عصر ارتباط – فناوری 5G، بشر را به مرز اتصال بی حد‌وحصر می‌رساند و در مجموع مزایای بی‌شماری را برای مصرف‌کنندگان، صنعت و جامعه فراهم می‌کند. متعادل‌سازی این مزایا با خطر سوءاستفاده بالقوه برای هر فناوری نوین، خود چالش جدیدی است. تکنولوژی 5G نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ به ویژه در خصوص ارتباط آن با حقوق بشر؛ باید ضمن برقراری تعادل دقیق، اطمینان حاصل شود و هرگونه تاثیر سوءاستفاده عمدی یا غیرعمدی نه تنها درک شده، بلکه مدیریت شود. اکنون سوال این است که چالش‌ها و البته خطرات ناشی از 5G برای حقوق بشر چیست؟
به منظور اطمینان از یک رویکرد جامع، شرکت اریکسون ارزیابی کاملی درباره ارتباط حقوق بشر و فناوری 5G انجام داده است. در این گزارشِ ارزیابی‌محور، شیوه حل این مسايل و تلاش‌های حاصل برای رفع آنها با جزيیات بیشتر، مورد بررسی قرار گرفته است.
5G•؛ فرصت یا تهدید؟
فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) عمیقا در زندگی کاری و شخصی ما ادغام شده است. ارتباطات دیجیتال بیش از هر زمان دیگری، جهانی، مقرون به صرفه و در دسترس است و میلیاردها نفر را قادر به اشتراک ایده، کسب دانش، بهبود کیفیت زندگی خود و تقویت معیشت می‌کند. فناوری اطلاعات و ارتباطات همچنین شفافیت بیشتری را ایجاد و بسیاری از ابعاد حقوق اساسی بشر را تقویت می‌كند مانند حق بهداشت، تحصیلات، آزادی اجتماعات و آزادی بیان.
در حالی که زیرساخت‌های پشتیبانی‌شده از فناوری دیجیتال، بخش مهمی در جامعه مدرن محسوب می‌شود، شناخت خطرات بالقوه‌ای که اتصال بیشتر به همراه دارد، نیز مهم است. حقوق بشری که از طریق اتصال دیجیتال، فعال و دگرگون می‌شود، می‌تواند در صورت سوءاستفاده از این فناوری، نقض شود.
- بازیگران عرصه فناوری 5G
فناوری 5G شامل طیف گسترده‌ای از شرکت‌هاست که محصولات و خدمات را برای پشتیبانی از شبکه‌های تلفن همراه سریع‌تر و ایمن‌تر ارايه می‌دهند. این‌ها شامل اپراتورهای تلفن همراه، فروشندگان شبکه، سیستم‌هاي عامل تحت وب، تولیدکنندگان قطعات و سخت‌افزارها و توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها هستند. در سطح بالاتر، فضای نوآوری گسترده‌ای قرار دارد که از تعداد بی‌شماری برنامه برای مصرف‌کنندگان و مشاغل پشتیبانی می‌کند.
بازیگران مختلف این صحنه دارای وابستگی متقابل هستند. با این حال، نوع خطراتی از جنس حقوق بشر که آنها با آن روبه‌رو هستند و همچنین ظرفیت‌شان در پرداختن به آن بسته به جایگاه و نقش این بازیگران در زنجیره ارزش، به میزان قابل توجهی متفاوت است. درک این وابستگی‌‌های متقابل و همچنین نقش‌های منحصر به فرد هر بازیگر، شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا خطرات برجسته ناشی از فناوری 5G برای حقوق بشر را شناسایی کرده و آنها را برطرف کنند و فرصت‌هایی را برای همکاری در جهت مقابله با خطرات و اعمال اهرم‌ها ایجاد كنند. این امر به‌ویژه درخصوص عرضه و گسترش 5G صادق است.
- فهرست خطرات و تاثیرات احتمالی
خطرات عرضه 5G برای حقوق بشر، می‌تواند از طریق شیوه‌های مختلف رخ دهد. حوزه‌های تاثیرگذار می‌توانند از نظر ماهیت بسیار متفاوت باشند و در زنجیره تامین فعالیت‌های خود شرکت کنند و این امر می‌تواند درخصوص استفاده نهایی از فناوری توسط طیف وسیعی از بازیگران رخ دهد. ارزیابی اریکسون این موارد را با جزييات بیشتر بررسی می‌کند، اما به‌طور خلاصه عبارتند از:
معیشت و انتقال شغل: از آنجا که G5 ماشین‌آلات را قادر می‌سازد تا کار تخصصی‌تر و حرفه‌ای‌تر انجام دهند، بر بخش قابل توجهی از جمعیت شاغل در آینده می‌تواند تاثیر بگذارد. این امر نه تنها برای مشاغل موجود در کارخانه‌ها، بلکه درخصوص برخی از گروه‌های خاص استخدامی نیز صدق می‌کند. این تحولات علاوه بر اینکه نقش مشاغل فعلی را زائد می‌کند، باعث فشار بر مشاغل، دولت‌ها و کارگران برای ایجاد مهارت‌های جدید می‌شود که در آینده ممکن است کمبود در این حوزه‌ها احساس شود.
نگرانی‌های سلامت: اگرچه این امر برای 5G، جدید نیست اما حوادث محل کار مربوط به نصب تجهیزات شبکه از جمله شبکه‌های 5G به‌ویژه هنگام کار از ارتفاع و کار با برق، یک خطر است. این مساله نیاز به توجه مداوم خواهد داشت.
تاثیرات زنجیره تامین: تولید سخت‌افزارها، همچنان تهدیدهایی برای حقوق کار ایجاد می‌کند. محصولات 5G، تقاضا برای مواد معدنی خاص را افزایش می‌دهد که در دسترس بودن آنها ممکن است به تجارت با کشورهایی با ریسک بالاتر و در مناطق تحت‌تاثیر درگیری بینجامد و آن را ضروری سازد.
حریم خصوصی، از دست دادن داده‌ها و سوءاستفاده: استفاده از اینترنت اشیا منجر به افزایش بسیار زیاد جریان داده‌ها و موارد مربوط به ذخیره‌سازی و اشتراک‌گذاری می‌شود. داده‌های شخصی شامل کنشگران دولتی است که بر شرکای خصوصی نیز نظارت دارند و از داده‌های خصوصی برای پیش‌بینی رفتار مصرف‌کننده و درآمدزایی از آن، استفاده و در واقع سوءاستفاده می‌کنند.
شبکه‌های امنیتی و حیاتی: زیرساخت‌های مهم مانند آب و برق از طریق 5G به‌طور فزاینده متصل می‌شوند. خطر نقض امنیت سایبری در این سیستم‌ها به‌طور بالقوه می‌تواند عواقب قابل توجهی برای جوامع و حقوق بشر آنها داشته باشد.
تقسیم‌بندی و تمایز شبکه: شبکه‌های خصوصی بیشتر مورد استفاده شرکت‌ها و دولت‌ها قرار می‌گیرند. انتظار می‌رود که این امر، شامل عملیات استخراج معدن، کارخانه‌های هوشمند و شبکه‌های مهم ماموریت برای سازمان‌های مجری قانون باشد. فعال کردن چنین شبکه‌هایی پیوند مستقیمی با تاثیرات منفی احتمالی ناشی از اقدامات شرکت یا دولت دارد.
نظارت و خاموش شدن شبکه: 5G ممکن است قابلیت نظارت را افزایش دهد، از جمله داده‌های دقیق‌تر موقعیت مکانی که می‌تواند برای اهداف غیرقانونی مورد سوءاستفاده قرار گیرد. شبکه‌ها می‌توانند به روش‌های گسسته‌تر خاموش شوند. به عنوان مثال بخش‌های خاصی که مناطق جغرافیایی را هدف قرار می‌دهند و ابزارهایی را برای هدف قرار دادن گروه‌های خاص برای دولت‌ها فراهم می‌کنند. این امر، ممکن است منجر به ایجاد شکاف دیجیتالی و تشدید نابرابری بین جمعیت شود. موضوعات مربوط به هوش مصنوعی قابل اعتماد، مانند تعصب، شفافیت و نظارت بر انسان نیز با عرضه 5G افزایش می‌یابد.
- استفاده از اهرم فشار
طبق چارچوب‌های بین‌المللی انتظار می‌رود یک شرکت هنگامی که در ارتباط با حقوق بشر قرار می‌گیرد، از اهرم فشار خود، همراه با یک یا چند شخص ثالث استفاده کند یا در ارتباط مستقیم با فعالیت‌ها، محصولات یا خدمات، تاثیرگذار باشد. اهرم فشار در این زمینه، توانایی شرکت برای تاثیرگذاری بر رفتار دیگران است.
با توجه به اینکه حوزه‌های تاثیر بالقوه متصل به 5G، درگیر اکوسیستم ICT هستند، توانایی یک شرکت در استفاده از اهرم فشار، امر مهمی است. موقعیت تجاری غالب یا تاثیرگذار در یک رابطه تجاری احتمالا به توانایی شرکت در استفاده از اهرم فشار کمک می‌کند. البته این امر مهم است که اهرم صرفا تجاری را درنظر نگیرید. بسیاری از شرکت‌ها احتمالا با شرایطی روبه‌رو خواهند شد که فاقد چنین موقعیت تجاری هستند و باید فکر خلاقانه‌تری داشته باشند. شرکت‌ها می‌توانند با مشورت با ذی‌نفعان، انواع مختلف اهرم‌ها را در نظر بگیرند و انتخاب کنند که با توجه به تهدیدات ناشی از فناوری‌های جدید در یک شرایط خاص بر حقوق افراد، چه ترکیبی می‌تواند موثرتر باشد. انواع مختلف اهرم فشار شامل موارد زیر است:
اهرم تجاری سنتی: فعالیت‌هایی که یک شرکت به‌طور معمول در روابط تجاری انجام می‌دهد مانند الزامات قراردادی.
اهرم تجاری بین‌المللی: فعالیت‌هایی که در روابط تجاری معمول نیستند مانند ظرفیت‌سازی، ابتکارات آموزش همسالان و غیره.
مشارکت: تعامل دوجانبه با بازیگران خارجی مانند دولت‌ها، همتایان تجاری یک سازمان بین‌المللی یا یک سازمان جامعه مدنی.
همکاری سهامداران: اقدام جمعی با همتایان تجاری، دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و یا سازمان‌های جامعه مدنی.
همچنین در صورت ایجاد فرصت خاص برای استفاده از اهرم فشار، شناسایی لحظات خاص در ایجاد و حفظ روابط تجاری می‌تواند مفید باشد.
- رویکرد فعال برای مواجهه با خطرات
حوزه‌های تاثیرگذار ذکرشده در صنعتICT، تا حدود زیادی کاهش یافته در حالی که مسوولیت فردی شرکت، بسیار مهم است. چالش‌های حقوق بشر پیرامون ICT نیز باید از طریق رویکردهایی با چند ذی‌نفع حل شود. یک بازیگر واحد در اکوسیستم ICT قادر نیست به‌طور موثر دامنه کامل خطرات مرتبط با فناوری 5G را کاهش دهد. شرکت‌های فعال اکوسیستم ICT باید درخصوص مسايلی که در نتیجه فعالیت‌ها، محصولات، خدمات و روابط تجاری آنها منجر به اثرات سوء در حوزه حقوق بشر می‌شود، مدیریت پیشگیرانه داشته باشند. هرچه زودتر ریسک‌ها را شناسایی کنید، بهتر می‌توانید آنها را مدیریت کنید. هر بازیگر در اکوسیستم ICT فرصت‌هایی برای اقدام خواهد داشت و از این طریق به پیشگیری مسايل کمک می‌کند.
- ارزیابی حقوق بشر و فناوری 5Gاز دیدگاه اریکسون
در حال حاضر، فناوری 5G بر صنعت مخابرات تمرکز دارد و به عنوان یک بازیگر اصلی، نقش مهمی در شناسایی مسايل و ایجاد آگاهی در سراسر صنعت را داراست با این حال، گزارش اریکسون، بیشتر بر شدت تاثیرات احتمالی، اینکه چه کسانی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و اقدامات لازم برای کاهش خطر در عرصه حقوق بشر، متمرکز است. با توجه به اینکه هنوز در مراحل اولیه عرضه 5G هستیم، باید اقدامات دیگری را شناسایی کنیم.
هدف گزارش ارزیابی اریکسون این است که یک نقطه شروع برای تعامل بیشتر و یادگیری باشد. از مشتريان، تامين‌كنندگان، سازمان‌هاي جامعه مدني، سرمايه‌گذاران و ساير ذي‌نفعان دعوت شده با يكديگر گفت‌وگو كنند تا راه‌هاي مشترك درخصوص موضوعات را بيابند و نگراني‌های خود را درباره موضوعات آینده مطرح كنند. این ارزیابی می‌تواند مبنای محکمی برای صنعت ICT ایجاد کند تا به رویکردی جامع برای رسیدگی به خطرات و چالش‌های ناشی از فناوری‌های نوین به‌خصوص 5G در زمینه حقوق بشر دست یابد.
