رزنیکا رادمهر – گزارش‌ها نشان می‌دهد قطعی اینترنت در سال ۲۰۲۲، خسارت 24 میلیارد دلاری به اقتصاد جهانی وارد کرده است.
اختلال عمدی در دسترسی مردم به اینترنت توسط دولت‌ها، تاثیر اقتصادی قابل توجهی دارد و به طیف وسیعی از نقض حقوق‌ها و مشکلات ناشی از آن می‌انجامد.
سباستین کلوویگ اسکلتون در سایت computerweekly نوشت: بر اساس تحقیقات انجام‌شده، خسارات اقتصادی ناشی از قطع عمدی اینترنت توسط دولت‌ها در سال گذشته میلادی، پس از ۱۱۴ قطعی عمده در ۲۳ کشور، به حدود ۲۴ میلیارد دلار در جهان رسیده است.
- جمعیت 700 میلیونی، تحتتاثیر خاموشی اینترنت
بر اساس آخرین گزارش Top10VPNکه تمام تعطیلی یا خاموشی‌های بزرگ اینترنت توسط دولت‌ها در سال 2022 را تجزیه و تحلیل می‌کند – قطع عمدی اینترنت در سال 2022، حدود 710 میلیون نفر را در سراسر جهان تحتتاثیر قرار داده که بیانگر افزایش 41 درصدی نسبت به سال گذشته است.
در این میان کشورهایی که از نظر اقتصادی، تحتتاثیر قطعی اینترنت قرار گرفتند، عبارتند از:
-روسیه با 21.59 میلیارد دلار که در ماه مارچ پس از حمله به اوکراین، دسترسی به اینستاگرام، فیس‌بوک و توییتر را مسدود کرد.
-ایران با 773 میلیون دلار که در طول سال (چه در سطح ملی و چه در استان‌های خاص)، در واکنش به اعتراض‌های گسترده ضد دولتی، تعطیلی و کندی اینترنت را اجرا کرد.
-قزاقستان با 410.7 میلیون دلار که پس از شروع اعتراضات ناشی از کمبود سوخت در ژانویه، اینترنت را قطع کرد.
در این گزارش آمده است: «ما به شدت با سانسور اینترنت و ممانعت دولت‌ها از دسترسی مردم به اینترنت، به عنوان نوعی کنترل اجتماعی مخالفیم. هدف این است که توجه عمومی را روی این موضوع متمرکز کنیم که خاموشی اینترنت واقعا چقدر مضر است. این آسیب، هزینه اقتصادی و انسانی مستقیم و غیرمستقیم دارد، زیرا افراد را مجبور می‌کند ازVPN های (شبکه‌های خصوصی مجازی) ناامن برای دور زدن محدودیت‌های اعمال‌شده بر آنها استفاده کنند. ما همچنین در حال رصد و شناسایی شرکت‌هایی هستیم که فناوری‌هایی را ارایه می‌کنند که قطع کردن اینترنت را ممکن می‌سازد.»
- روش‌های رایج خاموشی اینترنت
برخی از متداول‌ترین روش‌های خاموشی اینترنت عبارتند از: دولت‌هایی که سوئیچ‌های مخابراتی را اجرا می‌کنند یا ارایه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP) را مجبور به خاموش کردن مدارهای حیاتی می‌کنند. همچنین دستکاری پروتکل دروازه مرزی یا Border Gateway Protocol (BGP) برای هدایت مجدد ترافیک به منظور دور کردن آن از وب‌سایت‌های خاص، به‌گونه‌ای که آنها به طور موثر «ناپدید شوند»، به سادگی تمام ترافیک اینترنت را به آدرس‌های IP خاص مسدود می‌کند.
علی‌رغم پیشرفت در استقرار پهنای باند فوق سریع در سراسر بریتانیا در چند سال گذشته، هنوز برخی موانع کلیدی وجود دارد، از جمله مشکل مالکان غیرپاسخگو و مستاجران از دریافت اتصالات سریع‌تر.
شرکت ارتباطات جهانی Viasat به اولین شریک ماهواره‌ای تبدیل شده که با Airband Initiative مایکروسافت همکاری می‌کند. هدف آن، ارتقای دسترسی به اینترنت پرسرعت و اتصال معنادار به عنوان یک حق اساسی است.
پس از افشای یک آسیب‌پذیری مهم در اکتبر 2022، ابزارهای VPN Fortinet مورد سوءاستفاده قرار گرفتند. دو حمله باج‌افزار شناخته‌شده، به احتمال زیاد با امکان دسترسی، انجام شد که در دارک‌وب فروخته شد.
فیلترینگ سیستم نام دامنه (DNS) نیز معمولا برای جلوگیری از بازیابی آدرس‌های اینترنتی مقصد مربوطه استفاده می‌شود، در حالی که از تکنیک‌های مختلف «سرکوب اینترنت» نیز برای کاهش سرعت اینترنت تا جایی استفاده می‌شود که هرچیز، فراتر از ارتباط ساده و مبتنی بر متن، غیرممکن می‌شود.
ساموئل وودهامز، محقق حقوق دیجیتال در Top10VPN، درباره نقشی که شرکت‌های فناوری در قطع اینترنت ایفا می‌کنند، به سایت Computer Weekly می‌گوید: «اگرچه ISPها اغلب فضای محدودی برای ایستادگی در برابر تعطیلی دستوری دولت‌ها دارند، اما حداقل باید در زمینه دریافت دستور سانسور، شفاف باشند. آنها برای فعالیت به مجوزهای دولتی متکی هستند و در صورت عدم رعایت دستور دولت، خطر لغو مجوزشان وجود دارد. در کشورهایی که یک ISP واحد و ملی‌شده دارند، حتی زمینه کمتری برای مقاومت وجود دارد. اگرچه در مواردی حتی شاهد ارعاب فیزیکی برای وادار کردن اپراتورهای ISP به پیروی از دستور سانسور مقامات بوده‌ایم.»
او معتقد است: ISPها، باید در زمینه دریافت دستورهای سانسور شفاف باشند و با مشتریان خود در مورد اینکه چه کسی و برای چه هدفی دستور داده، به طور واضح ارتباط برقرار کنند. متاسفانه این موضوع به‌ندرت اتفاق می‌افتد. وودهامز خاطرنشان می‌کند: «شرکت‌های فناوری بین‌المللی همچنان می‌توانند در محدودسازی قطعی اینترنت، نقش داشته باشند؛ همان‌طور که این موضوع در آخرین ویژگی پشتیبانی از واتس‌اپ و سیگنال، نشان داده شده است. این ابتکارات می‌تواند برای افرادی که سعی در اتصال به برنامه در مناطق دارای محدودیت دارند، ارزشمند باشد.»
- بسترهای خاموشی اینترنت
از مجموع 114 قطعی اینترنت که توسط دولت‌ها در سال 2022 رخ داد، 53 مورد در واکنش به وضعیت اعتراضی در کشور بود که تا حد زیادی شایع‌ترین دلیل بوده است. در این زمینه،Top10VPN اعلام کرد که 51 درصد اختلالات اینترنت به نوعی حق آزادی تجمع را هدف قرار داده است. بر اساس ادعای مذکور، بسیاری از خاموشی‌های اینترنت مرتبط با اعتراضات، با مقابله علیه معترضان در ایران، قزاقستان، سودان و سیرالئون، همراه بوده است.
از دیگر بهانه‌های دولت‌ها برای قطع یا محدودسازی دسترسی به اینترنت، نیاز به جلوگیری از تقلب در امتحانات به تعداد 33 بار و نیاز به برقراری کنترل اطلاعات به تعداد 15 بار بود.
در حالی که سرکوب سیاسی، عدم رعایت قوانین محلی و کودتاهای نظامی نیز از عوامل موثر بر تصمیم‌گیری در قطعی اینترنت بودند، این موارد، کمتر اتفاق می‌افتاد. علاوه بر این، در حالی که تنها سه خاموشی اینترنت به دلیل موقعیت‌های نبرد آشکار صورت گرفت، این موارد، پرهزینه‌ترین آنها بودند که مجموعاً 21.77 میلیارد دلار زیان به همراه داشتند. اگرچه اکثریت قریب به اتفاق این خسارات، محدود به روسیه بود؛ جایی که تقریبا 4هزار سایت از فوریه مسدود شده‌اند.
از نظر پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مسدودشده، توییتر در مجموع 21 هزار و 650 ساعت، اختلال داشته است.
این رقم، 56 درصد بیشتر از اینستاگرام و 64 درصد بیشتر از فیس‌بوک، در طول هشت تعطیلی بوده است.
واتس‌اپ نیز 2 هزار و 858 ساعت اما یوتیوب، فقط 28 ساعت، تحتتاثیر اختلال بوده است.
با لحاظ کردن تمام گزارش‌هایTop10VPN درباره خاموشی اینترنت از سال 2019 تاکنون، این مجموعه اعلام کرد که در آن زمان، 380 خاموشی بزرگ اینترنت در 53 کشور رخ داده که مجموعا 41.48 میلیارد دلار هزینه داشته است.
- تلاش برای دور زدن خاموشی اینترنت
به گفته این شرکت، هرچند دور زدن قطعی کامل اینترنت امکان‌پذیر نیست، با این حال، برخی اقدامات متقابل وجود دارد که افراد می‌توانند از آنها برای جلوگیری از قطع کامل ارتباط با دنیای خارج در طول دوره خاموشی اینترنت استفاده کنند.
این امر، شامل استفاده از VPN برای دور زدن بلوک‌های IP و فیلتر کردن DNS می‌شود (اگرچه اشاره شد VPNها باید قبل از قطع شدن، دانلود شوند، زیرا دولت‌ها دانلودهای آنها را مسدود می‌کنند.)
در این رابطه، استفاده از مرورگرهای ضد فیلترینگ، سیم‌کارت رومینگ بین‌المللی از یک کشور همسایه (اگرچه ممکن است برای فرد، بسیار پرهزینه باشد) و اپلیکیشن سیگنال، به عنوان یک پلتفرم پیام‌رسانی به جای واتس‌اپ یا فیس‌بوک مسنجر مطرح می‌شود.
همچنین Top10VPN توصیه کرد افرادی که تحتتاثیر خاموشی اینترنت قرار می‌گیرند، قادرند از شبکه‌های همتا به همتا که برای تبادل پیام‌ها به جای اینترنت، بر بلوتوث متکی است، استفاده کنند یا در غیر این صورت «اسنیکر نت‌ها» را سازماندهی کنند که به موجب آن، می‌توان اطلاعات مهم را به صورت فیزیکی در اطراف یا خارج از کشور، رویUSB های رمزگذاری‌شده یا هارد دیسک‌ها جابه‌جا کرد.
ایلزه برندز کهریس، دستیار دبیرکل سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر، سپتامبر 2022 درباره تاثیرات قطع اینترنت در هیات نمایندگان اتحادیه اروپا گفت که خاموشی‌های اینترنت، عموما بدون شفافیت، توجیه، حکم قضایی یا نظارت دموکراتیک اعمال می‌شوند.
با توجه به تاثیر تبعیض‌آمیز و نامتناسب، دولت‌ها باید از تحمیل تعطیلی و قطعی اینترنت خودداری کنند. این، ابزاری است که بر اساس قوانین بین‌المللی حقوق بشر، توجیه آن بسیار سخت است.
کهریس در مورد استفاده از قطع شدن اینترنت در جریان اعتراضات افزود: «ناتوانی در مستندسازی یا گزارش نقض حقوق بشر در چنین دوره‌هایی، می‌تواند به خشونت بیشتر کمک کند.»
گزارش دفتر حقوق بشر سازمان ملل، در ژوئن 2022 هشدار داد تاثیرات واقعی تعطیلی‌های اینترنت بر زندگی مردم و حقوق بشر، بسیار دست‌کم گرفته شده است. در این بیانیه آمده است: «بسیار اوقات، کانال‌های ارتباطی اصلی یا کل شبکه‌های ارتباطی، کند یا مسدود می‌شوند. این امر، هزاران یا حتی میلیون‌ها نفر را از تنها راه دسترسی به عزیزان خود، ادامه کار یا شرکت در مباحث یا تصمیمات سیاسی محروم کرده است.»
