معاونتی آرام در وزارت ارتباطات

دانیال رمضانی – هجدهم شهریورماه سال 1394 بود که معاونتی جدید با نام معاونت فناوری و نوآوری در وزارت ارتباطات تشکیل شد.

قبل از آن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دارای معاونت فناوری و امور بین‌الملل بود که با تغییرات ساختاری در این معاونت، امور بین‌الملل از معاونت فناوری جدا شده و به اداره کل تغییر یافت.

از سوی دیگر، با تشخیص محمود واعظی وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بخش نوآوری به این معاونت افزوده شد و معاونت فناوری و نوآوری با حکم وزیر، توسط امیرحسین دوایی آغاز به کار کرد.

اگرچه از همان زمان نقدهایی در گوشه‌وکنار نسبت به فلسفه و کاربرد این معاونت جدید مطرح بود، از جمله همپوشانی بخش‌های زیادی از مسوولیت‌ها و ماموریت‌های محوله به آن معاونت با سازمان فناوری اطلاعات و سازمان فضایی وزارتخانه و دیگر بخش‌ها.

به همین دلایل از زمان تاسیس تا کنون نیز معاونت فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات از جمله معاونت‌های کم خبر و متغیر در اجرای ماموریت‌های محوله بود.

اما در سال 98 چند پروژه مشخص در دستور کار این معاونت جدید قرار گرفت که بارزترین آنها تولید موبایل‌های ایرانی و تولید سیستم عامل بومی موبایل بود.

همان سال 98 محمدجواد آذری جهرمی وزیر پیشین ارتباطات همزمان با اعلام تولید گوشی ایرانی، از ساخت سیستم عامل بومی موبایل با هدف امنیت کاربران و نصب آن روی 100 گوشی موبایل ایرانی خبر داد.

اگرچه در نهایت نیز اطلاعاتی از خروجی سیستم عامل ملی و تولیدکنندگان موبایل مورد حمایت در آن دولت یعنی ۶ تولیدکننده گوشی بومی در کشور به نام‌های جی‌ال‌ایکس، جی‌پلاس، مجموعه‌ ارگ جدید بم، صاایران، مجموعه‌ انارستان و مجموعه‌ اُرُد و وعده برنامه‌ریزی برای صادرات گوشی هوشمند ایرانی در منطقه نشد.

بماند که همین چند روز قبل رئیس کمیسیون تخصصی موبایل و لوازم جانبی اتاق اصناف ایران گفته: سال گذشته بیش از ۱۰۰ شرکت، درخواست خود را برای صدور مجوز تولید گوشی تلفن همراه ارائه کرده بودند که پس از طی مراحل مشخص شده، با دریافت برخی حمایت‌ها و تسهیلات فعالیت خود را آغاز کردند. همچنین️طی جلساتی که در وزارت صمت و وزارت ارتباطات داشتیم، بنا شد که این عزیزان، شرکت‌های درخواست‌کننده صدور مجوز را مورد بررسی و راستی آزمایی قرار دهند تا مشخص شود امکانات و اعتبارات اختصاص یافته در جهت راه‌اندازی خط تولید و بهره‌برداری از آن استفاده شده یا خیر؟

وی همچنین گفته «طبیعتا این راستی‌آزمایی‌ها، صدور مجوزهای جدید برای تولید تلفن همراه را مشمول دقت، بررسی‌ و زمان بیشتری می‌کند.»

معنای جمله مذکور نیز این است که مجوزهای بیشتری هم برای تولید تلفن همراه همچنان ارایه خواهد شد!

اما اینکه تعداد تولیدکنندگان گوشی در ایران از 6 تولیدکننده در سال‌های قبل با ثبت یک رکورد جهانی به بیش از 100 تولیدکننده رسیده است، نیز باعث واکنش، پیگیری یا انتشار خبری از معاونت نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات که به طور ویژه از گذشته تا امروز این ماموریت را در دستور کار دارد نشد.

اگرچه پیشتر یکی از شرکت‌های شاخص و معرفی شده به عنوان تولیدکننده بومی تلفن همراه، در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که صددرصد گوشی‌های این شرکت در کشور چین تولید، مونتاژ و بسته‌بندی می‌شود که این موضوع در حالیکه با نقدهای زیادی در برخی رسانه‌ها مواجه شد، باز هم واکنشی از سوی این معاونت ناظر بر تولید گوشی در وزارت ارتباطات را به دنبال نداشت.

اما حواشی تولید گوشی بومی تنها به تعداد تولیدکنندگان، روش، میزان و صحت تولید محدود نیست.

در حال حاضر پرونده تولید گوشی تقلبی با برند نوکیا نیز در این عرصه خبرساز شده است و پای نهادهای زیادی همچون وزارت صمت، سازمان توسعه تجارت، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و حتی مجلس نیز به میان کشیده شده است.

اگرچه عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات به تازگی و در پاسخ به این ماجرا، و البته باز هم به جای معاون نوآوری و فناوری این وزارتخانه که از سال‌های قبل تا کنون پیگیر تولید گوشی و سیستم عامل بومی بوده، مساله مذکور را متوجه وزارت صمت به عنوان نهاد متولی صدور مجوز تولید دانسته است.

• ماموریت‌های معاونت فناوری و نوآوری

در سایت وزارت ارتباطات و در بخش معرفی زیرمجموعه‌ها و معاونت فناوری و نوآوری، 20 شرح وظیفه برای این معاونت اعلام شده که طیفی بسیار گسترده از تولید در حوزه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و صنعت فضایی گرفته تا پیش‌بینی ظرفیت‌های فیزیکی، انسانی، پژوهشی، مالی، مدیریتی در این حوزه‌ها را شامل می‌شود.

این شرح وظایف مشروح و مبسوط اگرچه می‌تواند زمینه تولید اخبار و اطلاعات زیادی از سوی این معاونت در حوزه‌های مختلف شود، اما همانطور که ذکر شد، تمرکز کلی معاونت فناوری و نوآوری از سال‌های قبل تا کنون بیشتر حول پیگیری تولید گوشی و سیستم عامل بومی بوده که در این خصوص نیز شاهد اخبار خاصی نیستیم.

در بخش آشنایی با معاون نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات نیز صرفا عکس و سمت «میثم عابدی» دیده می‌شود.

• معاونان فناوری در دولت سیزدهم

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فعلی اما تا کنون دو معاون را در این مسوولیت منصوب کرده است.

بیست و چهارم اسفندماه سال 1400 بود که عیسی زارع‌پور در حکمی محمدامین آقامیری را به سمت معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات منصوب کرد.

کمتر از یکسال بعد یعنی در دیماه سال 1401، آقامیری به ریاست سازمان رگولاتوری منصوب شد و یک‌ماه بعد هم دبیرشورای عالی فضای مجازی شد.

بعد از آقامیری نیز وزیر ارتباطات در حکمی ، میثم عابدی را راهی این معاونت کرد.

اما با اینکه وزارت ارتباطات در دیگر بخش‌ها و طرح‌های خود در طول بیش از دو سال گذشته نظیر توسعه فیبرنوری، صنعت فضایی، پیام‌رسان‌های بومی و … پرکار و خبرساز بوده، معاونت نوآوری و فناوری در این دوره، همچنان معاونتی آرام و کم خبر به شمار می‌رود.

آن هم در شرایطی که گفته می‌شود ایران حتی بیش از کشور چین برای تولیدکنندگان گوشی مجوز کار و فعالیت صادر کرده است و صدور مجوزها کماکان ادامه دارد.

از این رو به نظر می‌رسد حجم خروجی و فعالیت معاونت نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات، هم با شرح وظایف و ماموریت‌های این معاونت تناسبی ندارد و هم در قیاس با دیگر معاونت‌ها، زیرمجموعه‌ها و سازمان‌های تابعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات.

این که کاستی مذکور نیز به شخص معاون یا مسایل و مشکلات ساختاری، تشکیلاتی، بودجه‌ای و … این معاونت باز می‌گردد، موضوعی است که حسب روال موجود ظاهرا خود وزارت ارتباطات باید پاسخگوی آن باشد.

نکته قابل توجه دیگر آنکه جست‌وجوی عبارت «معاونت نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات» در گوگل به اخبار دو تا سه سال قبل یعنی صرفا خبر انتصاب معاون جدید در این منصب محدود می‌شود!

حال آنکه انتظارحداقلی بر این است که مشخصا و بعد از گذشت این مدت چند خبر در خصوص خروجی و دستاوردهای آن معاونت در رسانه‌ها یافت شود.

• چند کلامی با معاون نوآوری

اما در پایان متن حاضر را باید با چند کلامی دوستانه خطاب به میثم عابدی معاون نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات به پایان برد.

• به نظر شما آیا تناسبی میان ماموریت‌های محوله و خروجی رسانه‌ای آن معاونت وجود دارد؟
• نتایج و خروجی جلسات و مشکلاتی که با بخش‌های خصوصی ذیربط در حوزه کاری آن معاونت بوده، چیست؟
• آیا بهتر نیست عملکرد معاونت فناوری در ارتباطی موثر با رسانه‌ها، اطلاع‌رسانی شود؟
• در طول مدت این مسوولیت چه تعداد سفرهای خارجی و داخلی انجام شده است و آیا بهتر نیست خروجی لازم برای اطلاع افکار عمومی و پیگیری‌های آتی ارایه شود؟
• در خصوص مساله مهم یعنی وام وجوه اداره شده و منابع حمایتی وزارت ارتباطات در قالب تسهیلات تبصره ۱۸ که از جمله مسوولیت‌های محوله به آن معاونت است، به طور مشخص چه اقداماتی انجام شده است، چه شرکت‌ها و اشخاصی از این تسهیلات برخوردار شده‌اند و نتایج مشخص و ملموس این تسهیلات چیست؟

بدیهی‌ است در خصوص انبوه ماموریت‌های محوله به معاونت مذکور می‌توان پرسش‌های زیادی در طول دوره مدیریت میثم عابدی طرح کرد و هفته‌نامه عصر ارتباط با 22 سال سابقه انتشار به عنوان نخستین هفته‌نامه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، آمادگی لازم برای انعکاس خروجی و دستاوردهای آن معاونت را دارد.

نویسنده