عصر ارتباط – صبا رضایی – بازار رمزارزها یکی از پرریسک‌ترین بازارهای مالی است. شاید ریسک آن برایتان جذاب باشد اما زمانی که این بازار بدون هیچ هشدار قبلی ریزش شدید کرد، متوجه خواهید شد که ضررهای این ریسک آنقدرها هم جذاب نیست. اما با وجود تمام هشدارها، رمزارزها با وجودی که چیزی شبیه به بمب‌های فعال هستند که با هر لحظه غفلت شاید در دستان شما منفجر شود، هرروز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند و کاربران در رفتاری قمارگونه، لحظه‌به‌لحظه در حال دست به دست کردن این بمب‌های روشن هستند. کمااینکه هرروز کاربران بیشتری به ترید (معاملات آنی) یا هولد کردن (نگهداری) رمزارزها می‌پردازند.
در این میان رفتارشناسی ایرانی‌ها در بازار رمزارز نشان می‌دهد که همواره به ترید یا نوسان‌گیری علاقه‌مند هستند. بنابراین این بازار پرخطر نیز برایشان جذابیت‌های بسیاری دارد.
مشکل اینجاست که بازار رمزارزها را در واقع نهنگان بازار کنترل می‌کنند و در صورت تمایل می‌توانند کاری کنند که بازار رمزارزها دچار ریزش ناگهانی شود. خبرهای مختلف، اتفاقات متفاوت و رویدادهای مربوط به بازار رمزارزها نیز در نوسانات قیمت رمزارزها تاثیرگذار است.
اصطلاح نهنگ (Whale) در بازار رمزارزها به افراد یا شرکت‌هایی گفته می‌شود که سرمایه بسیار زیادی در یک یا چند رمزارز مثل بیت‌کوین داشته باشند و می‌توانند با هر حرکتی بازار را تحت تاثیر قرار دهند. از این نهنگ‌ها می‌توان به عنوان «بزرگ‌ترین بازیگران دنیای رمزارزها» یاد کرد.
در مورد بیت‌کوین یا رمزارزی مثل اتریوم مقیاس اینکه چه کسی نهنگ محسوب می‌شود متفاوت است اما نهنگ‌های دنیای رمزارزها مبالغ هنگفتی در اختیار دارند. اینکه چگونه این افراد به چنین سرمایه‌های عظیمی‌دست یافته‌اند، جای بحث دارد.
در همین حال افراد ثروتمندی وجود دارند که با رصد این بازارها، مشاهده رشد آنها و گرایش روزافزون مردم به سمت رمزارزها و گاه استفاده از فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی و روبات‌های پیشرفته از این فرصت استفاده کرده و سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام می‌دهند.
به عنوان مثال یکی از شناخته‌شده‌ترین نهنگ‌های بیت‌کوین، ساتوشی ناکاموتو خالق بیت‌کوین است. کارشناسان تخمین زده‌اند سرمایه وی بالغ بر یک میلیون بیت‌کوین است؛ چیزی حدود یک درصد از کل بیت‌کوین موجود در بازار.
کنترل ریسک
کاوه مشتاق، عضو انجمن بلاک‌چین ایران و فعال در بازار رمزارزها درباره برخی آسیب‌ها و تهدیدهای این بازار برای ایرانی‌ها به «عصر ارتباط» می‌گوید: در حال حاضر موسسه‌ای به نام ciphertrace در خارج از کشور پول‌ها و رمزارز ایرانیان را فلگ (نشانه‌گذاری) می‌کند. این موسسه به طور سیستماتیک آدرس ایرانیان را پیدا می‌کند و سپس رمزارز کاربران ایرانی را نشانه‌گذاری می‌کند.
او افزود: یکی از راه‌های نشانه‌گذاری رمزارز ایرانی‌ها این است که فرد اعلام کند که ایرانی است. مثلا با آی‌پی ایرانی وارد اکسپلوررهای رمزارزی شده و یک آدرس رمزارز را سرچ کند. از سویی دیگر شرکت‌ها و روبات‌هایی وجود دارند که به صورت سیستماتیک آدرس ایرانی‌ها را پیدا می‌کنند.
مشتاق گفت: راه دیگر آن است که فرد در اطلاعات کاربری خود اعلام کند که ایرانی است، با آی‌پی ایرانی در قسمت اکسپلوررهای رمزارزی به جست‌وجو بپردازد، مثلا رمزارزی را جست‌وجو کند و مشخص شود که کاربر مربوطه، از ایران در حال فعالیت است.
او افزود: از طرفی دیگر برخی صرافی‌های ایرانی که رمزارزها را به پول نقد تبدیل می‌کنند، نکات ایمنی را رعایت نکرده و آدرس‌ها را در دسترس عموم قرار می‌دهند و به همین خاطر پول کاربران و صرافی‌های یاددشده، فلگ یا نشانه‌گذاری می‌شوند و برای مثال اگر رمزارزها در صرافی‌های آمریکایی ترید شوند، احتمال مسدود شدن‌شان بسیار زیاد است.
این عضور انجمن بلاک‌چین ایران گفت: البته تا زمانی که رمزارزها در حساب ایرانیان است، موجودی حساب‌شان نشانه‌گذاری نمی‌شود و اتفاقی برای آن نمی‌افتد اما زمانی که ترید می‌کنند، ممکن است موجودی‌شان فریز (معلق) شود. به خصوص در رابطه با تتر که در کد اسمارت کانترکت است، احتمال می‌رود حساب کاربران ایرانی فریز شود. به همین منظور دارندگان رمزارز تتر باید دوچندان مراقب باشند که مشخص نشود ایرانی هستند.
او افزود: اگر بقیه رمزارزها را هم بخواهند به یک رمزارز آمریکایی تبدیل کنند باید از یک متخصص درخواست کنند که رد پول‌شان را پاک کند. هنگام استفاده از صرافی‌های بین‌المللی نیز باید احتیاط کنند.
این روزها اما خبرهای زیادی درباره احتمال ریزش رمزارزها منتشر می‌شود. در عین حال مردم روی سود حاصل از ترید یا هولد رمزارزها حساب باز کرده‌اند. اما مشتاق معتقد است که مردم باید پولی را وارد بازار کنند که اگر از دست دادند، مشکلی برایشان ایجاد نشود.
او افزود: بازار رمزارزها همواره پرریسک بوده و احتمال از بین رفتن پول همیشه وجود دارد. بازارهایی مانند رمزارزها که اهرمی‌بوده و پول شمارا اهرم کرده و یک به صد می‌کنند، ریسک را نیز یک به صد می‌کنند. اگر در بازار بورس، ریسک صدبرابر شود اتفاق خاصی نمی‌افتد اما در بازار رمزارزها، صدبرابر شدن ریسک، ترید و مبادلات را به ریسک مطلق تبدیل می‌کند. بازار اهرمی و لوریج مارجین مارکت مربوط به کریپتوکارنسی‌ها است که کاربر به ازای یک دلاری که وارد بازار می‌کند، می‌تواند به اندازه صد دلار رمزارز خریداری کرده و به ترید یا هولد بپردازد.
لوریج مارجین (Leverage Margin)
منظور مشتاق از ریسک یک به صدی و اهرم شدن پول، آن است که در بازار بورس جهانی یا فارکس، بروکرها به معامله‌گران به نسبت یک به صد پولی می‌دهند تا با آن به خرید و فروش سهام بپردازند. این امر در بازار سرمایه مشکل آنچنانی ایجاد نمی‌کند اما در بازار رمزارزها به معنای ریسک مطلق است. البته بسیاری از فعالان بازار سرمایه با ریزش بازار، ضررهای بزرگ متحمل شده‌اند. در واقع مارجین به معنای آن است که از آنجا که حجم‌های استاندارد و تعیین شده برای معاملات تا حدودی بالا هستند بروکرها مبلغی را به تریدرها وام می‌دهند تا بتوانند با استفاده از آن معاملات خود را انجام بدهند.
در همین حال هیچ پول فیزیکی به تریدر داده نمی‌شود و اهرم برای هر ترید جدیدی که معامله‌گر قصد باز کردن دارد وارد عمل می‌شود. فرض بگیرد یک حساب 200 دلاری در یک بروکر شارژ می‌کنیم سپس باید نسبت اهرم به حساب را تعیین کنیم. پس از واریز 200 دلار لوریج 1:100 را برای حساب انتخاب می‌کنیم این بدان معنا است که یک قسمت از 100 قسمت حجم یک قرارداد را پوشش می‌دهیم که به عنوان مارجین آن را می‌شناسیم.
او افزود: تنها کاربرانی که سالیان طولانی ترید می‌کنند و به بازار رمزارزها تسلط کامل دارند، می‌توانند از این روش استفاده کنند.
مشتاق با تاکید بر لزوم آموزش شیوه ترید کردن در بازار رمزارزها بیان کرد: مردم باید این حقیقت را بدانند که بدون آموزش و کسب تجربه نمی‌توانند وارد بازار رمزارز شده و ترید کنند. بازار لوریج مارجین بسیار پرریسک است و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
او گفت: متاسفانه بسیاری از هموطنان‌مان با خطرات بازار رمزارزها و لوریج مارجین آشنایی نداشته و وارد بازار می‌شوند. این امر با وجود ریسک شدیدا بالای آن، نتیجه‌ای به جز ضرر و زیان برای افراد تازه‌کار ندارد.
پامپ و دامپ
این عضو انجمن بلاک‌چین ایران گفت: در پامپ (Pump)و دامپ‌ها (Dump)بسیاری تصور می‌کنند باید سریع پول خود را از بازار خارج کرده و به سرعت پولدار شوند. ممکن است شانسی این اتفاق رخ دهد اما تریدرها نمی‌توانند با روبات‌ها مقابله کنند. از سویی دیگر برخی شرکت‌ها با استفاده از روبات‌ها به کاربران اطلاعات می‌دهند و به آنها می‌گویند چه زمانی ترید کنند و زمان خرید و فروش رمزارزها را اطلاع می‌دهند. این روبات‌ها از تریدهای الگوریتمی و کپی تریدینگ‌هایی که ربوات از روی تریدهای کاربری دیگر کپی کرده، تقلید می‌کنند.
او افزود: روبات‌ها از روی الگوریتم ترید می‌کنند. اگر از روبات‌های خوبی استفاده شود، عالی است اما در بسیاری از مواقع شرکت‌ها بیش از حد به افرادی که روبات‌ها را می‌نویسند اعتماد می‌کنند. در صورتی که ممکن است برنامه‌نویسان از اعتماد آنها سوءاستفاده کرده و روبات خوب و پیشرفته‌ای ایجاد نکنند.
در نتیجه از اعتماد کاربران سوءاستفاده کرده و پول از بین می‌رود. اما در حقیقت شرکت‌های فوق از پامپ و دامپ استفاده کرده‌اند.
پامپ (Pump) و دامپ (Dump) روشی غیر قانونی در بازارهای مالی است و فقط به حوزه ارز دیجیتال محدود نمی‌شود. اما در حال حاضر با توجه به گسترش فضای آنلاین و به‌خصوص رایج شدن ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده، این روش در مقایسه با قبل نزد کلاهبرداران بسیار رایج‌تر شده است. متاسفانه نبود چارچوب مقررات و قوانین نظارتی برای حوزه کریپتوکارنسی سبب شده الگوی کلاهبرداری پامپ و دامپ ارزهای دیجیتال به شدت مورد توجه کلاهبرداران قرار بگیرد.
کلام پایانی
بازار رمزارزها اگرچه خطرات بسیاری دارد اما جذابیت‌های فراوانی نیز دارد، به همین دلیل ایرانیان را که با خطرات و ریسک‌ها آشنایی دارند به خود جذب کرده است. اما تحریم‌ها موجب شده همواره محدودیت‌های بیشتری برای کاربران ایرانی مقیم کشورمان در نظر گرفته شود و در صورتی که مشخص شود از ایران در حال ترید در یکی از صرافی‌های بین‌المللی هستید، ممکن است حساب‌تان بلوکه، فریز یا نشانه‌گذاری شود.
