ایرانیها که از استفاده از برنامههای محبوب غربی منع شدهاند، چارهای جز انتخاب گزینههای مورد حمایت دولت ندارند، زیرا مقامات به دلایل امنیتی پس از ماهها اعتراض، محدودیتهای اینترنت را تشدید کردهاند.
به گزارش عصر ارتباط سایت VOA در گزارشی نوشت: اگرچه ایرانیها سالهاست که عادت دارند از شبکههای خصوصی مجازی (VPN)، برای فرار از محدودیتها و دسترسی به وبسایتها یا برنامههای ممنوعه از جمله فیسبوک، توییتر و یوتیوب مستقر در آمریکا استفاده کنند.
در جریان اعتراضاتی که پس از مرگ مهسا امینی در ایران آغاز شد، مقامات تا آنجا پیش رفتند که اینترنت را قطع کردند؛ حتی آنهایی که با فناوری آشنا هستند، مجبور به استفاده از برنامههای تاییدشده توسط دولت ایران شدند.
دولت میگوید ۸۹ میلیون ثبتنام در اپلیکیشنهای پیامرسان ایرانی مانند بله، ایتا، روبیکا و سروش صورت گرفته اما همه مردم مایل به استفاده از این اپلیکیشنها نیستند.
یک ساکن تهران میگوید: «موضوعاتی که من دنبال میکنم و دوستانی که با آنها ارتباط برقرار میکنم در اپلیکیشنهای ایرانی نیستند.»
وی با بیان اینکه اپلیکیشنهای داخلی را جایگزین و نصب نکرده، میافزاید: از تلگرام و واتساپ استفاده میکنم و اگر VPN هنوز اجازه دهد، اینستاگرام را چک میکنم.
در اوج اعتراضات در کنار کندی و قطع اینترنت، دولت اینستاگرام و واتساپ را به لیست طولانی برنامههای مسدودشده خود اضافه کرد.
عیسی زارعپور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران گفته بود: «هیچکس نمیخواهد اینترنت را محدود کند و ما میتوانیم بسترهای بینالمللی داشته باشیم.»
به گفته وی، در صورت موافقت شرکتهای خارجی برای معرفی نمایندگی در ایران، آنها میتوانند فعالیت کنند.
با این حال، متا، غول آمریکایی که فیسبوک، اینستاگرام و واتساپ را در اختیار دارد، اعلام کرده قصد راهاندازی نمایندگی یا دفتر در جمهوری اسلامی که تحت تحریمهای فلجکننده ایالات متحده است، ندارد.
ممکن است محبوبیت برنامههای مورد تایید دولت آنطور که به نظر میرسد، نباشد. دولت، مردم را تشویق میکند تا با انتقال خدمات عمومی آنلاین ضروری به پلتفرمهای داخلی که اغلب توسط دولت، تامین مالی میشوند، آنها را نصب کنند.
علاوه بر این، تحلیلگران میگویند کاربران ایرانی، هنگام استفاده از برنامههای محلی تاییدشده، نگرانیهای ایمنی آنلاین دارند.
یک ایرانی به عنوان مدیر حقوق دیجیتال و امنیت در گروه Miaan مستقر در نیویورک میگوید: «ما باید درک کنیم که آنها نیازهایی دارند. به عنوان یک شهروند ایرانی، اگر ثبتنام در دانشگاه، فقط بر اساس یکی از این برنامهها باشد، چه باید کرد؟ یا اگر نیاز به دسترسی به خدمات دولتی داشته باشید، چه میکنید؟»
به ادعای یک مدیر توسعهدهنده نرمافزار، برنامههای توسعهیافته محلی، فاقد «سیاست حفظ حریم خصوصی مشخص» هستند.
این جوان 23 ساله میگوید: «من برخی از برنامههای پیامرسان داخلی را روی یک تلفن جداگانه نصب کردهام، نه تلفنی که هر روز از آن استفاده میکنم.»
او ادامه میدهد: «اگر آنها (دولت) اینترنت را قطع کنند، من آنها را نصب میکنم اما شخصا با دوستانم ملاقات خواهم کرد.»
وزارت ارتباطات ایران، در تلاش بیشتر برای سوق دادن مردم به پلتفرمهای داخلی، چهار برنامه پیامرسان اصلی را به هم متصل کرد و کاربران را قادر ساخت تا بین پلتفرمها ارتباط برقرار کنند.
وی معتقد است از آنجا که دولت به دنبال تعداد کاربران حداکثری است، سعی در اتصال این اپلیکیشنها دارد و تمام پلتفرمهای داخلی از حمایت مالی و فنی برخوردارند.
ایران از سال 2009 به دنبال اعتراضات انتخابات ریاستجمهوری، محدودیتهایی را برای اپلیکیشنهایی مانند فیسبوک و توییتر اعمال کرده است. در نوامبر 2019 نیز ایران در جریان اعتراضات ناشی از افزایش ناگهانی قیمت سوخت، محدودیتهای اینترنت سراسری را اعمال کرد.
شبکه اینترنت داخلی با عنوان شبکه ملی اطلاعات (NIN) که حدود 60 درصد تکمیل شده، به پلتفرمهای داخلی اجازه میدهد مستقل از شبکههای جهانی کار کنند. یکی از پلتفرمهایی که در حال حاضر از شبکه داخلی بسیار فیلترشده سود میبرد، اسنپ است؛ برنامهای شبیه به سرویس اوبر (Uber) در ایالات متحده، دارای 52 میلیون کاربر که بیش از نیمی از جمعیت کشور است.
وی در پایان مدعی شد شبکه ملی اطلاعات، کنترل بیشتری را در اختیار مقامات در تهران قرار میدهد تا پس از تکمیل آن، اینترنت را با هزینه کمتر قطع کنند.