عصر ارتباط – اورینب نظریان – امروزه باستان‌شناسی مدرن در تلاش است تا با بهره‌گیری از ابزار تکنولوژی و فناوریهای متنوع به نتایج مستند علمی در زمینه تطور و تکامل انسان و فرهنگ و تمدن او دست یابد.
تکنولوژی‌های جدید برای باستان‌شناسان این امکان را فراهم کرده تا بدون نیاز به کاوش‌ها و حفاری‌ها به کاوش سایت‌های باستانی پرداخته و کمترین تخریب صورت بگیرد.
از دهه هفتاد بود که استفاده از فناوری در باستان‌شناسی رواج یافت. از آن زمان از فناوری اسکن لیدار(اسکن لیزری هوایی) و در رابطه با مناطق دور از دسترس و صعب‌العبور، پهپادها در تحقیقات باستان‌شناسی و شناسایی محوطه‌های باستانی استفاده می‌شود.
به عنوان مثال باستان‌شناسان با کاربرد این فناوری در جنگل‌های انبوه کامبوج موفق به شناسایی شهرهای باستانی شدند.
همچنین در ایران نیز با کمک روش‌های ژئوفیزیک و نقشه‌برداری زیرزمین، کاخ هخامنشی در شوش و همچنین محوطه‌های حریم گنبد سلطانیه و دهانه غلامان مورد مطالعات دقیق قرار گرفته و ساختار معماری زیرزمین آن کشف شد.
با سی تی اسکن و مدل‌سازی می‌توان به لایه‌های نهان سایت‌های باستانی دست یافت. از سویی دیگر در تحقیقات زیر آب به کمک اینترنت و سخت افزارها و نرم افزارها و ربات‌ها امکان کاوش و مطالعات باستان‌شناسی فراهم شده است.
ضمن اینکه باستان‌شناسی فضایی از طرفی با بهره‌گیری از ماهواره‌ها برای شناسایی محوطه‌ها و از سوی دیگر با مطالعات باستان‌شناسی در زیستگاه‌های فضایی با کاربرد باستان‌شناسی روشمند درصدد دستیابی به نتایج علمی در زمینه تطبیق انسان و کنش‌های او با محیط جدید هستند.
روش‌های علمی تجزیه و تحلیل داده‌های فرهنگی با کمک روش‌های آزمایشگاهی تجزیه و تحلیل عناصر مواد حاصل از بررسی و کاوش باستان‌شناسی بسیار مورد کاربرد و توجه باستان‌شناسان ایران و جهان است.
کاربرد پیکسی و ایکس آر اف در آزمایشگاه انرژی هسته ای ایران با آنالیز علمی مواد مثلا سکه‌های دوران مختلف تاریخی ابهامات فراوانی را در مورد فناوری ضرب سکه و اوضاع اقتصادی رفع کرده است.
یک مورد آزمایش سکه‌های طلای ایلخانی در آزمایشگاه انرژی هسته‌ایی ایران توسط نگارنده درصد بسیار بالای خلوص فلز طلا بیانگر اوضاع اقتصادی مطلوب در زمان ضرب این سکه‌ها است.
طیف سنجی‌ها و پرتو ایکس برای آنالیز خاک و دست ساخته‌های حاصل از خاک مثل سفال‌ها و سرامیک و شیشه همواره مورد توجه بوده است.
برای شناسایی بقایای آناتومیک انسان مدرن هم سنجی منحنی رادیو کربن، تجزیه و تحلیل شیمیایی استخوان‌ها و DNA باستانی بسیار حائز اهمیت است.
بهره‌گیری از فناوریهای جدید در مطالعات باستان‌شناسی ایران آینده‌ای روشن را ترسیم خواهد کرد چرا که این سرزمین کهن با منابع بسیار و شرایط آب وهوایی و موقعیت استراتژیک در آسیا و منطقه دارای موقعیت ویژه است.
در نهایت اینکه باید برای نسل جدید باستان‌شناسان که اشتیاق کاربرد تکنیک‌های جدید را دارند امکانات کاربرد تکنولوژی را فراهم کرد و یادمان باشد تمدن درخشان ایرانی حاصل تلاش‌های فناورانه انسان‌هایی بزرگ است که در این نقطه جغرافیایی در طول دوران‌های تاریخی می‌زیسته‌اند.
