سعید میرشاهی – بر کسی پوشیده نیست که استفاده از رسانه‌های اجتماعی در نوجوانان طی سال‌های اخیر، بسیار افزایش یافته است. طبق سرشماری Common Sense Census1 که رسانه مورداستفاده نوجوانان و جوانان است، در سال 2021، نتایج قابل توجهی به دست آمده است.
رسانه‌های اجتماعی و سلامت روان نوجوانان
بر اساس نتایج این پژوهش، دانش‌آموزان به طور متوسط 8 ساعت و 39 دقیقه در روز، در خارج از کلاس، از صفحه‌نمایش استفاده می‌کردند که افزایش 17 درصدی نسبت به سال 2019 را نشان می‌دهد. نوجوانان به طور متوسط هر روز، 87 دقیقه از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند. همچنین 62 درصد نوجوانان گفته‌اند روزانه از رسانه اجتماعی استفاده می‌کردند اما فقط 34 درصد اظهار کرده‌اند از استفاده از رسانه‌های اجتماعی بسیار لذت می‌برند. در همین بازه زمانی سخت، سلامت روان نوجوانان کاهش نگران‌کننده‌ای داشته است.
بر اساس نظرسنجی نماینده ملی Trusted Source آمریکا توسط مراکز کنترل بیماری (CDC) در سال 2021، حدود 44 درصد از دبیرستان‌ها، احساس غمگینی یا ناامیدی مداوم داشته‌اند. این نگرانی به نوجوانان بزرگ‌تر نیز محدود نمی‌شود. مروری بر 29 مطالعه Trusted Source درباره سلامت روان در طول همه‌گیری، در بیش از 80 هزار کودک و نوجوان در سراسر جهان، نشان می‌دهد از هر چهار جوان، یک نفر علائم افسردگی داشت که تقریبا دو برابر میزان جهانی قبل از همه‌گیری بود.
بدون شک، احساس افسردگی می‌تواند با غم، ضربه روحی و هر یک از شرایط چالش برانگیز که نوجوانان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، مرتبط باشد. با این حال، یک پیوند شناخته‌شده بین استفاده از رسانه‌های اجتماعی و افسردگی در بزرگسالان وجود دارد. ممکن است تعجب کنید که آیا استفاده نوجوان‌تان از رسانه‌های اجتماعی در افسردگی یا سایر علائم سلامت روانی وی تاثیر داشته باشد. آیا اینترنت، راه حیات اجتماعی ارایه می‌دهد یا بیشتر مانند لنگری است که فرزندان‌مان را سنگین‌تر می‌کند؟ پاسخ، پیچیده‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید.
ارتباط آنها چیست؟
کارشناسان مدت‌ها در خصوص اینکه آیا رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به سلامت روان نوجوانان آسیب بزنند یا به آنها کمک کنند، بحث کرده‌اند. تحقیقات انجام شده در سال 2019 نشان می‌دهد که اگر نوجوانان وقت و تلاش زیادی را در حساب‌های رسانه‌های اجتماعی خود صرف کنند، احتمال بیشتری دارد که خلق و خوی افسرده داشته باشند. تصاویر فیلتر شده و جدول‌های زمانی گلچین‌شده توسط دیگران، می‌تواند عزت نفس نوجوانان را کاهش دهد یا در مقایسه با همسالان، احساس زشتی یا کسل‌کنندگی در آنها ایجاد کند. همچنین ممکن است با اذیت و آزار سایبری بیشتری مواجه شوند.
از سوی دیگر، شواهد نشان می‌دهد رسانه‌های اجتماعی می‌توانند سلامت روان را تقویت کنند. به عنوان مثال، نوجوانانی که احساس افسردگی می‌کنند ممکن است برای ارتباط با دوستانی که مشکلات مشابهی دارند، به اینترنت مراجعه کنند. برخی از نوجوانان حتی ممکن است گروه‌های حمایت دیجیتالی تشکیل دهند و به همسالانی که با علائم افسردگی مقابله می‌کنند، همدردی کنند و مشاوره دهند. طبق بررسی 2017، تاثیرات رسانه‌های اجتماعی بیشتر به فرد بستگی دارد تا پلتفرم. نوجوانان با مهارت اجتماعی قوی و عزت نفس، اغلب از رسانه اجتماعی برای بهبود زندگی خود استفاده می‌کنند. آنها ممکن است آنلاین شوند تا با دوستان مدرسه، در ارتباط باشند یا آثار هنری خود را در انجمن‌های اینترنتی به اشتراک بگذارند.
تاثیر رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به نحوه استفاده نوجوانان از آن، بستگی داشته باشد. نوجوانانی که قبلا احساس افسردگی یا انزوا می‌کردند، احتمالا از رسانه‌های اجتماعی با روش‌های کمتر سودمند استفاده می‌کنند. آنها ممکن است برای تمام نیازهای اجتماعی خود به اینترنت تکیه کنند. این امر، می‌تواند علاقه آنها را به فعالیت‌های مدرسه یا خانواده کاهش دهد. علاوه بر این، کاهش بازدیدها یا تعامل حساب آنها می‌تواند به عزت نفس‌شان آسیب برساند یا ادراک منفی از خود را در آنها تقویت کند.
نکات منفی بالقوه
رسانه‌های اجتماعی ممکن است در خطر افسردگی برخی از نوجوانان، نقش داشته باشند. همچنین می‌تواند علائم افسردگی موجود را بدتر کند. خطرات احتمالی سلامت روان رسانه‌های اجتماعی عبارتند از:
زورگویی سایبری: وقتی نوجوان شما آنلاین می‌شود، ممکن است با قلدرهای مدرسه، ترول‌ها و افراد ناشناس، آزار و اذیت جنسی و موارد دیگر مواجه شود. طبق تحقیقات 2020، آزار و اذیت اینترنتی می‌تواند تغییرات شدیدی در خلق و خوی نوجوانان ایجاد کند و اغلب باعث می‌شود آنها احساس شرم، ترس و تحقیر کنند. در برخی موارد، آزار و اذیت اینترنتی می‌تواند به افکار خودکشی منجر شود.
مقایسه‌های اجتماعی: رسانه‌های اجتماعی، نوجوانان را تشویق می‌کند تا خود را با همسالان خود مقایسه کنند و تعداد فالوورها، نظرات، لایک‌ها و غیره را بسنجند. طبیعی است که به اصطلاح از وضعیت اجتماعی خود یک احساس کلی داشته باشید اما صرف ساعت‌ها نگرانی در مورد جایی که در این زنجیره قرار می‌گیرید، چندان مفید نیست. کارشناسان، رفتارهای مقایسه اجتماعی بیش از حد را با افسردگی مرتبط می‌دانند. نوجوانانی که وقت خود را صرف حسادت به زندگی دیگران می‌کنند یا درباره کمبودهای خود فکر می‌کنند، در معرض سطوح بالاتر افسردگی هستند. پرورش عزت نفس همیشه آسان نیست اما اگر خود را کم‌محبوب‌ترین، کم‌خنده‌دارترین یا کم‌جذاب‌ترین فرد در گروه دوستان خود بدانید، می‌تواند بسیار دشوار باشد.
حواس‌پرتی و سردرگمی: رسانه‌های اجتماعی، انسان را در خود غرق می‌کنند. ممکن است بعد از گذراندن بیشتر اوقات آخر هفته خود، به مرور در توییتر، به جای انجام تمام فعالیت‌های سرگرم‌کننده‌ای که در طول هفته، رویاپردازی می‌کردید، در خودتان احساس اضطراب شدید کرده باشید. نوجوانان در مدرسه، ممکن است پشیمانی آمیخته با وحشت را تجربه کنند زیرا در آخرین لحظه، تمام تکالیف خود را با عجله انجام می‌دهند. برخی از نوجوانان ممکن است چنان در دنیای دیجیتال غرق شوند که مراقبت از خود را فراموش کنند. شاید آنها:
– وعده‌های غذایی را حذف کنند یا نخوابند.
– فراموش کنند فعالیت بدنی را در اوقات روز خود بگنجانند.
موارد یادشده، می‌تواند در افسردگی، نقش داشته باشد. نوجوان خود را تشویق کنید تا چک‌لیست مراقبت از خود را تدوین کند.
پیگیری اخبار منفی: بحرانی مانند همه‌گیری کووید 19، یا تیراندازی دسته‌جمعی، ممکن است نوجوانان را به پیمایش اجباری پست‌های بعدی در مورد موضوع مجبور کند. آنها ممکن است احساس کنند نمی‌توانند از به‌روزرسانی‌های بی‌پایان فید (خبرخوان) خود دور شوند؛ حتی به بهای افزایش استرس و نگرانی‌های‌شان. مطلع بودن مهم است اما تحقیقات 2020 نشان می‌دهد بسیاری از موارد ناراحت‌کننده که ساعت‌های متوالی در سرتاسر جهان اتفاق می‌افتد، می‌تواند احساس بدتری را در نوجوانان ایجاد کند.
برای نوجوانان و افراد دیگر، ضروری است از اخبار و رویدادهای جاری فاصله بگیرند و با لذت‌های کوچک زندگی مانند بوی کلوچه تازه یا آواز پرندگان بیرون از پنجره آشنا شوند.
مزایای بالقوه
در حالی که استفاده از رسانه‌های اجتماعی، خطرات احتمالی کمی‌دارد، می‌تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای حمایت عاطفی نیز عمل کند. برخی از مزایای احتمالی سلامت روان رسانه‌های اجتماعی عبارتند از:
ارتباط با دوستان و خانواده: رسانه‌های اجتماعی، برقراری ارتباط با عزیزان را آسان‌تر از همیشه کرده‌اند، به خصوص اگر دور از هم زندگی می‌کنید یا برنامه متفاوتی دارید. ارتباطات اجتماعی، البته، نقش حیاتی در بهبود روانی، به ویژه برای نوجوانان که مغز آنها بالغ می‌شود، ایفا می‌کند. در طول اختلال در تحصیل از راه دور و قرنطینه، بسیاری از نوجوانان، احساس استرس و تنهایی می‌کردند اما با توجه به یافته‌های منبع مورداعتماد surveyTrusted Source در نظرسنجی CDC 2021 که در بالا ذکر شد، دبیرستانی‌هایی که در مدرسه، احساس ارتباط بیشتری با بزرگسالان و همسالان خود می‌کردند، کمتر احساس غمگینی دائمی یا نگاه ناامیدانه و فکر کردن درباره اقدام به خودکشی داشتند. اگر شما یا نوجوان‌تان به خودکشی فکر می‌کنید یا تحت فشار عاطفی هستید، اکنون گزینه‌هایی برای حمایت دارید. تماس یا ارسال پیامک با یک خط کمک به بحران، می‌تواند ارتباط شما را با مشاوران آموزش‌دیده و دلسوز برقرار کند و آنها می‌توانند از شما در یافتن راه‌هایی برای مقابله با این احساسات، حمایت کنند.
ملاقات با افراد جدید: وقتی نوجوانان در مدرسه یا خانه مناسب نیستند، ممکن است افراد خود را به صورت آنلاین پیدا کنند. دوستی دیجیتال می‌تواند پیوندهای عمیق و متحول‌کننده زندگی را برقرار کند، حتی اگر طرفین، همگی در یک اتاق نباشند. نوجوان شما و دوستان آنلاین آنها ممکن است یک سرگرمی خاص داشته باشند، یک تشخیص خاص مشترک داشته باشند یا به سادگی از همراهی یکدیگر لذت ببرند.
تحقیقات سال 2018 نشان می‌دهد نوجوانان به حاشیه رانده‌شده به دلیل اختلال‌های جنسی، می‌توانند از دوستی‌های آنلاین بهره ببرند. اینترنت، پناهگاه امن بسیاری برای نوجوانان فراهم می‌کند تا به طور ناشناس کاوش کنند و با هویت خود راحت باشند. احساس پذیرش توسط دوستان راه دور یا حتی غریبه‌ها، می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند.
اطلاعات: موضوع سلامت روان در بین نسل‌های جوان، بسیار کمتر تابو شده است. هنگامی‌که نوجوانان در حال مرور رسانه‌های اجتماعی هستند، ممکن است با پست‌هایی برخورد کنند که در آن، اینفلوئنسرها یا همسالان، درباره تجربه خود در مورد شرایط سلامت روان مانند افسردگی صحبت می‌کنند.
این پست‌های آگاهی‌دهنده ممکن است همیشه حاوی دقیق‌ترین جزئیات نباشند اما همچنان می‌توانند جرقه‌ای برای گفت‌وگو و جست‌وجو برای اطلاعات بیشتر باشند. نوجوانانی که افسردگی خود را به‌عنوان یک بیماری روانی نمی‌شناسند، ممکن است علائم خود را به دلیل هورمون‌ها یا شخصیت بدانند.
یادگیری اینکه سایر نوجوانان نیز افسردگی دارند و اقداماتی که برای مدیریت آن انجام می‌دهند، می‌تواند آنها را تشویق کند که به دنبال کمک باشند.
چگونه تعادل ایجاد کنیم؟
در حالی که رسانه‌های اجتماعی، به خودی‌خود، نه بد هستند و نه خوب، نوجوانان، می‌توانند رابطه ناسالمی با آنها داشته باشند، اگر:
– در مقابل چک کردن حساب‌ها یا اکانت‌های‌شان مقاومت می‌کنند.
– اگر پس از نگاه کردن به گوشی تلفن‌همراه خود، عصبانی، غمگین یا گوشه‌گیر به‌نظر می‌رسند.
– اگر وقتی مجبور به آفلاین شدن هستند، به‌طور غیرعادی، آشفته به نظر می‌رسند؛ حتی برای زمان‌های کوتاه مانند غفلت از شام خانوادگی، خواب، تکالیف یا وعده‌های غذایی.
اگر فکر می‌کنید رسانه‌های اجتماعی، بر سلامت روان نوجوان شما تاثیرگذار شده‌اند، ممکن است وسوسه شوید دیوایس‌های او را به طور کامل مصادره کنید. با این حال، به خاطر داشته باشید رسانه اجتماعی، بخش مهمی از نحوه معاشرت نوجوانان مدرن را تشکیل می‌دهند. به طور واقع‌بینانه، شما نمی‌توانید اینترنت را از زندگی آنها حذف کنید. بخش مهمی از فرزندپروری، آموزش به کودکان است که چگونه مسئولانه از این چیزها لذت ببرند تا بتوانند با رسیدن به بزرگسالی، آن را ادامه دهند. نکات زیر می‌تواند به شما کمک کند به نوجوان خود بیاموزید برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی، حد و مرز تعیین کند:
سوال بپرسید: برای کمک به نوجوان خود، احتمالا باید بیشتر در مورد تجربه آنلاین او بدانید. بهترین راه برای فهمیدن آن، این است که سعی کنید مستقیم بپرسید. از نوجوان خود بپرسید «در حال تماشا یا گوش دادن چه چیزی هستید؟» «با چه کسی صحبت می‌کنید؟» «از چه چیزی در استفاده از رسانه‌های اجتماعی لذت می‌برید؟» (شما می‌توانید این جمله را دنبال کنید: «آیا این به شما کمک می‌کند حواس شما را از احساسات منفی دور کند؟)
نکته: به طور کلی، کارآمدتر این است که این سوالات را طی مکالمه درباره فعالیت‌های روزانه آنها به کار ببرید، به جای اینکه آنها را یکی پس از دیگری به نوجوان خود بگویید. محدودیت‌های معقول تعیین کنید: هنگامی‌که اطلاعات بیشتر درباره عواملی که باعث رفتارهای آنها می‌شود، بدانید، می‌توانید چند راه برای رسیدگی به این موضوع با هم درنظر بگیرید. به عنوان مثال، اگر تمایل دارند غرق در اینترنت شوند و تا دیروقت بیدار بمانند، می‌توانید یک قانون خانوادگی تنظیم کنید که همه دستگاه‌ها، یک‌شبه در آشپزخانه، شارژ شوند. سعی کنید قوانینی ایجاد کنید که همه اعضای خانواده از آنها پیروی کنند تا نوجوان شما احساس کند تنها نیست.
از جاسوسی بپرهیزید: نوجوانان نیاز به حریم خصوصی دارند. همان‌طور که ممکن است از سال‌های نوجوانی خود به یاد داشته باشید، وقتی والدین‌تان دائما بالای سرتان هستند، بیان آزادانه دشوار است. ورق زدن روزانه تلفن آنها یا درخواست از آنها برای خواندن گزارش‌های چت و متن‌های‌شان، معمولا به اندازه ممنوع کردن کامل اینترنت، موثر است؛ به عبارت دیگر، واقعا کمکی نمی‌کند.
از قضا، کارشناسان خاطرنشان می‌کنند والدینی که سعی می‌کنند به زور، اطلاعات را از دست نوجوان خود خارج کنند، اغلب درباره عادات رسانه‌های اجتماعی، کمتر می‌دانند. بسیاری از نوجوانان یاد می‌گیرند مشکلات را از والدین پنهان کنند تا با گوشه‌گیری یا تحت نظارت، تنبیه نشوند. با این حال، یک رابطه قابل اعتماد والد کودک، اغلب زمینه ایده‌آلی را برای نوجوان ایجاد می‌کند تا صحبت کند، درخواست حمایت کند و عادات دیجیتال سالم‌تر را کشف کند. ایجاد ارتباطات باز، ممکن است زمان ببرد اما در درازمدت، اعتماد، ممکن است موثرتر از نظارت دقیق و سختگیرانه باشد.
دریافت پشتیبانی حرفه‌ای: نوجوانان مبتلا به افسردگی، ممکن است برای مقابله با علائم حل‌نشده و پریشانی عاطفی به رسانه‌های اجتماعی تکیه کنند. به عنوان والدین، می‌توانید با پرسیدن سوالات و تشویق به عادات سالم‌تر اینترنتی، به نوجوان خود کمک کنید. با این حال، یک درمانگر می‌تواند با کمک به نوجوان شما، برای مقابله با افسردگی و هر نگرانی دیرینه دیگر، خواه مستقیما به استفاده از رسانه‌های اجتماعی مرتبط باشد یا خیر، حمایت بیشتری ارایه دهد. برخی از نگرانی‌های مرتبط با رسانه‌های اجتماعی که یک درمانگر می‌تواند به آنها کمک کند، عبارتند از:
– فقدان احساس لذت: برخی از نوجوانانی که از نظر عاطفی، احساس کمتری دارند، ممکن است به بحث‌های آنلاین روی بیاورند تا خود را با احساس چیزی سوق دهند.
– مه مغزی: نوجوانانی که احساس بی‌حالی و عدم تمرکز می‌کنند، ممکن است در رسانه‌های اجتماعی حرکت کنند، زیرا نمی‌توانند انرژی ذهنی را برای انجام کار دیگری فرابخوانند.
– ترس‌های وجودی: نوجوانانی که نگران تغییرات آب و هوایی، همه‌گیری کووید 19 و سایر تهدیدات هستند، ممکن است به‌طور دائم در بحران‌های جدید، فیدهای خود را برای به‌روزرسانی بررسی کنند.
– عزت نفس پایین: نوجوانانی که نگرش خودکم‌بینی دارند، ممکن است احساس ارزشمندی خود را از لایک‌ها و فالوورهای رسانه‌های اجتماعی بگیرند.
– فشار همسالان: نوجوانانی که امیدوارند وایرال شوند، ممکن است شوخی‌ها یا فعالیت‌های خطرناک را امتحان کنند.
– مسایل مدرسه: نوجوانی که در درک مطالب در مدرسه، مشکل دارد، ممکن است به جای درخواست کمک از والدین، دوستان یا معلمان، آنلاین شود.
– اضطراب اجتماعی: نوجوانانی که از قضاوت یا طرد شدن دیگران می‌ترسند، ممکن است به دنیای دیجیتال بروند؛ جایی که بتوانند از طریق پیج خود، ارتباط برقرار کنند و از مکالماتی که باعث ترس از انتقاد می‌شود، اجتناب کنند.
دریافت پشتیبانی حرفه‌ای، اعم از آنلاین و غیرحضوری برای این نگرانی‌ها، می‌تواند به کاهش احساس افسردگی و بهبود کیفیت زندگی نوجوان کمک کند.
جمع‌بندی
در حالی که رسانه‌های اجتماعی ممکن است قربانی آسانی برای افسردگی نوجوانان باشد، چشم‌انداز دیجیتال، آنقدر وسیع است که صرفا خوب یا بد نباشد. برخی از نوجوانان مبتلا به افسردگی، ممکن است از حمایت اجتماعی که در اینترنت پیدا می‌کنند، بهره‌مند شوند، در حالی که برخی دیگر، ممکن است متوجه شوند استفاده از رسانه‌های اجتماعی، علائم آنها را بدتر می‌کند. مانند بسیاری از چیزهای دیگر در زندگی، رسانه‌های اجتماعی، معمولا در حد اعتدال، بهترین لذت را دارند.
اگر نگران عادات نوجوان خود در رسانه‌های اجتماعی هستید، اولین قدم مناسب، شروع یک مکالمه است. برخی از رفتارهای آنلاین ممکن است ناراحتی عاطفی عمیق‌تری را پنهان کنند اما شما می‌توانید با گوش دادن به نیازهای نوجوان خود و ارتباط آنها با یک درمانگر به او کمک کنید.
