عباس پورخصالیان – از دو اُپراتور منطقه‌ای موبایل در ایران، یکی با نامِ «شرکت مشارکتی مخابرات سیار اصفهان» مشهور به اسپادان و دومی‌با نامِ «شرکت تله کامیونیکیشن کیش (یا “تی.کی.سی”)» معمولاً خبری تهیه و مطلبی منتشر نمی‌شود. از همین رو، یادداشت این هفته را به وضعیت این دو شرکت اختصاص داده ام.
به طور خلاصه:
- تقدیر شرکت مشارکتی مخابرات سیار اصفهان این بود که به رغم حضور شورای رقابت، این شرکت از دور رقابت در بازار خدمات موبایل کشور خارج شد، آن هم به نفع اُپراتور اول: شرکت ارتباطات سیار ایران؛
- ولی شرکت تی.کی.سی بی سرو صدا به شرکت تله کیش تبدیل شد.
[در حاشیه باید متذکر شد که شورای رقابت یک بار دیگر در سال ۱۳۹۶ چشم نظارتی خود را بر بازار پُر از اعوجاج اپراتورهای موبایل کشور فرو بست و این زمانی بود که بصورت غیر رسمی اعلام شد: اُپراتور تالیا (Taliya) هم که متعلق به شرکت تعاونی مجتمع صنعتی رفسنجان بود به شرکت ارتباطات سیار ایران واگذار شد.]
- شرکت مشارکتی مخابرات سیار اصفهان
پیشینۀ تشکیل شرکت مشارکتی مخابرات سیار اصفهان به دور دوم ریاست جمهوری هاشمی‌رفسنجانی برمی‌گردد، یعنی به زمانی که برای توسعۀ فازهای 2 و 3 پارس جنوبی، یک فاینانسور یا تأمین کنندۀ مالی از کشور فرانسه پیدا شد به نام توتال.
سپس یکی از لابی‌ها یا میانجی‌های معامله و ورود شرکت توتال فرانسه به پارس جنوبی، شاهزاده ای از خاندان سلطنتی مالزی “المتوكل على ﷲ سلطان اسكندر” بود که از طریق شرکت دولتی نفت و گاز مالزی (پتروناس) و به یُمنِ روابط سیاسی خوب مهاتیر محمد (نخست وزیر توسعه گرا و نوساز اقتصاد مالزی در سال‌های 1360 تا 1382 خورشیدی) با رییس جمهور وقت ایران توانسته بود معاملۀ توتال با شرکت نفت ایران را “جوش دهد” و لذا از دولت ایران، انتظاراتی داشت.
به این ترتیب بود که وعدۀ واگذاری امتیاز ایجاد شبکۀ موبایل در فولاد مبارکه و شهر اصفهان بعنوان مشتلُق به وی داده شد و او به سرعت سیستم‌های مرکزی، مدیریتی و انتقال مورد نیاز برای احداث شبکۀ منطقه ای موبایل را در سال 1373 در شهر اصفهان و فولاد مبارکه نصب و راه‌اندازی کرد.
در صورتی که آن وعده تا آغاز دور اول ریاست جمهوری محمد خاتمی نتوانست جامۀ عمل بپوشد و شرکت مالزیایی تا هفت سال بعد نتوانست از سرمایه‌گذاری خود رسماً بهره‌برداری کند زیرا در ایران هیچ قانون و مرجعی برای واگذاری امتیاز تأسیس شبکۀ ارتباطات سیار به یک شرکت خارجی وجود نداشت (و وجود ندارد).
بالاخره در سال 1380 راه حلی قانونی برای بهره‌برداری از شبکۀ ارتباطات سیارِ ایجاد شده در فولاد مبارکه و اصفهان پیدا شد که به تأسیس «شرکت مشارکتی مخابرات سیار اصفهان» (MTCE) مشهور به اسپادان منجر شد.
این راه حل، همانا تشکیل شرکتی سهامی بود که ۴۹ درصد سهام آن در اختیار شرکت دولتی مخابرات استان اصفهان قرار می‌گرفت، ۴۹ درصد نیز در دست اُپراتور مالزیایی (آگزیاتا: Axiata) باقی می‌ماند و ۲ درصد بقیه، به صنایع مخابرات راه دور می‌رسید.
چنین شد و به این ترتیب MTCE توانست برای واگذاری سیم‌کارت به ۳۰ هزار مشترک، امتیاز فعالیت رسمی خود را با اعتبار ۱۵ ساله در سال 1380 دریافت کند و سیمکارت‌های پیش پرداختی فوق العاده رقابتی و ارزانش را با پیش شمارۀ ۰۹۳۱ از سال 1381 به بعد در بازار به فروش برساند.
اما 10 سال بعد، شرکت سهامی مخابرات اصفهان، سهم شرکت‌های آگزیاتا و صنایع مخابراتی راه دور در شرکت MTCE را در خرداد 1390 خرید و مدتی بعد با مُهر تأیید سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بر این ادغام و اقدام ضد رقابتی، فعالیت شرکت MTCE در ایران به پایان رسید.
آخرین نشانۀ شرکت MTCE، نشانی اینترنتی‌اش (mtce.ir) است که هنوز آگهی فروش وبگاهش به شرح زیر قابل جست و جو است:
- «حداقل قیمت این وبگاه (mtce.ir) بین بیست تا پنجاه میلیون تومان می‌باشد، در صورتی که قیمت پیشنهادی شما کمتر از این قیمت می‌باشد تماس نگیرید. به قیمت نهایی، ۹ درصد مالیات ارزش افزوده نیز اضافه می‌گردد. همچنین قیمت‌های اعلامی‌فقط برای ۴۸ ساعت معتبر می‌باشند. شمارۀ تماس: ۰۹۳۰۶۶۰۴۰۰۱؛ از پاسخگویی پیامکی و ایمیلی معذوریم، با موبایل تماس بگیرید و یا از طریق واتساپ پیام بدهید. پاسخگویی از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۸ بعدازظهر»
- اپراتور موبایل منطقۀ آزاد کیش
در دوران پایانی وزارت محمد غرضی در وزارت پست و تلگراف و تلفن، یکی از مشاوران غرضی توانسته بود امتیاز انحصاری ایجاد شبکۀ ارتباطات سیار در جزیرۀ کیش را به دست آورد. وی سپس به کمک یکی از نزدیکانش که از مدیران ارشد در معاونت فنی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی‌ایران بود، شرکت موبایل کیش را برای سرویس‌دهی در جزیرۀ کیش بنیان نهاد.
این شرکت در سال 1373 موافقت نامه اصولی صادره از وزارت پست و تلگراف و تلفن وقت و مجوز فعالیت به عنوان اولین اپراتور تلفن همراه بخش خصوصی کشور را از سازمان منطقه آزاد کیش به دست آورد و شبکه تلفن همراه کیش را در سال 1374 با مشارکت اپراتور لبنانی موبایل LibanCell راه اندازی کرد.
با گذشت پنج سال، سازمان منطقه آزاد کیش در سال 1379 در راستای توسعه و سرمایه گذاری در شبکه موبایل کیش، طی یک قرارداد BOT بهره‌برداری از اپراتور موبایل کیش را به مدت 15 سال به شرکت مخابرات کیش (به اختصار: “تی.کی.سی”) واگذار کرد.
در طول مدت قراردادِ سازمان با شرکت “تی.کی.سی”، پوشش شبکه در قالب خدمات نسل دوم تلفن همراه در سطح جزیره کیش کامل شد و ارتباطات متقابل با اپراتورهای داخل کشور و رومینگ بین المللی با سایر اپراتورهای خارجی نیز تحت نظارت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برقرار شد.
پس از گذشت نزدیک به بیش از دو دهه از فعالیت اپراتور تلفن همراه کیش، شرکت مذکور با نام تجاری جدید: ” تله کیش” به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
جایگاه دو اپراتور منطقه ای در کنار دیگر اپراتورهای تلفن همراه در ایران (مأخذ: ویکی پیدیای فارسی)
