داود صفی خانی
این روزها صدای همه فعالان آی‌تی در رابطه با اختلالات اینترنت و فیلترینگ در آمده است و نوک پیکان انتقادات هم به سمت وزیر ارتباطات نشانه رفته است. حجم نارضایتی‌ها به حدی است که به تازگی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور که از حامیان دیروز وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود از رییس جمهور درخواست کرده است که این سازمان در کارگروه ویژه برای بررسی و رفع مشکلات اختلالات اینترنتی به عنوان نماینده بخش خصوصی حضور داشته باشد.
این روزها سازمان نظام صنفی رایانه‌ای از طرق مختلف تبدیل به کنشگری فعال در زمینه اعتراض به اختلالات اینترنتی شده است و موارد مختلفی را در فضای رسانه‌ها از آنها شاهد بودیم که از وزیر ارتباطات پیگیر حل مشکلات متعددی بودند که این روزها فعالان حوزه اینترنت با کندی و فیلترینگ با آن مواجه هستند و همانطوریکه در بالا هم ذکر شد حتی به رییس جمهور هم در این زمینه نامه نگاری کرده و خواستار حضور سازمان در کمیته و کارگروه بررسی کندی اینترنت شده‌اند!
به عبارت دیگر سازمان نصر، با تلاش و پیگیری‌های خود به نوعی دنبال حل مشکلات در این زمینه و اجرای تعهدات خود در حمایت از فضای کسب و کاری اعضای این سازمان است. اما اگر به گذشته برگردیم و به حافظه تاریخی رجوع کنیم می‌توان شاهد تمجیدها و حمایت‌های سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در زمان رای اعتماد به همین وزیر فعلی ارتباطات و فناوری اطلاعات بود که القصه آنجا نیز به نظر می‌رسد مشغول کنشگری فعالی برای اعلام حمایت از وزارت زارع پور بودند.
اگرچه تشکل‌های دیگری در حوزه فاوا نیز به سبک مرسوم در زمان معرفی وزرای ارتباطات به مجلس برای کسب رای اعتماد نیز در زمان پیشنهاد وزارت زارع‌پور، به انتشار بیانیه و اعلام حمایت از وی پرداختند همانطور که در خصوص وزرای قبلی ارتباطات کردند. لیکن از آنجا که سازمان نظام صنفی رایانه‌ای که خود را نماینده فعالان حوزه فاوا می‌داند و در سطوح متعددی به انتشار بیانیه و حمایت از عیسی زارع‌پور برای نشستن بر کرسی وزارت ارتباطات داشتند، در متن حاضر مروری بر بخش‌هایی از این بیانیه‌ها خواهیم داشت.
- نصر ایران: زارع‌پور چهره‌ای دانشگاهی و با تجاربی گران‌سنگ است
روز شنبه 23 مرداد سال 1400 سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور نخستین بیانیه حمایتی از عیسی‌زارع پور را به امضای حسن‌هاشمی رییس فعلی این سازمان منتشر کرد.
در بخشی از این بیانیه با تاکید زیاد بر مدارک دانشگاهی زارع‌پور آمده بود: «خوشبختانه رییس‌جمهور کشورمان، فردی را برای تصدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به مجلس شورای اسلامی معرفی کرده است که با زبان و ادبیات این صنعت آشناست و این ویژگی، ما را به شکل‌گیری تعاملات بیشتر بخش خصوصی و دولت امیدوار می‌کند.
دکتر عیسی زارع‌پور، چهره‌ای دانشگاهی است که تمامی‌دوره‌های تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا و پسا دکترا را در رشته‌های تخصصی کامپیوتر پشت سر گذاشته است؛ ضمن آنکه فعالیت‌های علمی ایشان روی «نسل جدید شبکه‌های رایانه‌ای» و «شبکه‌های رایانه‌ای در ابعاد نانو» قابل توجه است. همچنین دکتر زارع‌پور طی دوره مسئولیت خود به عنوان رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه، نقش قابل توجهی در تدوین و اجرای سند تحول قضایی بر پایه فناوری اطلاعات ایفا کرده‌اند که دستاوردهای این اقدام بر همگان آشکار است.
عضویت در کمیسیون راهبردی شورای عالی فناوری اطلاعات کشور نیز تجاربی گران‌سنگ برایشان داشته و بدون شک، بستری مناسب برای اشراف عمیق ایشان به حوزه فاوا بوده است.
ما در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای با بیش از ۲۰ هزار عضو حقیقی و حقوقی در سراسر کشور، امیدواریم در صورت اعتماد مجلس به دکتر زارع‌پور، تعاملات دولت و بخش خصوصی در عرصه فناوری اطلاعات گسترش و بستر این همکاری‌ها توسعه یابد. به اذعان همه کارشناسان و متخصصان، حرکت منطقی و پیشرفت کشور در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، نیازمند استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و اکوسیستم موجود است و با چنین رویکردی است که می‌توان تحولی در این صنعت راهبردی ایجاد کرد.
البته خوشبختانه نگاهی به برنامه‌های پیشنهادی دکتر زارع‌پور برای تصدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد که ایشان به اهمیت بهره‌گیری دولت از توانمندی بخش خصوصی در حوزه ارتباطات باورمند هستند و ….»
- نصر تهران: منتظر اعلام موضع شفاف در مورد طرح صیانت هستیم
دوم شهریورماه سال 1400 سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران به عنوان دیگر تشکل زیرمجموعه نصر ایران، بیانیه مستقل خود را در حمایت از زارع‌پور وزیر پیشنهادی ارتباطات منتشر کرد.
در بخش‌هایی از این بیانیه آمده بود: «درمعرفی زارع‌پور به‌عنوان وزیر پیشنهادی و تحلیل برنامه ارائه‌شده ایشان به مجلس، ضمن استقبال از جوان‌بودن ایشان و تحصیلات در دانشگاه‌های معتبر ایران و جهان و نیز موافقت حداکثری با مواردی همچون هدف‌گذاری برای دستیابی به سهم ۱۰درصدی از اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی در افق ۱۴۰۴، الکترونیکی‌کردن ۱۰۰درصدی خدمات پرکاربرد دولتی و ارایه خدمات به‌صورت یکپارچه، مطابقت با الگوهای موفق در کشورهای دنیا در مورد تنظیم مقررات و ارتباطات و ایجاد حداقل یک اپراتور ماهواره‌ای مخابراتی، باید گفت:
۱-به‌دلیل آنکه حوزه فاوا همواره در لبه فناوری‌های نوین قرار دارد، لذا برای نیل به اهداف تعیین‌شده در برنامه پیشنهادی، نیازمند حفظ و نگهداشت آن در برابر مخالفان شفافیت و فناوری هراسان هستیم.
2-صاحبان کسب‌وکارهای حوزه ICT منتظر اعلام موضع شفاف تصمیم‌سازان در مورد فیلترینگ، طرح موسوم به صیانت از فضای مجازی، قانون‌گذاری در حوزه فناوری‌های نوظهور، استفاده حداکثری از فضای مجازی، مجوززدایی، خودتنظیم‌گری، اقناع (و نه تحمیل) استفاده از شبکه ملی اطلاعات، مواجهه با سوءاستفاده از نام تولید داخل و تولید گلخانه‌ای به جای صادرات تولیدات داخلی، نگاه همه‌جانبه به امنیت سایبری به دور از برخوردهای سلبی و محدودکننده با کسب‌وکارها، بر اساس واقعیت‌های اقتصادی مبتنی بر منافع ملی، پذیرش نظارت مشاوران حوزه فاوا همانند مهندسین مشاور صنعت ساختمان، سلامت الکترونیکی، تعدد نهادهای متولی مجوزدهنده، توجه ویژه به توسعه پهنای باند ثابت کشور، چگونگی استفاده بهینه از ظرفیت پست بانک که در برنامه پیشنهادی به آن توجه نشده است، تعامل بالغان با فناوری‌های نوظهور مالی، پذیرش واقعیت تحریم‌های وسیع بین‌المللی و پرهیز از خودتحریمی هستند و …»
بماند که تنها در مورد طرح صیانت که سازمان نصر تهران ضمن استقبال از انتصاب زارع‌پور بر کرسی وزارت ارتباطات، خواستار اعلام موضع شفاف شده بودند، امروز حتی حامیان طرح صیانت نیز دیگر نیازی به اجرای آن نمی‌بینند و به گفته یک نماینده مجلس، این طرح، حتی فراتر از انتظار و پیش‌بینی آنها توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اجرایی شد!
- حمایت و درخواست‌های کمیسیون اینترنت نصر تهران
اما سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران حتی در سطح کمیسیون اینترنت و انتقال داده‌های خود نیز در تاریخ 25 مردادماه سال 1400 به انتشار بیانیه در حمایت از انتصاب زارع‌پور و اعلام خواسته‌های خود کرده بودند که به مرور برخی از این خواسته‌ها و سرنوشت روشن آن 2 سال بعد از انتصاب وی می‌پردازیم.
« با نگاه به برنامه اعلامی دکتر زارع پور وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات و نظر به درک ایشان در خصوص چالش‌ها و راهبردهای حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، امیدواریم با راهبری همه جانبه در راستای توسعه صنعت، قاطعانه اقدام نمایند.
امید است در راستای اجرای بهتر و موثرتر اهداف وزیر محترم پیشنهادی، اقداماتی از جمله؛ ارایه تسهیلات توسعه ای به شرکتهای فعال در این حوزه، همکاری بیشتر شرکتهای مسلط بر بازار با سایر بازیگران این صنعت، اصلاح و به روز رسانی مصوبات، اصلاح نظام تعرفه گذاری، همگرا کردن نهادهای تصمیم گیری در خصوص فضای مجازی در دستور کار قرار گیرد.
با وجود پیگیری‌ها و اقدامات دولت قبلی با توجه به برنامه پنج‌ساله ششم توسعه، مسائل و مشکلات ذیل به طور کامل حل و فصل نشده و نیاز به پیگیری‌های جدی بعدی دارد:
- انحصاری بودن برخی از زیرساخت‌های بازار ارتباطات و فناوری اطلاعات و عدم امکان رقابت از سوی سایر شرکت‌ها،
- عدم همکاری لازم اپراتورهای مسلط بازار با سایر شرکت‌ها و در نتیجه عدم امکان سرویس‌دهی مناسب و افزایش نارضایتی مشترکین،
- تاخیر در بازنگری مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و بالطبع نامتناسب بودن تعرفه‌ها با شرایط بازار،
- تصویب قوانین مشکل ساز از سوی مجلس شورای اسلامی(از جمله ممنوعیت تعدیل تعرفه‌های حوزه ارتباطات در بودجه سال 1400)،
- واگذاری فرکانس به حوزه ثابت به جهت توسعه و استمرار فعالیت شرکتهای ارتباطات ثابت و ….»
و در پایان هم آمده بود: ما دارندگان پروانه ارتباطات ثابت FCP و Servco ضمن حمایت از وزیر پیشنهادی، آماده هرگونه همکاری و همفکری در جهت تحقق اهداف و برنامه‌های اعلامی‌‌ایشان می‌باشیم.»
- مروری بر برنامه‌های زارع‌پور در زمان رای اعتماد
اکنون نگاهی تیتر وار به بخش‌هایی از برنامه‌های پیشنهادی وزیر در آن بازه زمانی می‌اندازیم و می‌خواهیم بدانیم اساسا تشکل‌های بخش خصوصی و در راس آنها نصر ایران و تهران و زیرمجموعه‌هایشان دقیقا از کدام برنامه‌های پیشنهادی وزیر حمایت کرده بودند.
بر اساس بخش‌هایی از برنامه‌های منتشره از سوی زارع‌پور در زمان معرفی به مجلس برای کسب رای اعتماد چنین آمده بود:
– پیشنهاد مدل حکمرانی مطلوب فضای مجازی در تراز بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و پیگیری تصویب و پیاده سازی آن
– تدوین دکترین فضای مجازی و نقشه راه جمهوری اسلامی ایران در راستای نیل به قدرت سایبری اول منطقه و تأثیرگذاری در سطح جهان در تعامل با نهادهای سیاست‌گذار
– استفاده از ظرفیت قدرت‌های همسو در تامین امنیت زیرساخت‌های حساس سایبری و انتقال دانش و فناوری به کشور
– عملیاتی‌سازی اسناد بالادستی نظام در همه ارکان و شئونات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در جهت تحقق حکمرانی دیجیتال
– تدوین برنامه اقدام مشترک در توسعه زیرساخت‌ها و شبکه‌های ارتباطی کشورهای منطقه و اجرای پروژه‌های راهبردی مشترک با قدرت‌های همسو
– ارتقای توان داخلی و کاهش وابستگی به خارج از کشور
– بومی‌سازی فناوری، خدمات، و تجهیزات مورد نیاز کشور با استفاده از زیست بوم شرکتهای دانش بنیان داخلی
– حمایت از شرکتهای دانش بنیان داخلی فعال در حوزه فاوا
این چند نمونه از جمله راهبردهای اجرایی زارع پور در برنامه پیشنهادی خود در آستانه رای اعتماد بود.
- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
نخستین موضوع جالب توجه آنکه اکنون و با آنچه در پیش روست در واقع راهبردهای ارایه شده در برنامه پیشنهادی وزیر ارتباطات نشان می‌دهد که اتفاقا وزیر جوان در راستای اجرای وعده‌هایش تقریبا موفق عمل کرده و از قضا عملکردش بسیار هم عالی بوده است و دقیقا آنچه گفته را اجرایی کرده است!
لذا حالا ما در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که وضعیت تشکل‌های خصوصیِ استقبال‌کننده و منتشرکننده بیانیه‌های حمایتی از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به جایی رسیده است که از آن سطح خواسته‌های کلان به تقاضا برای رفع مشکل کندی، اختلال و محدودیت اینترنت و درخواست مشارکت در کارگروهی به منظور بررسی این مساله رسیده است!
اما سوالی که از سازمان نصر و تشکل‌های دیگر داریم این است که به نظر ایشان در بندهای ذکر شده در برنامه زارع پور که مورد حمایت سازمان بوده، چه انحرافاتی اتفاق افتاده است؟ آیا غیر از این است که وزیر جوان اتفاقا در راستای برنامه‌های راهبردی ترسیمی در حرکت است و نتیجه مشکلات امروزی که داد تشکل‌ها را در آورده است نتیجه عمل به برنامه‌ها است؟
آیا درخواست سازمان نصر برای حضور در کارگروه بررسی کندی اینترنت، به منزله تایید سایر اقدامات و عملکرد وزیر ارتباطات است؟
اگر پاسخ منفی است، آیا تشکل‌های خصوصی حامی دیروز وزیر ارتباطات، امروز ولو به صورت نمادین حاضر به پس گرفتن حمایت خود هستند؟ یا آنکه در مجموع از خروجی وزارت ارتباطات تلویحا رضایت دارند؟
از نظر نگارنده، اعلام حمایت یا عدم حمایت یا کنشگری دراین زمینه‌ها با روندی که شاهد آن هستیم اقدامی با استراتژی اشتباه و شتابزده محسوب می‌شود، چرا که مثل شرایط کنونی هزینه خسارات، به پای آنان نیز نوشته خواهد شد و جامعه فناوری بایستی با کنشگری و مطالبه محوری از تشکل‌ها جلوی این گونه اقداماتِ پرهزینه را بگیرد.
چرا که اینگونه اقدامات و حمایت‌ها در بلندمدت به ساختار تشکل‌های صنفی آسیب رسانده و حضور موثر آنها را در بدنه کارشناسی سیاست‌گذاری‌ها بسیار تضعیف می‌کند. پرواضح است استراتژی درست در بازه‌های این‌چنینی به جای ورود مستقیم به موضوع حمایت یا عدم حمایت با مشی جانبدارنه، نقد برنامه‌ها، تحلیل و کارشناسی دقیق و پیش بینی اثرگذاری آن در آینده بر حوزه فاوا باید باشد، این فرایند نیز بایستی بدون هیچ گونه جانبداری همراه باشد تا نمایندگان ملت یا سایر نهادهای کلان سیاست‌گذاری، تحلیل، ارزیابی و کارشناسی آنها را در بدنه سیاست‌گذاری‌های جدی گرفته و این فرایند حضور موثر آنها را در بدنه سیاست‌گذاری‌های کلان تقویت کند.
از این رو به نظر می‌رسد راهکار صحیح در کنشگری تشکل‌های بخش خصوصی نباید صرفا بر اساس وعده‌ها و شعارهای اعلامی کاندیداها تعیین شود، بلکه بر اساس خروجی و نتیجه‌محور باشد. در غیراینصورت هرگونه حمایت و مخالفت و مطالبه‌گری در بلند مدت نه تنها به ارتقای جایگاه بخش خصوصی در لایه‌های تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز منتهی نشده بلکه بیشتر جنبه تشریفاتی به خود خواهد گرفت.
نمونه بارز این مساله را در خصوص رضا فاطمی امین وزیر سابق صمت شاهد بودیم که در شب منتهی به روز استیضاح انبوهی از اتاق‌ها، تشکل‌ها، اتحادیه‌ها و انجمن‌های بخش خصوصی حتی در حوزه فاوا، اقدام به انتشار بیانیه‌های متعدد حمایتی از وی کردند و در نهایت نیز نمایندگان مجلس بدون توجه به این بیانیه‌ها و خواست بخش خصوصی، رای به برکناری وی دادند.
لذا از فعالان بخش خصوصی انتظار می‌رود تا ورودی هوشمندانه و با ظرافت به مقولاتی از این دست داشته باشند تا در آینده نه اسیر نتیجه حمایت‌های خود باشند و نه خواسته‌های ایشان کم‌اهمیت و تشریفاتی تلقی شود.
به آغاز اگر کار خود ننگری به فرجام ناچار کیفر بری… (فردوسی)
