاص یابد، گفته: این موضوع را از «علیرضا پیمان پاک»، رییس سازمان توسعه و تجارت شنیدم که تأکید کردند که ارز ترجیحی ما به گوشی آیفون اختصاص پیدا کرده بود و واردکنندگان بدون توجه ارز ترجیحی موبایل را با ارز آزاد می‌فروختند. بنابراین به‌جاست که ارز این بخش را به واردات خودرو اختصاص بدهند.
او با بیان اینکه ممکن است بعضی از کارشناسان مخالف این کار باشند، گفت: اگر قرار باشد ارز آیفون حذف نشود و به برندهای دیگر برود، این اقدام چندان صحیح نیست. آنچه وزارت صنعت، معدن و تجارت مطرح می‌کند همان اختصاص ارز آیفون به خودرو است.
سردرگمی در قیمت‌ها؛ بالا یا پایین
همچنین خبر ممنوعیت واردات آیفون، باعث افزایش ۱۰ میلیون تومانی قیمت آیفون ۱۳ پرومکس شده است، اما تعدادی از کسبه، این افزایش قیمت را کاذب می‌دانند و می‌گویند، بعد از تبیین موضوع ممنوعیت واردات، قیمت آیفون به ثبات می‌رسد.
در حال حاضر دوگانگی در بازار تلفن همراه برای فروشنده و خریدار وجود دارد، چون نمی‌دانند قرار است قیمت بالاتر رود یا پایین بیاید؛ به گفته کسبه مراجعه به مراکز فروش تلفن همراه افزایش یافته، اما خرید آیفون افزایشی نبوده و به نظر می‌رسد که خریداران، منتظر ایجاد ثبات در قیمت‌ها هستند.
بررسی بازار نشان می‌دهد آیفون ۱۲، حدود ۳۸ میلیون تومان، آیفون ۱۳ معمولی حدود ۴۲ میلیون تومان و دست دوم آن، حدود ۳۸ میلیون تومان قیمت دارد و قیمت آیفون ۱۱، حدود ۲۷ میلیون تومان است.
تاثیر افزایش قیمت حاصل از خبر ممنوعیت واردات، روی آیفون ۱۳ بیشتر از مدل‌های دیگر است که فروشنده‌ها دلیل آن را جدید بودن این مدل از تلفن همراه می‌دانند؛ در پلتفرم‌های دیجیتال و فروشگاه‌های اینترنتی هم، قیمت آیفون ۱۳ پرومکس، حدود ۵۵ میلیون تومان اعلام شده است.
واردات موبایل بدون محدودیت ادامه دارد
روح اله لطیفی سخنگوی گمرک ایران نیز در خصوص مسایل پیرامون بازار موبایل گفته است: هیچ ابلاغیه‌ای از وزارت صمت مبنی بر ممنوعیت واردات یا تغییر گروه کالایی گوشی‌های آیفون به گمرک اعلام نشده و واردات این کالا به صورت تجاری و مسافری ادامه دارد. گمرک طبق روال گذشته عمل خواهد کرد و گوشی‌های آیفون وارد شده که دارای ثبت سفارش بوده، تامین ارز شده و مجوز‌های لازم را دارند، ترخیص خواهند شد.
ثبت سفارش آیفون از شهریور متوقف می‌شود
در خبر دیگری در همین رابطه اما اعلام شد که متوقف کردن ثبت سفارش تلفن‌های همراه با نشان تجاری آیفون از نیمه شهریور امسال اتفاق خواهد افتاد.
ابراهیم درستی نایب رییس اول اتاق اصناف ایران گفت: در مورد متوقف کردن ثبت سفارش آیفون قبلا اعلام کرده بودیم که نیمه شهریور امسال این اتفاق خواهد افتاد، اما درباره خبر ممنوعیت وارداتی که طی روزهای اخیر منتشر شد، باید کارشناسی بیشتری صورت می‌گرفت.
رییس اتحادیه فروشندگان لوازم صوتی، تصویری، تلفن همراه و لوازم جانبی گفت: در تهران بیش از ۵ هزار واحد صنفی، فروشنده و ۲ هزار واحد دیگر، مشغول تعمیرات نشان تجاری آیفون هستند و به همین علت، قرار بر این بود که مسوولان در اجرایی شدن موضوع ممنوعیت واردات این مدل تلفن همراه، نظر اتحادیه را بیشتر بررسی کنند.
به گفته او، هدف این است که قیمت گوشی آیفون در بازار متعادل باشد، اما مواردی مثل محدود شدن در ثبت سفارش و افزایش نرخ ارز، سبب گران شدن این کالا می‌شود؛ از طرف دیگر، با این محدودیت، ورود گوشی از طریق مسافری به کشور افزایش می‌یابد. گوشی‌هایی که قبل از متوقف شدن ثبت شده باشند، در فروش آنها مشکلی نیست و رجیستری انجام می‌شود. علیرضا پیمان پاک معاون وزیر صمت و رییس سازمان توسعه تجارت نیز درباره حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برخی کالاها گفت: قرار نیست ارز یارانه‌دار برای واردات کالاهای لوکس و مصرفی مانند گوشی تلفن همراه آیفون اختصاص یابد. همچنین خریداران، آیفون را با قیمت ارز نیمایی خرید نمی‌کنند که به آن ارز نیمایی اختصاص دهیم. واردکنندگان آیفون از جیب صادرکننده، ارز نیمایی می‌گرفتند و با قیمت روز، دلار آیفون را حساب می‌کردند که دولت شدیداً مخالف است.
او گفت: برخی لایه‌های مدیریتی دنبال تخصیص ارز نیمایی برای واردات آیفون هستند و فضاسازی رسانه‌ای درباره ممنوعیت واردات آیفون را هم افرادی انجام می‌دهند که دنبال سود بیشتر هستند و قصد دارند با این فضاسازی، قیمت را بیشتر کنند.
به گفته معاون وزیر صمت، از دو ماه ابتدایی امسال، بیش از دو برابر کل نیاز پارسال ثبت سفارش برای واردات گوشی آیفون انجام گرفته است؛ به اندازه کافی از این نوع محصول وارد خواهد شد و مردم در خرید آیفون عجله نداشته باشند، زیرا صف فروش آیفون بیشتر از تقاضای خرید آن خواهد شد.
طبق ماده ۴ قانون مقررات صادرات و واردات، تمام بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به صدور و ورود کالا، منحصراً از طریق وزارت صمت به سازمان‌های اجرایی اعلام می‌شود و همزمان باید به اطلاع عموم برسد؛ بنابراین هر زمان که ابلاغی صورت گیرد، گمرک نیز باید بر اساس همان اقدام کند.
سخن آخر
ممنوعیت واردات آیفون اگرچه برای برخی مشتریان این گوشی ناگوار است اما همچنان مشخص نیست اخبار مربوط به آن اشتباه است یا درست.
این در حالیست که همواره چنین خبرهایی منجر به فروش هرچه بیشتر کالا و افزایش نجومی قیمت آن می‌شود. به همین روی درست یا شایعه بودن خبر همچنان محل ابهام است.
