سمیه مهدوی‌پیام – نحوه درآمدزایی پلتفورم‌ها و ابزارهایی که در ظاهر به رایگان در اختیار کاربران قرار می‌گیرد، همواره برای بسیاری یک پرسش است.
اگرچه سال‌ها قبل و همزمان با رونق شبکه‌های اجتماعی در دنیا، کارشناسان این حوزه به این پرسش اینطور پاسخ داده‌اند: «اگر شما برای یک محصول پولی پرداخت نمی‌کنید، یعنی خود شما محصول هستید؛ این گزاره در مورد کاربران شبکه‌های اجتماعی صادق است.»
در مورد پیام‌رسان‌ها نیز اگرچه از برخی جنبه‌ها تفاوت بزرگی با شبکه‌های اجتماعی ندارند، اما بد نیست بدانیم به طور مشخص غول دنیای پیام‌رسان‌ها یعنی واتس‌اپ، چگونه و چه میزان درآمد دارد؟
واتس‌اپ در سال 2009 توسط برایان اکتون و جان کوم به عنوان جایگزین سرویس پیامک گران‌قیمت تاسیس شد.
این برنامه به کاربران اجازه می‌دهد دفترچه تماس خود را آپلود کنند و به هر کس برنامه را نصب کرده، بدون هیچ هزینه‌ای پیام ارسال کنند. این برنامه برای آیفون‌ها، اندرویدها و رایانه‌های رومیزی در دسترس است.
اکنون پرسش این است که اگر استفاده از آن رایگان است، واتس‌اپ چگونه درآمدزایی می‌کند؟
سایت investopedia در گزارشی در این خصوص نوشت: متا (فیسبوک سابق)، واتس‌اپ را در فوریه سال 2014، به قیمت 19 میلیارد دلار خرید و طبق فرم 10-Q- در سال 2014، طی 9 ماه قبل از 30 سپتامبر 2014، واتس‌اپ درآمدی معادل 1.29 میلیون دلار داشت.
در سال 2018، جان کوم، از بنیانگذاران واتس‌اپ و مدیر فیسبوک، خروج خود را از فیسبوک اعلام کرد.
گزارش‌های رسانه‌‌ای حاکی است کوم پس از اختلاف‌نظر با شرکت درباره استفاده از داده‌های کاربران برای اجازه دادن تبلیغات در واتس‌اپ، تصمیم به ترک آن گرفت.
کوم با برایان اکتون، هم‌بنیانگذار خود، مدت‌ها از طرفداران حفظ حریم خصوصی کاربران واتس‌اپ بوده است.
در مارس 2022، واتس‌اپ بیش از دو میلیارد کاربر در 180 کشور جهان داشت و دومین سرمایه بزرگ شرکت متا پلتفرم بود و از اینستاگرام و فیسبوک مسنجر، به عنوان سومین و چهارمین دارایی بزرگ پیشی گرفت.
- یک دلار در یک زمان و فراتر از آن
پاسخ کوتاه در هر بار، 1 دلار بود. در برخی کشورها نیز هزینه دانلود این برنامه، حدود 1 دلار بود. در برخی دیگر، سال اول رایگان بود اما از سال بعد، 1 دلار هزینه داشت. به عبارت دیگر، واتس‌اپ یک مدل اشتراک داشت که در هنگام اوج این مدل، دارای حدود 700 میلیون کاربر در سراسر جهان بود. بنابراین در آن زمان، درآمد سالانه را می‌توان 700 میلیون دلار تخمین زد.
در ژانویه 2016، فیسبوک در پرونده 10-Q فاش کرد از آنجا که واتس‌اپ به روش بسیار محدود درآمدزایی می‌کند، ممکن است در درازمدت، درآمد معناداری نداشته باشد، لذا استراتژی تغییر خواهد کرد.
اندکی پس از آن، واتس‌اپ از طریق یک پست وبلاگی اعلام کرد که دوران اشتراک به پایان رسیده و از این پس، استفاده از این اپلیکیشن پیام‌رسان، رایگان است.
با این حال، هنوز هیچ تبلیغی در این پیام‌رسان وجود ندارد.
این شرکت در آن زمان نوشت: «از امسال، ابزارهایی را آزمایش خواهیم کرد که به شما امکان می‌دهد از واتس‌اپ برای برقراری ارتباط با کسب‌وکارها و سازمان‌هایی که می‌خواهید درباره آنها بیشتر بدانید، استفاده کنید.» هدف این است که مردم از طریق این برنامه، مستقیما با بانک‌ها، خطوط هوایی و… ارتباط برقرار کنند، در حالی که کسب‌وکارها، صورت‌حساب‌هایی را که قبلا از طریق اشتراک پرداخت کرده‌اند، دریافت می‌کنند.
اگرچه صورت‌های مالی واتس‌اپ عمومی نیست و متا درآمد خود را بر اساس شرکت تفکیک نمی‌کند، اما فوربس، درآمد احتمالی این مجموعه را تا سه ماهه اول سال ۲۰۲۲، بین ۲۷ تا ۲۹ میلیارد دلار تخمین زد.
از مارس ۲۰۲۲، واتس‌اپ بیش از دو میلیارد کاربر داشت. در این رابطه، WhatsApp Business، پلتفرم تجاری واتس‌اپ، ابزارهای زیادی برای کسب‌وکارها فراهم می‌کند تا به اطلاعات ژرف شرکت‌ها و اندازه‌گیری معیارها دسترسی داشته باشند و آن را به ابزار جذاب برای مشاغل تبدیل می‌کند.
- تمرکز بر رشد
واتس‌اپ در سطح جهانی، محبوب است. سه کشور برتر در این حوزه عبارتند از: هند با 390 میلیون کاربر، برزیل با 108 میلیون کاربر و ایالات متحده با 75 میلیون کاربر.
با اجرای برنامه‌های پیامکی، رشد آن تصاعدی است. هنگامی که یک نفر در یک گروه اجتماعی، این برنامه را دانلود و از آن استفاده می‌کند، بسیاری از کاربران جدید نیز برنامه را دانلود می‌کنند تا با شخص اصلی ارتباط برقرار کنند. کاربران جدید، سپس اعضای گروه‌های اجتماعی دیگر را تشویق به استفاده از آن می‌کنند و در نتیجه با افزایش نفوذ بازار، این برنامه ضرورت پیدا کرده و پایگاه کاربران نیز رشد می‌کند.
- آیا موضوع، واقعا درباره پول است؟
فعالان صنعت حدس می‌زنند بخشی از منطق پشت خرید واتس‌اپ، دسترسی متا به داده‌های رفتاری و اطلاعات شخصی کاربران بوده است. (این یعنی پاسخ مشابهی که کارشناسان در خصوص شبکه‌های اجتماعی مطرح کرده‌اند که در واقع این کاربران هستند که محصول و منبع درآمد اصلی واتس‌اپ به شمار می‌روند.)
متا با داده‌های اشتراک‌گذاری موقعیت مکانی 100 میلیارد پیام ارسال‌شده در روز و دسترسی به فهرست مخاطبان کاربران، به اطلاعات شخصی زیادی دست پیدا می‌کند که همگی آنها در سرورهای خودش، آپلود و ذخیره شده‌اند.
این در حالی است که مارک زاکربرگ، قبلا قول داده بود از این داده‌ها برای بهبود هدف‌گذاری مصرف‌کننده در تبلیغات متا استفاده نمی‌کند، مگر اینکه کاربر، تنظیمات را تغییر دهد تا اطلاعات را با متا به اشتراک نگذارد.
- چالش رمزگذاری انتها به انتها
اما پس از اینکه مشخص شد تروریست‌ها از اپلیکیشن‌ها برای برقراری ارتباط، قبل و حین حملات استفاده می‌کنند، واتس‌اپ و سایر ارائه‌دهندگان پیام‌رسان‌ها (مانند اپل)، با دولت‌های سراسر جهان در تماس بوده‌اند.
دولت‌ها و سازمان‌های ضدتروریسم از شرکت‌های پشتیبان این برنامه‌ها می‌خواستند کلید رمزگذاری را اشتراک‌گذاری کنند تا به پیام‌های ارسال‌شده و دریافت‌شده توسط تروریست‌ها دسترسی پیدا کنند. با این حال، ظاهرا شرکت‌ها از این کار خودداری کردند.
همین امر، منجر به استفاده از رمزگذاری سرتاسری واتس‌اپ شد که مانع دسترسی دیگران به جز فرستنده و گیرنده، حتی خود واتس‌اپ به داده‌های اشتراک‌گذاری‌شده می‌شود.
- واتس‌اپ چند کاربر دارد؟
طبق برآوردهای صنعت، واتس‌اپ تا ماه ژانویه سال 2024 بیش از 2 میلیارد و 400 میلیون کاربر ماهانه فعال در سراسر جهان داشته است.
- آیا واتس‌اپ، واقعا امن و خصوصی است؟
هنوز به شکل دقیق نمی‌توان به این پرسش پاسخ داد، اما شرکت متا یعنی مالک واتس‌اپ مدعی است که پیام‌های واتس‌اپ، از جمله متن، تصاویر و سایر رسانه‌ها، از طریق رمزگذاری سرتاسری ایمن می‌شوند. این امر بدین معناست که آنها را نمی‌توان در حین انتقال، رهگیری کرد یا خواند.
- آیا واتس‌اپ درآمدزایی می‌کند؟
بله! اگرچه همانطور که ذکر شد شرکت متا درآمدهای خود را به شکل تفکیکی اعلام نمی‌کند اما بر اساس تخمین‌ها واتس‌اپ در سال 2021، برای شرکت مادر خود، متا (فیسبوک سابق)، بیش از 8.7 میلیارد دلار درآمد ایجاد کرد و بدیهی است این آمار با جهش میلیاردی در کاربران این پیام‌رسان در سال اخیر، جهش بیشتری نیز داشته است.
lxhb8q