نگار قیصری – سانسور آنلاین در روسیه در طول جنگ با اوکراین، ۳۰ برابر افزایش یافته است. گزارش Citizen Lab نشان می‌دهد حجم سانسور آنلاین در یکی از بزرگ‌ترین سایت‌های رسانه‌های اجتماعی روسیه، به شدت گسترش پیدا کرده است.
نیویورک تایمز در گزارشی نوشت، تفاوت‌های اینترنت روسیه، قبل و بعد از حمله به اوکراین چیست؟ پاسخ این است: افزایش 30 برابری سانسور!
این یافته به تازگی در گزارش منتشرشده توسط Citizen Lab، یک گروه از دانشگاه تورنتو که سانسور آنلاین در کشورهای اقتدارگرا را بررسی می‌کند، مشخص شده است.
این گزارش جدید، یکی از نخستین تلاش‌هایی است که حجم سانسور اینترنتی روسیه را از زمان شروع جنگ در فوریه 2022 به تازگی اندازه‌گیری کرده است.
سیتی‌زن‌لب، برای تجمیع نتایج خود، بیش از 300 فرمان دادرسی دولت روسیه علیه وکنتاکته (Vkontakte) یکی از بزرگ‌ترین وب‌سایت‌های رسانه‌های اجتماعی این کشور، که درخواست حذف حساب‌ها، پست‌ها، ویدئوها و سایر محتواها را دریافت کرده، تحلیل و بررسی کرده است.
بر اساس اعلام سیتی‌زن‌لب، قبل از جنگ، دولت روسیه درخواست‌های حذف اینترنتی به وکنتاکته (VK) را به طور میانگین هر 50 روز یک‌بار صادر می‌کرد اما پس از شروع جنگ، این تعداد، تقریبا به یک‌بار در روز افزایش یافته است.
دستور دادگاه اغلب در این زمینه بوده که VK، اخبار را از سایت‌های رسانه‌های مستقل حذف کند. همچنین پست‌ها و حساب‌هایی که در مخالفت با دیدگاه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه درباره جنگ با اوکراین است، حذف شود.
طبق این گزارش، دولت همچنین از مسدودسازی کلمات کلیدی و سانسور عبارات مرتبط با همجنس‌گرایان در سایت استفاده کرده است.
به گفته جفری ناکل، یکی از نویسندگان گزارش: «این یافته‌ها، بیانگر حساسیت سیاسی بسیار بالای جنگ اوکراین در روسیه و نیاز روسیه به کنترل دقیق دسترسی روس‌ها درباره اطلاعات مربوط به جنگ است.»
دولت روسیه، بیش از ۳۰۰ حکم دادگاهی علیه «وکنتاکته»، بزرگ‌ترین سایت رسانه‌های اجتماعی این کشور، صادر کرده و دستور داده حساب‌ها، پست‌ها، ویدئوها و سایر محتواها را حذف کند. این محدودیت‌ها بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر مقامات روسیه برای استفاده از فناوری برای تاثیرگذاری بر دیدگاه‌های عمومی و سرکوب نقد است.
این اقدام، سیستم گسترده‌تری از سانسور اینترنتی، کمپین تبلیغاتی و استفاده از ابزارهای نظارت دیجیتال برای ردیابی تلفن‌های همراه و فعالیت‌های آنلاین افراد را شامل می‌شود.
با توجه به این تحریم‌ها، روسیه همچنین برای دسترسی به برخی از شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی مانند فیس‌بوک، اینستاگرام و توییتر نیز محدودیت‌هایی اعمال کرده است. با این حال، بسیاری از افراد در روسیه، برای دور زدن تحریم‌ها به استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) روی آورده‌اند. وی‌پی‌ان‌ها ابزارهایی هستند که محدودیت‌های اینترنتی را دور زده و دسترسی به اینترنت را فراهم می‌کنند.
با وجود تصمیم پوتین برای ایجاد محدودیت و سانسور آنلاین، مقامات روسیه به موفقیت بزرگی در پاسخ به رویدادهای آنی نرسیده‌اند.
وقتی یوگنی پریگوژین، رهبر گروه نظامی واگنر، ماه گذشته با کرملین مخالفت کرد، سانسورکنندگان روسیه برخی از محتواهای مرتبط با شورش مانند نام پریگوژین و گروه واگنر را مسدود کردند اما نتوانستند در زمینه توقف گفتگوی گسترده و حتی مقالات رسانه‌ای درباره آنچه رخ داده بود، تاثیرگذار باشند.
با این همه، پلتفرم‌هایی مانند تلگرام و یوتیوب، همچنان در روسیه در دسترس هستند و منابع گسترده‌ای از اطلاعات محسوب می‌شوند.
محققان Citizen Lab محتواهای وکنتاکته که در کانادا قابل مشاهده بودند (جایی که این رسانه اجتماعی محدودیت‌های کمتری دارد)، با آنچه برای کاربران اینترنتی در روسیه قابل مشاهده نبود، مقایسه کردند. بر این اساس، شواهدی از حساب‌های شخصی، ویدئوها و گروه‌های اجتماعی که از دسترس کاربران روسیه خارج شده‌اند، بیشترین محتوای مربوط به جنگ را دارد. البته پاک‌سازی محتوای آنلاین در روسیه در مقایسه با کشورهای دیگر مانند چین و ایران، کمتر است اما تکنیک‌هایی که این کشورها استفاده می‌کنند، مشابه است.
روش اصلی سانسورکنندگان محتوای VK توسط روس‌ها، مسدودسازی حساب‌های جمعی و شخصی این رسانه اجتماعی بود اما مقامات روسی از تکنیک‌های رایج در چین مانند جلوگیری از جستجوی کلمات خاص توسط کاربران سایت نیز استفاده کردند.
